Λασκαρίδης Πάνος
Νικολαΐδης Ευθύμιος
Μπιτσάκης Γιάννης
Τσελίκας Αγαμέμνων
Jones Alexander
Μουσάς Ξενοφών
Edmunds Mike
Γλώσσα
Ελληνική, Αγγλική
Ημερομηνία
09/06/2016
Διάρκεια
118:54
Εκδήλωση
Εκδηλώσεις του "Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη"
Χώρος
Ιστορική Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη
Διοργάνωση
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Κατηγορία
Αρχαιολογία, Φυσικές επιστήμες
Ετικέτες
Μηχανισμός των Αντικυθήρων, ναυάγιο των Αντικυθήρων, αρχαία ελληνική επιστήμη, αρχαία ελληνική τεχνολογία, αστρονομία, πλανητικό σύστημα, σεληνιακοί μήνες, εκλείψεις της Σελήνης
Την Πέμπτη, 9 Ιουνίου 2016, πραγματοποιήθηκε η πρώτη παγκόσμια παρουσίαση των σωζομένων επιγραφών του Μηχανισμού των Αντικυθήρων στην Ιστορική Βιβλιοθήκη του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη». Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν επιφανείς ακαδημαϊκοί, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Επιστημών, καθώς και πλήθος κόσμου. Η Ομάδα Μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων παρουσίασε τα αποτελέσματα της δεκαετούς προσπάθειάς της για την «αποκρυπτογράφηση» των μυστικών του περίφημου αστρονομικού οργάνου της αρχαιότητας.
Στην εκδήλωση απηύθυνε χαιρετισμό ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη, Πάνος Λασκαρίδης, ο οποίος μίλησε με ενθουσιασμό για το σύνολο του ερευνητικού έργου που αφορά το ναυάγιο των Αντικυθήρων και τα ευρήματά του, ένα έργο το οποίο υποστηρίζει ενεργά το Ίδρυμα. Χαιρετισμό απηύθυνε και ο Ευθύμιος Νικολαΐδης, εκδότης του περιοδικού “Almagest”, όπου δημοσιεύονται για πρώτη φορά τα πορίσματα της μέχρι τώρα έρευνας της Ομάδας Μελέτης. Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο Γιάννης Μπιτσάκης (Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Ε.Ι.Ε.), που έκανε μια ιστορική αναδρομή στην ανεύρεση του Μηχανισμού και στην ανάγνωση των επιγραφών του, εισάγοντας το ακροατήριο στο θέμα. Ακολούθησε ο Αγαμέμνων Τσελίκας (Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο, Μ.Ι.Ε.Τ.), ο οποίος μίλησε για τη διαδικασία ανάγνωσης των επιγραφών με τη βοήθεια τομογράφου και τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Ο Alexander Jones (Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Αρχαίου Κόσμου, Η.Π.Α.) συνέδεσε τις αναγνωσμένες επιγραφές του Μηχανισμού με την αρχαία αστρονομία ενώ ο Ξενοφών Μουσάς (Τμ. Φυσικής, Ε.Κ.Π.Α.) τις συνέδεσε με τη σύγχρονη αστρονομία. Τέλος, ο Mike Edmunds (Σχολή Φυσικής και Αστρονομίας, Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ) ανέλυσε τις επιστημονικές υποθέσεις που γίνονται για τον κατασκευαστή του μηχανισμού, τον τόπο και την αιτία της κατασκευής του.
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ταυτίστηκε γρήγορα με αστρονομικό όργανο, μετά την ανέλκυσή του από το ναυάγιο. Πρόκειται, ουσιαστικά, για έναν «καθρέφτη» του ουρανού της αρχαιότητας. Χρονολογείται γύρω στα τέλη του 2ου – αρχές 1ου αι. π.Χ. Παρά τον εντοπισμό των επιγραφών, η ανάγνωσή τους ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Η Ομάδα Μελέτης του Μηχανισμού χρησιμοποίησε αξονικό τομογράφο και μία τεχνική με την οποία το αντικείμενο φωτογραφίζεται ενώ φωτίζεται με διαφορετικούς τρόπους (PTM) για να καταφέρουν να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Το εξαιρετικά μικρό μέγεθος των γραμμάτων (1,2-3,00 mm), η ανώμαλη επιφάνεια των θραυσμάτων και οι παραμορφώσεις τους δυσχέραιναν ακόμα περισσότερο το έργο των ερευνητών. Παρόλο που οι αρχαίες πηγές μιλούν για την ύπαρξη τέτοιων μηχανισμών, αυτός είναι ο μόνος που έχει σωθεί. Εικάζεται ότι ανήκε σε κάποιον εξαιρετικά εύπορο άνθρωπο, καθώς αναφέρεται πως το κόστος αυτών των αντικειμένων έφτανε στις 200 λίβρες χρυσού.
Εξαιρετικά περίπλοκος στη λειτουργία του, στην πρόσοψη φαίνεται πως παρουσιαζόταν η κίνηση των πλανητών, η οποία προβλεπόταν με εξαιρετική ακρίβεια και υποδεικνύει την ύπαρξη καταγραφών της κίνησής τους για αιώνες. Στην κεντρική του πλάκα εμφανιζόταν το πλανητικό σύστημα της εποχής. Το αναπαριστούσαν δείκτες που αντιπροσώπευαν τον Ήλιο, το Φεγγάρι και τους 5 τότε γνωστούς πλανήτες, οι οποίοι κινούνταν κυκλικά, σε συσχετισμό με τον ελληνικό ζωδιακό κύκλο και το αιγυπτιακό ημερολόγιο. Στο ίδιο επίπεδο αναγράφονταν σημαντικά αστρονομικά γεγονότα. Σε άλλη πλάκα βρίσκεται ο Σεληνιακός ή Μετωνικός κύκλος, με τους 235 σεληνιακούς μήνες που αντιστοιχούν σε 19 ηλιακά έτη. Κάτω από αυτόν, ο Σάρος, ο κύκλος που προβλέπει τις εκλείψεις της Σελήνης και χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα από τη NASA. Οι ονομασίες των μηνών υποδεικνύουν κάποια σχέση με την Κόρινθο και μάλιστα με τις αποικίες τους στην Ήπειρο. Ο «υπολογιστής» αυτός της αρχαιότητας περιελάμβανε και σύστημα για το χρονικό εντοπισμό των πανελληνίων αγώνων (Ολυμπιακοί, Πύθια, Ίσθμια, Νέμεα) και επιπλέον εντοπίζονται οι αγώνες στη Δωδώνη και τα Αλίεια της Ρόδου. Τέλος, στο πίσω μέρος του μηχανισμού βρίσκεται λεπτομερέστατη περιγραφή της λειτουργίας του, ένα πραγματικό εγχειρίδιο χρήστη.
Γνωρίζοντας, πλέον, τέτοιες λεπτομέρειες για τη λειτουργία του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, οι ερευνητές έχουν εντοπίσει τα κενά που παρουσιάζει το εύρημα που έχουμε στα χέρια μας σήμερα και όλοι ελπίζουμε η νέα έρευνα στο ναυάγιο των Αντικυθήρων, που διεξάγεται από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων σε συνεργασία με το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole να αποδώσει ακόμα περισσότερους καρπούς.
Ο Πάνος Λασκαρίδης αποφοίτησε από τη Γερμανική Σχολή Αθηνών το 1965, σπούδασε Μηχανολογος Μηχανικος στο ΤU Braunschweig (Γερμανία) και έκανε μεταπτυχιακό στο Λονδίνο παίρνοντας Master Ναυπηγικής.
Ο πατέρας του Κωνσταντίνος ίδρυσε το 1993 στη μνήμη της συζύγου του την Βιβλιοθήκη «ΚΑΙΤΗ ΛΑΣΚΑΡΙΔΗ» και ο Πάνος, από κοινού με τη σύζυγό του, αποφάσισαν να συνεχίσουν την ήδη επιτυχημένη πορεία της και να διευρύνουν τις δραστηριότητές της, εγκαθιστώντας το Ίδρυμα σε ιδιόκτητο αναπαλαιωμένο κτήριο στον Πειραιά, γενέτειρα πόλη της Καίτης Λασκαρίδη.
Την άνοιξη του 2007 συστάθηκε το κοινωφελές πολιτιστικό Ίδρυμα «Αικατερίνης Λασκαρίδη» με σκοπό την προαγωγή σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο του ελληνικού πολιτισμού γενικά και ιδιαίτερα των ελληνικών Γραμμάτων και της Ιστορικής και Ναυτικής Έρευνας, καθώς και η λειτουργία Βιβλιοθήκης με την επωνυμία «ΚΑΙΤΗ ΛΑΣΚΑΡΙΔΗ». Πρόεδρος του Ιδρύματος είναι ο Πάνος Λασκαρίδης.
Ο Ευθύμιος Νικολαϊδης σπούδασε φυσική και στη συνέχεια ιστορία επιστημών στο Παρίσι. Υπήρξε συνεργάτης (1980) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και στη συνέχεια (1984) του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών όπου εξελέγη ερευνητής το 1990 και Διευθυντής Ερευνών το 2001 στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών. Είναι πρόεδρος της International Union of the History and Philosophy of Science / Division of History of Science and Technology. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και βιβλία σχετικά με την ιστορία των σχέσεων θρησκείας κι επιστημών, τη διάδοση των ευρωπαϊκών επιστημών, τις επιστήμες στο Βυζάντιο, την ιστορία της αστρονομίας.
Για πλήρες βιογραφικό πατήστε εδώ.
Ο Γιάννης Μπιτσάκης είναι κάτοχος πτυχίου Φυσικής του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στην Ιστορία των Επιστημών και της Τεχνολογίας από το κοινό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ενώ ολοκληρώνει την διδακτορική του διατριβή με θέμα «Η ιστορία του Μηχανισμού των Αντικυθήρων και οι εκπαιδευτικές επιπτώσεις της».
Είναι μέλος της Ομάδας Μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων και του Προγράμματος Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Διδακτικής των Επιστημών και της Τεχνολογίας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και τού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Είναι, επίσης, μέλος της Εταιρείας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, της Επιτροπής Μελέτης Αρχαίας και Μεσαιωνικής Αστρονομίας και του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων, καθώς και επιστημονικός συνεργάτης του Κέντρου Ιστορίας και Παλαιογραφίας του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τράπεζας (ΜΙΕΤ).
Γεννήθηκε στην Πάτρα το 1949. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και ακολούθως, ως υπότροφος του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας, ασχολήθηκε με το θέμα των ελληνικών χειρογράφων που γράφτηκαν στη Βενετία κατά την περίοδο της Αναγέννησης. Με υποτροφία του CNRS Γαλλίας συνέχισε την εργασία του στην Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίων. Υπήρξε επιστημονικός συνεργάτης στο Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Από το 1980 εργάζεται στο Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), του οποίου και προΐσταται από το 1984. Έχει οργανώσει 120 παλαιογραφικές αποστολές στην Ελλάδα και το εξωτερικό για μικροφωτογράφηση και εντοπισμό νέων χειρόγραφων, και έχει δημοσιεύσει 70 μελέτες σχετικά με θέματα ελληνικής παλαιογραφίας. Τιμήθηκε με το Σταυρό του Ταξιάρχου του Πανάγιου Τάφου ένεκα της ταξινόμησης του Αρχείου του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και της δημοσιεύσεως του καταλόγου του.
Ο Alexander Jones είναι καθηγητής της Ιστορίας των Θετικών Επιστημών στην Αρχαιότητα στο Ινστιτούτο Μελέτης του Αρχαίου Κόσμου του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς στον κόσμο εμπειρογνώμονες στην ιστορία της αρχαίας αστρονομίας. Είναι, επίσης, καθηγητής Μαθηματικών στο Ινστιτούτο Courant του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες στην αρχαιότητα, το Μεσαίωνα και την πρώιμη σύγχρονη εποχή στην Ευρώπη. Η εργασία του, αυτή την εποχή εντοπίζεται στην αστρονομία και τις αρχαίες μαθηματικές επιστήμες στην περιοχή της Εγγύς Ανατολής και του Ελληνικού Κόσμου, καθώς και το επιστημονικό έργο του Πτολεμαίου.
Ο Δρ. Ξενοφών Μουσάς είναι αστρονόμος, καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ένας από τους πρωταγωνιστές της μελέτης του αρχαιότερου υπολογιστή, του Μηχανισμού των Αντικυθήρων.
Έχει διατελέσει Αναπληρωτής Προέδρου τμ. Φυσικής Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής του Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής, μέλος της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάσθηκε επί έτη ως research Fellow, research assistant, senior visiting research Fellow στο Imperial College of Science Technology and Medicine του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, ως επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μεξικού, στο Αστεροσκοπείο Παρισίων και το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για το Ηλιακό Σύστημα στη Γερμανία. Συμμετέχει σε διαστημικά πειράματα της NASA και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (όπως στην διαστημική αποστολή STEREO και WIND στα πειράματα WAVES).
Έχει λάβει τιμητική διάκριση από την Αμερικανική Ένωση Γεωφυσικών (American Geophysical Union, Βοστώνη, 2001), όπως επίσης και το βραβείο της NASA το 2009, για συμμετοχή στην διαστημική αποστολή Οδυσσέας.
Ο Mike Edmunds είναι ομότιμος Καθηγητής στη Σχολή Φυσικής και Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ στην Ουαλία.
Οι κύριοι τομείς της έρευνας του αφορούν τον καθορισμό και την ερμηνεία της χημικής σύνθεσης των γαλαξιών και του σύμπαντος, ενώ έχει επίσης εργαστεί για τον προσδιορισμό της προέλευσης της διαστρικής σκόνης. Έχει υπηρετήσει σε πολλές επιτροπές και ομάδες του Ηνωμένου Βασιλείου και σε συμβούλια έρευνας της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας και του Ινστιτούτου Φυσικής, ενώ είναι είναι μέλος του Particle Physics and Astronomy Research Council. Είναι, επίσης, ο ακαδημαϊκός επικεφαλής της Ομάδας Μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων.
