Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Οι κριτικοί, το θέατρο και η νέα αγορά: η ανατομία μιας αβέβαιης σχέσης – Δεύτερο μέρος

Κολτσιδοπούλου Άννυ, Μπουκάλας Παντελής, Βιβιλάκης Ιωσήφ, Ασπρούλης Άρης

6 Ιουλίου 2019

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 00:47:28 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 505

Το Φεστιβάλ Αθηνών σε συνεργασία με την Ελληνική Ένωση Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών (ΕΛ.Ε.Κ.ΘΕ.Π.ΤΕ.) διοργάνωσε ημερίδα αφιερωμένη στη σύγχρονη θεατρική κριτική, τα προβλήματα, τις προοπτικές, τα αδιέξοδά της και τις σχέσεις της με τη νέα θεατρική αγορά.

Ακολουθεί το Δελτίο Τύπου των διοργανωτών.

Ζούμε σε μια εποχή που έθνη, ταυτότητες, θρησκείες, σύνορα και, βεβαίως, οι τέχνες δοκιμάζουν τα όριά τους, τις αντοχές τους και τις ανοχές τους. Σχεδόν τίποτα δεν δείχνει να κινείται μέσα στις παλιές σταθερές. Όλα λειτουργούν στη σφαίρα της σχετικότητας. Έτσι, και στο θέατρο και την κριτική κανείς πια δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα τι χαρακτηρίζει μια καλή κριτική ή μια καλή παράσταση. Χωρίς κάποιο σταθερό σημείο αναφοράς, όλα είναι ανοικτά προς συζήτηση (και ενδεχόμενη αμφισβήτηση). Εξάλλου, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα σ’ έναν κόσμο που διαρκώς συσκοτίζει κάθε έννοια του «πραγματικού».

Κοντά στον γιγαντισμό του αριθμού των παραστάσεων παρατηρούμε και έναν αντίστοιχο γιγαντισμό στον αριθμό των κριτικών. Εύλογο και το ερώτημα: Tι υποδηλώνει αυτή η «αδέσποτη κριτική χιονοθύελλα»; Μήπως κάποια μορφή «εκδημοκρατισμού» του κριτικού λόγου, όπου όλοι δικαιούνται να εκφέρουν γνώμη; Και αν όντως αυτό συμβαίνει, η φωνή των πολλών βοηθά να ανέβει ο ποιοτικός πήχης του θεάτρου; Όταν όλοι δηλώνουν κριτικοί, ποιος είναι τελικά ο κριτικός; Όπως, κατ’ αναλογίαν, και στο θέατρο: Όταν όλοι δηλώνουν ηθοποιοί (ή θιασάρχες ή παραγωγοί), ποιος είναι ο ηθοποιός (ή ο θιασάρχης ή ο παραγωγός); Ανάμεσα στις εκατοντάδες παραγωγές, πώς διαχωρίζει κανείς την ήρα από το στάρι; Πώς διαμορφώνεται, εντέλει, ο διάλογος ανάμεσα στην κοινότητα των κριτικών και την κοινότητα των καλλιτεχνών, σε μια ιστορική στιγμή κατά την οποία έχουμε πολλαπλάσιους κριτικούς και καλλιτέχνες σε σχέση με το παρελθόν; Αυτά τα θέματα θα απασχολήσουν την ημερίδα, όπως και η απουσία σοβαρών θεατρικών εντύπων που να φιλοξενούν εξίσου σοβαρές κριτικές.

Δεν επιδιώκουμε οριστικές απαντήσεις. Θέλουμε, όμως, να δούμε τις προκλήσεις που μας περιμένουν, σε μια αλληλοεξαρτώμενη σχέση, κριτικούς και καλλιτέχνες.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟΙ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ

- Σάββας Πατσαλίδης (Καθηγητής ΑΠΘ, Πρόεδρος Ελληνικής Ένωσης Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών)

- Δήμητρα Κονδυλάκη (Θεωρητικός Θεάτρου, Σύμβουλος για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο στο Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου)

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

- Δημήτρης Λιγνάδης (Ηθοποιός, Σκηνοθέτης)
«Η κριτική έχει υποβαθμιστεί σε κρίση» (Η τοποθέτηση διαβάζεται)

- Στεριανή Τσιντζιλώνη (Θεωρητικός Χορού, Σύμβουλος για τον χορό στο Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου)
«Τρία ερωτήματα και μια κόντα για την κριτική του χορού στην Ελλάδα»

- Βασίλης Μαυρογεωργίου (Σκηνοθέτης, Ηθοποιός, Παραγωγός θέατρο SKROW)
«Ποιος έχει ανάγκη την κριτική;»

- Ιωάννα Λιούτσια (Καλλιτεχνικός Συνεργάτης ΚΘΒΕ, Κριτικός Θεάτρου)
«Social media και θεατρική κριτική: γραφή, διάδοση και διάδραση των κειμένων της γενιάς των διαδικτυακών κριτικών»

- Γιώργος Βουδικλάρης (Δημιουργός ιστοσελίδας πολιτισμού artivist.gr)
«Ο Χαζός του Χωριού»

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

- Άννυ Κολτσιδοπούλου (Θεατρολόγος, Κριτικός Θεάτρου, Μεταφράστρια)
«Τα μη μεταβιβάσιμα της κριτικής χθες, σήμερα και όσο πάει»

- Παντελής Μπουκάλας (Συγγραφέας, Μεταφραστής)
«Κρίνετε ίνα κριθήτε»

- Ιωσήφ Βιβιλάκης (Καθηγητής Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών, Αντιπρόεδρος Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ)
«Η ευθύνη της θεατρικής κριτικής»

- Άρης Ασπρούλης (Διευθυντής Επικοινωνίας & Προβολής Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, Υποψήφιος Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας Παντείου Πανεπιστημίου)
«Η θεατρική κριτική ως εργαλείο προβολής και επικοινωνίας. Ένας σύντομος κοινωνιολογικός στοχασμός πάνω στη δύναμη της γνώμης, τους σημαντικούς άλλους (significant others) και τις ομάδες αναφοράς (reference groups) στη νέα θεατρική αγορά της Αθήνας»

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ (με αλφαβητική σειρά)

- Τώνια Καράογλου (Θεατρολόγος, Κριτικός Θεάτρου)
- Ιωάννα Μπλάτσου (Θεατρολόγος, Κριτικός Θεάτρου)
- Γιώργος Παπαγιαννάκης (Θεατρολόγος, Κριτικός Θεάτρου)

Κολτσιδοπούλου Άννυ Θεατρολόγος, Κριτικός Θεάτρου, Μεταφράστρια

Η Άννυ Κολτσιδοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1948. Παράλληλα με το σχολείο παρακολούθησε μαθήματα κλασικού μπαλέτου (Ε. Μίληση, Boris Kniaseff) και συμμετείχε σε επαγγελματικές παραστάσεις.

Από το 1965 (και για τα επόμενα σαράντα πέντε χρόνια, ως το 2010) ήταν τακτική χρονογράφος στο περιοδικό Γυναίκα, όπου από το 1974 ανέλαβε και τη θεατρική κριτική.

Από το 1967 ως το 1974, έζησε και σπούδασε στη Βιέννη. Παρακολούθησε κύκλους μαθημάτων εκφραστικού χορού στη σχολή της Rosalia Chladek, παράλληλα με τις σπουδές της στο Τμήμα Θεατρικών Επιστημών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Βιέννης με καθηγητές τους Heinz Kindermann και Margaret Dietrich. Από τη Βιέννη άρχισε να στέλνει τις πρώτες ανταποκρίσεις και θεατρικά άρθρα σε περιοδικά (Χρονικό, Θεατρικά, Ανοιχτό Θέατρο) και εφημερίδες.

Από το 1975, ανέλαβε τη θεατρική κριτική στο περιοδικό ΑΝΤΙ, τακτικά ως το 1985 και με σποραδικές συνεργασίες ως το τέλος του περιοδικού (2008).

Το 1976 και για τριάντα χρόνια (2006), δίδαξε στα τρία έτη της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης, Ιστορία Παγκοσμίου Θεάτρου και Δραματολογία. Έχει επίσης διδάξει σε σεμινάρια του Πνευματικού Κέντρου ΩΡΑ του Α. Μπαχαριάν, στη Σχολή Δοξιάδη, στη Σχολή Θεατρολογίας του Λεωνίδα Τριβιζά, και στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πάτρας (1993-96).

Από το 1975 ως το 2006, εργάστηκε ως δραματουργός παραγωγής πλάι στον Σταύρο Ντουφεξή σε Ελλάδα, Ισπανία, Νορβηγία, Γερμανία, Βενεζουέλα.

Από το 1981 μέχρι το 2011, έκανε ζωντανές εκπομπές λόγου στο Α΄ Πρόγραμμα της ΕΡΑ και στη Φωνή της Ελλάδας, με διακοπτόμενες συμβάσεις.

Από το 2011 ως σήμερα, γράφει κριτική θεάτρου για την Καθημερινή της Κυριακής.

Από το 1972 ως σήμερα, μεταφράσεις της, κυρίως έργων Μπρεχτ, Μ. Στράους, Τ. Μπέρνχαρτ, Ρ. Β. Φάσμπίντερ, Φερνάντο ντε Ρόχας, έχουν παιχτεί από το Θεατρικό Εργαστήρι Θεσσαλονίκης, Ελεύθερο Θέατρο, Εθνικό Θέατρο, Θέατρο Τέχνης, ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, Θεσσαλικό Θέατρο, Φεστιβάλ Αθηνών/Ηρώδειο, Θέατρο Μεταξουργείο κ.ά.

Έχει διασκευάσει έργα Τσέχωφ (Ο Γλάρος των Τριών αδελφών στον Βυσσινόκηπο του Θείου Βάνια), Σαίξπηρ (Φάλσταφ), Ντύφφελ (Ορέστης), διηγήματα του Λουίς Σεπούλβεδα (Ο γάτος που έμαθε σ’ έναν γλάρο να πετάει), της Κικής Δημουλά κ.ά.

Μεταφράσεις της κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Νεφέλη (Τα οράματα της Σιμόν Μασάρ του Μπρεχτ, Σελεστίνα του Φ. ντε Ρόχας), Ανάγραμμα (Ο καλός άνθρωπος του Σε Τσουάν του Μπρεχτ) και πρόσφατα οι εκδόσεις Ύψιλον κυκλοφόρησαν σε ξανακοιταγμένη μετάφραση, στίχους τραγουδιών και εισαγωγές της τα έργα του Μπρεχτ: Ο καλός άνθρωπος του Σε Τσουάν, Η μάνα Κουράγιο και τα παιδιά της, Τα οράματα της Σιμόν Μασάρ, Ο άντρας είναι άντρας.

Μπουκάλας Παντελής Δημοσιογράφος - Συγγραφέας - Μεταφραστής

Ο Παντελής Μπουκάλας είναι συγγραφέας, δημοσιογράφος, μεταφραστής και επιμελητής-διορθωτής. Γεννήθηκε στο Λεσίνι του Μεσολογγίου το 1957. Έχει εκδώσει τα βιβλία ποίησης Αλγόρυθμος, Η εκδρομή της ευδοκίας, Ο μέσα πάνθηρας, Σήματα λυγρά, Ο μάντης, Οπόταν πλάτανος, Ρήματα (Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2010), Μηλιά μου αμίλητη, και Ο Χριστός στα χιόνια: Εφτά νύχτες στον κόσμο του Αντρέι Ταρκόφσκι, καθώς και δύο θεατρικά, για τον Καραϊσκάκη και τον Πετρόμπεη. Επίσης έναν τόμο βιβλιοκριτικών με τον τίτλο Ενδεχομένως – Στάσεις στην ελληνική και ξένη τέχνη του λόγου, δύο τόμους υπό τον τίτλο Υποθέσεις, με επιφυλλίδες του στην Καθημερινή της Κυριακής, και τους τέσσερις πρώτους τόμους της σειράς Πιάνω γραφή να γράψω… Δοκίμια για το δημοτικό τραγούδι: 1) Όταν το ρήμα γίνεται όνομα: Η αγαπώ και το σφρίγος της ποιητικής γλώσσας των δημοτικών (Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου 2017). 2) Το αίμα της αγάπης: Ο πόθος και ο φόνος στη δημοτική ποίηση. 3) Κόκκιν’ αχείλι εφίλησα: Το ταξίδι του φιλιού και ο έρωτας σαν υπερβολή. 4) Ο Έρως και το Έθνος: Οι φυλές, οι θρησκείες και η δημοτική ποίηση της αγάπης. Α΄: Έλληνες, Βλάχοι, Μαύροι, Αρβανίτες, Τούρκοι. Έχει μεταφράσει τον Επιτάφιο Αδώνιδος του Βίωνος του Σμυρναίου, τα ποιήματα του τόμου Επιτάφιος λόγος – Αρχαία ελληνικά επιτύμβια επιγράμματα και τα Συμποτικά επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας. Επίσης τους Αχαρνείς (Εθνικό Θέατρο, 2005), τον Αγαμέμνονα (ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου, 2005), τις Τρωάδες (Θέατρο του Νέου Κόσμου, 2010), τον Κύκλωπα (Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, 2017), τις Θεσμοφοριάζουσες (Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, 2018), την Ιφιγένεια την εν Αυλίδι, ΚΘΒΕ, 2019, και την Ελένη του Ευριπίδη (ΚΘΒΕ, 2021).

Βιβιλάκης Ιωσήφ Καθηγητής - Πρόεδρος, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, ΕΚΠΑ

Ο Ιωσήφ Βιβιλάκης είναι Καθηγητής του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Πτυχιούχος της Θεολογικής Σχολής και του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1996 απέκτησε τον τίτλο του διδάκτορα του ιδίου Πανεπιστημίου με την εργασία Η θεατρική ορολογία στους Πατέρες της Εκκλησίας. Συμβολή στη μελέτη της σχέσεως Εκκλησίας και Θεάτρου. Έχει διευθύνει τις εκδηλώσεις πολιτισμού «Τεχνών επίσκεψις» που πραγματοποιήθηκαν υπό την εποπτεία του Πρύτανη καθηγ. Γεωργίου Μπαμπινιώτη στο Παλαιό Πανεπιστήμιο της Πλάκας (2001-2003). Αρθρογραφεί στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο και έχει συνεργαστεί με την εφημερίδα Καθημερινή γράφοντας βιβλιοκριτική. Τακτικός συνεργάτης του λογοτεχνικού περιοδικού Φρέαρ. Διετέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου (2015-2016), Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών (2014-2016) και αυτή την περίοδο είναι πρόεδρος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ.

Ασπρούλης Άρης Διευθυντής Επικοινωνίας & Προβολής Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν - Υποψήφιος Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας Παντείου Πανεπιστημίου

Ο Άρης Ασπρούλης είναι αριστούχος Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο με Master στην Εφαρμοσμένη Κοινωνική Πολιτική. Από το 2006 εργάζεται ως Publicist, δημιουργώντας τη δημόσια εικόνα καλλιτεχνικών δράσεων (παραστάσεις / συναυλίες / βιβλία / φεστιβάλ / εκθέσεις), προσώπων και οργανισμών, μέσα από έναν επικοινωνιακό σχεδιασμό που λειτουργεί ως προέκταση του έργου τέχνης, του καλλιτέχνη ή του οργανισμού που προβάλλεται, με υψηλή αισθητική συνέπεια και εξειδικευμένη αντιμετώπιση βάσει της ιδιαιτερότητας που απαιτεί η εκάστοτε καλλιτεχνική πρόταση. Έχει συνεργαστεί με το Ελληνικό Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, το Εθνικό Θέατρο, τη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, το Φεστιβάλ Φιλίππων, την εταιρεία παραγωγής «Λυκόφως» και με τους περισσότερος θεατρικούς χώρους της Αθήνας. Τη σεζόν 2012-2013 συμμετείχε στη δημιουργική ομάδα για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του καλλιτεχνικού προγραμματισμού του νεοσύστατου πολυχώρου «Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων». Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ομάδας «bijoux de kant». Από το 2014 διατελεί Διευθυντής Επικοινωνίας & Προβολής στο Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν. Το καλοκαίρι του 2017 κλήθηκε από τον Δήμο Κερατσινίου - Δραπετσώνας για να αναλάβει τον καλλιτεχνικό προγραμματισμό των θεατρικών παραστάσεων του νεοσύστατου «Φεστιβάλ στην Θάλασσα» το οποίο πραγματοποιήθηκε στις διατηρητέες πρώην βιομηχανικές εγκαταστάσεις του παλιού εργοστασίου Λιπασμάτων. Έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) και του Κέντρου Κοινωνικής Μορφολογίας & Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου (ΚΕΚΜΟΚΟΠ), έχει πραγματοποιήσει διαλέξεις σε ακαδημαϊκά συνέδρια στην Ελλάδα και την Αγγλία, έχει διδάξει Κοινωνιολογία της Εργασίας στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας και έχει δημοσιεύσει στα επιστημονικά περιοδικά «Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών», «Επιστημονική Θεώρηση: Κοινωνική Συνοχή & Ανάπτυξη» και στις εκδόσεις «Σοκόλη». Με τη σκηνοθέτη Ιόλη Ανδρεάδη έχουν γράψει τα θεατρικά έργα «Οικογένεια Τσέντσι» (Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης 2015 – 2016), «Διακόσιες δέκα χιλιάδες οκάδες βαμβακιού» (Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς 2016), «Young Lear» (Φεστιβάλ Αθηνών 2016), «Ένας άνθρωπος επιστρέφει στην πατρίδα του πιστεύοντας ότι θα τον σκοτώσουν και τον σκοτώνουν» (Θέατρο Τέχνης 2017 – 2018) και «Στη μνήμη ενός μικρού παιδιού» (Άσυλο Ανιάτων 2019), ενώ έχουν διασκευάσει τα έργα «Όλα αυτά τα υπέροχα πράγματα» των Ντάνκαν ΜακΜίλαν και Τζώνυ Ντόναχο σε μετάφραση Αντώνη Γαλέου (Θέατρο του Νέου Κόσμου 2017 & Hellenic Centre London 2018), «Ίων» του Ευριπίδη σε μετάφραση Ιόλης Ανδρεάδη (Φεστιβάλ Φιλίππων 2017, Θέατρο Άλφα.Ιδέα 2018 & The Tank NYC 2019) και «Μισάνθρωπος» του Μολιέρου σε μετάφραση Γιάγκου Ανδρεάδη (Σύγχρονο Θέατρο 2018). Το 2016 η Athens Voice τον παρουσίασε ως «ο άνθρωπος που βρίσκεται πίσω από τις παραστάσεις της πόλης», ενώ το 2019 η Boussias Communications τον συμπεριέλαβε στους 72 opinion leaders που επέλεξε για την ειδική πολυτελή έκδοση "Luxury Shapers - οι οραματιστές της πολυτέλειας".

Σχετικές ομιλίες