23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό

Στρέφοντας για άλλη μια φορά το ενδιαφέρον του σε σύγχρονους προβληματισμούς και ιδιαίτερα στο σοβαρό πρόβλημα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, το Megaron Plus οργάνωσε για το κοινό του τη διάλεξη ενός διεθνώς γνωστού οικονομολόγου και πολυδιαβασμένου συγγραφέα. 
 

Πρωταγωνιστής της βραδιάς που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 11 Δεκεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής ήταν ο Κορεάτης οικονομολόγος και συγγραφέας Χα-Τζουν Τσανγκ (Ha-Joon Chang), ο οποίος μίλησε για το βιβλίο του «23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό», που έγινε διεθνές μπεστ σέλερ και κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
 

Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Καστανιώτη και το Βρετανικό Συμβούλιο. 

Σήμερα, τα περισσότερα επιχειρήματα για τον καπιταλισμό κυριαρχούνται από την ιδεολογία της ελεύθερης αγοράς και αθεμελίωτα συμπεράσματα που εμφανίζονται ως «δεδομένα». Με τη βοήθεια του Τζωρτζ Μπους, του Στάλιν και ενός Ινδού οδηγού λεωφορείου του Ραμ, ο Χα-Τζουν Τσανγκ αφηγείται την ιστορία του καπιταλισμού και μαθαίνει στο κοινό για τα κύρια οικονομικά θέματα του σήμερα, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής κρίσης.
 

Ο καθηγητής Νόαμ Τσόμσκι σχολίασε την έκδοση: «Το βιβλίο του Χα-Τζουν Τσανγκ 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό αποτελεί μια σημαντική συνεισφορά στην κατανόηση της λειτουργίας μια καπιταλιστικής οικονομίας, καταργώντας, παράλληλα, παλιούς μύθους οι οποίοι μας αποπροσανατολίζουν και δυσκολεύουν την κρίση μας».

Το βιβλίο αυτό κλονίζει συθέμελα ό,τι έχουμε ακούσει περί οικονομίας. Αποκαλύπτει την αλήθεια για όσα μας λένε και δείχνει πώς λειτουργεί πραγματικά το σύστημα. Μας λένε ότι ο καπιταλισμός της ελεύθερης αγοράς μπορεί να έχει τα ελαττώματά του, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει άλλη βιώσιμη εναλλακτική λύση που να προσφέρει ευημερία σε όλους. Οι Δυτικές χώρες λειτουργούν πιο αποτελεσματικά και είναι οικονομικά πιο δραστήριες σε σύγκριση με τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Η τεχνολογική ανάπτυξη αποτελεί το μέλλον όλων μας. Σωστό; «Λάθος!», απαντάει ο Χα-Τζουν Τσανγκ. 

Ορισμένες από τις ιδέες που αναπτύσσονται στο βιβλίο και που θα σχολιάσει στη διάλεξή του ο συγγραφέας είναι ότι: 

- Δεν υφίσταται ελεύθερη αγορά. 

- Η παγκοσμιοποίηση δεν κάνει τον κόσμο πλουσιότερο.

- Δεν ζούμε σε έναν ψηφιακό κόσμο – το πλυντήριο άλλαξε τη ζωή μας σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι το διαδίκτυο.

- Οι φτωχές χώρες είναι πιο καινοτόμες από τις πλούσιες.

- Τα υψηλόμισθα στελέχη δεν παράγουν καλύτερα αποτελέσματα.

Ο Τσανγκ μίλησε επίσης για το χρήμα, την ισότητα, την ελευθερία και την απληστία και θα παραθέσει εναλλακτικές λύσεις, αποδεικνύοντας ότι μπορούμε να ακολουθήσουμε μια καλύτερη πορεία. Ωστόσο, η αρνητική κριτική του εστιάζει στον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς και όχι σε κάθε είδους καπιταλισμό. «Παρά τα προβλήματα και τους περιορισμούς του, πιστεύω ότι ο καπιταλισμός παραμένει το καλύτερο οικονομικό σύστημα που έχει εφεύρει η ανθρωπότητα» ξεκαθαρίζει.
 

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που οι Financial Times χαρακτήρισαν τον Χα-Τζουν Τσανγκ ως τον «αποτελεσματικότερο επικριτή της παγκοσμιοποίησης», ενώ ο Γρηγόρης Μπέκος στο Βήμα γράφει ότι οι 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό είναι «αναμφίβολα ένα από τα πιο χρήσιμα βιβλία της χρονιάς». Και ο Θανάσης Βασιλείου στην Καθημερινή προσθέτει με τον δικό του τρόπο: «Ένα βιβλίο οικονομίας που αρχίζει με τη φράση “η παγκόσμια οικονομία έχει γίνει σμπαράλια” και τελειώνει με την παρακίνηση “είναι καιρός να νιώσουμε άβολα”, του οποίου ο συγγραφέας διατυπώνει αρχές ολωσδιόλου αντίθετες στη λογική της τελευταίας τριακονταετίας, σίγουρα κεντρίζει. Πολύ δε περισσότερο, όταν προτείνει διαδρομές παράκαμψης της ορθοδοξίας και ευνοϊκή μεταχείριση των χωρών που υποφέρουν. Ωστόσο, δεν πρόκειται για αντικαπιταλιστικό μανιφέστο. Αντίθετα, πρόκειται για κριτική του κρατούντος συστήματος και για διατύπωση ενός αιτήματος εν μέσω της επιδεινούμενης κρίσης». 
 

«Εάν δεν είχαμε το έργο οικονομολόγων όπως του κου Χα-Τζουν Τσανγκ, είναι πιθανό οι ιστορικοί του εγγύς μέλλοντος να εξέταζαν την περίοδο που διανύουμε με ειλικρινή απορία ως προς το πόσο λίγο φαινόταν να αντιλαμβανόμαστε την απόκλιση ανάμεσα στις συνταγές που προωθούνταν στον αναπτυσσόμενο κόσμο και στις οικονομικές πρακτικές που ακολούθησαν οι Δυτικές χώρες όταν ακόμα βρίσκονταν σε αντίστοιχο στάδιο ανάπτυξης», λέει ο διεθνολόγος Γιώργος Καλπαδάκης. «Ένα βαρυσήμαντο μήνυμα που θα πρέπει να εξαχθεί από το βιβλίο, που αποτελεί το απόσταγμα σωρείας νηφάλιων μελετών και αναλύσεων, είναι ότι υπό τη σκιά της επιδεινούμενης κρίσης, εκείνο που οι κοινωνίες μας έχουν πραγματικά ανάγκη είναι “ενεργούς οικονομικούς πολίτες”. Ο Τσανγκ δεν δικάζει προθέσεις, απλώς επιχειρεί να αποκαταστήσει ορισμένες χρήσιμες και παραγνωρισμένες εκφάνσεις της οικονομικής ιστορίας. Δεν διακηρύττει θορυβωδώς την ανάγκη για συμμόρφωση σε περίτεχνες οικουμενικές συνταγές».
 

Μπορεί να μας αρέσει ή όχι ο καπιταλισμός, αλλά σίγουρα όλοι γνωρίζουμε πώς λειτουργεί. Σωστά; «Λάθος!». Ο Χα-Τζουν Τσανγκ, ο οικονομολόγος που έχει προκαλέσει με τα βιβλία του τις αντιδράσεις τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς, ενώ έχει διαβαστεί από χιλιάδες αναγνώστες σε όλο τον κόσμο, κατέθεσε στις 11 Δεκεμβρίου τις πολύτιμες απόψεις του για το οικονομικό σύστημα του καπιταλισμού και συζητά για την παγκόσμια και την ελληνική οικονομική κρίση, στο forum ιδεών του Megaron Plus.