“Composition and the Mediterranean: new musical spaces, new temporalities” - panel 4

Scroll down for English Version 

Στην ανάρτηση αυτή, οι ομιλίες δημοσιεύονται στην αγγλική γλώσσα, είτε στην αγγλική πρωτότυπη εκφορά τους είτε με παράλληλη μετάφραση από τα ελληνικά στα αγγλικά.

Αν θέλετε να παρακολουθήσετε την εκδήλωση  με τις ομιλίες δημοσιευμένες στην ελληνική γλώσσα, πατήστε εδώ.

Συνεχίζοντας τη συνεργασία με το γαλλικό Πανεπιστήμιο Paris 8, η Στέγη συνδιοργάνωσε ένα διήμερο συνέδριο με τίτλο «Σύνθεση και η Μεσόγειος: νέα μουσική χωρικότητα, νέες χρονικότητες», στο οποίο συνθέτες και μουσικολόγοι από όλες σχεδόν τις χώρες της Μεσογείου ανέπτυξαν ένα γόνιμο διάλογο με επίκεντρο τις έννοιες της χωρικότητας και της χρονικότητας, προσπαθώντας να ανιχνεύσουν κοινό έδαφος και κοινές κατευθύνσεις στη σημερινή μουσική μιας περιοχής του κόσμου με βαθιά ιστορία και πολλαπλές όψεις.

Το συνέδριο συνδυάζει το λόγο με τον ήχο, εξερευνώντας τη σκέψη και τη μουσική που διαμορφώνουν τη σημερινή μουσική ταυτότητα της Μεσογείου. Πρόκειται για μια σύνθετη ταυτότητα, αποτελούμενη από διακριτές παραδόσεις, που όμως αλληλοεπηρεάζονται και στην οποία η σχέση παράδοσης και νεωτερικότητας δεν είναι μόνο σημείο ρήξης, αλλά ένα γόνιμο πεδίο που οι συνθέτες επεξεργάζονται στην πράξη.

Περιλήψεις ομιλιών:

Αγγελική Κορδέλλου - Διακειμενικότητα και ρυθμικά ζητήματα στους μουσικούς κύκλους Μελωδίες γραφομηχανής και Ισοκρατήματα του Γιώργου Κουμεντάκη

Από τα πρώτα δημιουργικά βήματα του Έλληνα συνθέτη Γιώργου Κουμεντάκη (γενν. 1959 Κρήτη), η διακειμενικότητα, όχι μόνο με τη μορφή παραπομπών, αλλά και με την ευρύτερη έννοια της μίμησης, της μνείας ή της αναφοράς σε συνθέσεις και μουσικές πρακτικές διαφόρων περιόδων και υφών, συνιστά ένα επαναλαμβανόμενο χαρακτηριστικό των συνθέσεών του. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας το ενδιαφέρον του στρέφεται κυρίως γύρω από δύο μουσικούς άξονες εκτός των ορίων της λόγιας ευρωπαϊκής μουσικής: α) την παραδοσιακή μουσική διαφόρων περιοχών της Ανατολικής Μεσογείου (Ελλάδα, Πόντος και Μικρά Ασία) και β) το βυζαντινό μέλος της θρησκευτικής παράδοσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτή η τάση εκφράζεται κυρίως μέσα από δύο συνθετικούς κύκλους (2004-2014), τις Μελωδίες γραφομηχανής και τα Ισοκρατήματα, που αποτελούνται από κομμάτια για σόλο μουσικά όργανα, σύνολα μουσικής δωματίου, ένα κοντσέρτο για πιάνο και μια όπερα. Η ενσωμάτωση ή η αναφορά σε παραδοσιακά μουσικά ιδιώματα, παρόλο που συντελείται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε σύνθεση των δύο παραπάνω κύκλων, αναπόφευκτα οδηγεί στην αντιπαράθεση διιστάμενων συστημάτων μετρικής- ρυθμικής οργάνωσης –προερχόμενων από την ελληνική και τη δυτική μουσική παράδοση–, αλλά και σε μια καινούργια αντίληψη των ρυθμικών (χρονικών) σχέσεων στα έργα αυτών των κύκλων. Από ρυθμική άποψη, η σύνδεση του Τοπικού με το Παγκόσμιο και του Παρελθόντος με το Παρόν, στο έργο του Κουμεντάκη, έχουν να κάνουν τόσο με την ανανέωση της μουσικής παράδοσης μέσω διαδικασιών μετασχηματισμού και επαναπροσέγγισης όσο και με τον εμπλουτισμό και τις καινοτομίες της συνθετικής γραφής του σύμφωνα με το πνεύμα του μεταμοντερνισμού.

José María Sánchez-Verdú - Libro de las estancias και ATLAS-Inseln der Utopie: Στοχασμοί πάνω στο χώρο, το φως και τον ήχο

Τα Libro de las estancias (2009) και ATLAS-Inseln der Utopie (2012-13) είναι έργα για σκηνική παρουσίαση (μουσικό θέατρο μέσα από διάφορες προοπτικές). Και τα δύο αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα της πρόσφατης δουλειάς μου, με κύριο χαρακτηριστικό τη δημιουργική προσέγγιση στη χρήση του χρόνου, της κίνησης, της προοπτικής και της συναίσθησης. Το Libro de las estancias (Βιβλίο των Εκτάσεων) περιλαμβάνει ένα προσκύνημα μέσα από επτά σταθμούς, επτά χρόνους-χώρους που οροθετούν μια διαδρομή μέσα από ποιητικές- μελωδικές εικόνες, οι οποίες εκτείνονται από την έρημο μέχρι τη γραφή (στη μνήμη του Edmon Jabès). Το χρώμα ενσωματώνεται απολύτως συναισθητικά. Το ATLAS-Inseln der Utopie είναι ουσιαστικά μια δημιουργία για τρεις αρχιτεκτονικούς χώρους ταυτόχρονα, έναν πραγματικό, ένα χώρο-αντήχηση και ένα φανταστικό. Στη δομή του υπερισχύουν διάφορες ουτοπίες της Ιστορίας, σε αλληλεπίδραση με έννοιες όπως η «ετεροτοπία» (M. Foucault) και ο «μη-τόπος» (M. Augè). Και τα δύο έργα είναι ποιητικοί στοχασμοί για το χώρο, το φως και τον ήχο (με τη μορφή εγκαταστάσεων με ηλεκτρικά και ακουστικά όργανα και φωνές), ενώ συγχρόνως θίγουν φιλοσοφικά και αισθητικά ζητήματα, όπως την έννοια του υπόβαθρου. Επίσης, και τα δύο δημιουργούν μια ειδική σχέση όσον αφορά τις στρατηγικές της αντίληψής τους από το κοινό, την κίνηση, τη «μετάβαση», τη μνήμη και τις αρχιτεκτονικές προοπτικές τους.

Karim Elloumi - Η χρονική πολυμορφία στο μουσικό έργο του Ahmed Essyad

Πραγματευόμαστε την παράδοση ως πρωταρχική κατηγορία στην καλλιτεχνική προσέγγιση του Μαροκινού συνθέτη Αχμέντ Εσσυάντ, ο οποίος έχει εγγραφεί στο ενεργητικό του μουσικού μοντερνισμού του 20ού αιώνα. Η σχέση με την παράδοση, όπως ορίζεται στο έργο του, είναι μια σχέση δυναμική, όπου παραδοσιακές διαδικασίες –η μελωδία, τα υποδιαστήματα, ο σχηματισμός των μουσικών φράσεων και οι ρυθμοί– προβάλλονται αφαιρετικά μέσα στο χρόνο. Τέτοιες αντιστοιχίες συστήνουν κατ’ αυτό τον τρόπο μια αισθητική του απείρου και του άτυπου. Αναγνωρίζουμε ότι η μορφική πλαστικότητα στο έργο του Εσσυάντ προκύπτει από τις χρονικότητες που πηγάζουν από την αραβική μουσική παράδοση, ειδικότερα ο κυκλικός χρόνος στο Le cycle de l’eau και ο χρόνος του ελεύθερου αυτοσχεδιασμού στο ηλεκτροακουστικό έργο του Taqsîm. Στα Voix interdites και Identité, θα παρουσιάσουμε την αλληλεπίδραση μουσικής και λογοτεχνίας, καταδεικνύοντας τον τρόπο με τον οποίο το έργο του Εσσυάντ παράγει ποιητικές αντηχήσεις, όχι σαν μια άμεση αναπαραγωγή του λογοτεχνικού κειμένου ως προς τον τρόπο που αυτό είναι δομημένο, αλλά υπό την έννοια της ενσωμάτωσης των μελωδικών του φράσεων, των προθέσεών του και των συντακτικών του εντάσεων, προκειμένου να δημιουργήσει την προσωπική δομή του. Έτσι, η διαστρωμάτωση της μουσικής προκύπτει ως μια καθαυτή ολότητα, που δεν εμπνέεται παρά από τη γενική ιδέα του κειμένου, δημιουργώντας ταυτόχρονα μια αυτόνομη μουσική διαδικασία μεταξύ του μέρους και του όλου.

Continuing its collaboration with the University Paris 8, the OCC co-organized a two-day conference on the subject of “Composition and the Mediterranean: new musical spaces, new temporalities”. Composers and musicologist from almost every Mediterranean country were invited to the event to develop a constructive dialogue centred on the concepts of spatiality and temporality and to find common ground and orientations in the musical present of a multifaceted region with a long history.

The conference combined sound and speech, exploring the thinking and music that are moulding the musical identity of the Mediterranean today: a complex identity in which discrete traditions interact and in which the relationship between tradition and modernity is more than a fault line, providing composers with a fruitful field to process in their practice.

Abstracts

Angeliki Kordelou - Intertextuality and time innovations in Giorgos Koumentakis’ cycles, Typewriter Tunes and Isokratimata

Intertextuality has been a recurring feature of the work of Greek composer George Koumentakis (Crete, 1959) since the very start of his career, both in the form of musical quotations and in the broader sense of mimicking, alluding to and referencing the compositions and musical practices of different eras and styles. The last decade has seen his musical explorations revolve around two musical axes beyond European art music: a) the traditional music of various parts of the Mediterranean and the Levant (Greece, the Black Sea and Asia Minor), and b) Byzantine music in the context of the religious tradition of Orthodox Christianity. These spheres of study have primarily found expression in two cycles (2004-2014), Typewriter Tunes and Isokratimata, which together feature works for solo instruments and chamber ensembles along with a piano concerto and an opera. Though different in the two cycles, the reception of, or reference to, traditional musical idioms cannot but lead to the juxtaposition of conflicting systems of metrical and rhythmic organization—partly as a result of the differences between the Greek and Western musical traditions, but also due to a new conception of time relations in the cycles themselves. Temporally speaking, the way in which Koumentakis combines Local and Global, Past and Present, is as much to do with the renewal of musical tradition through processes of transformation and reformation as it is with innovations in and additions to his compositional style in the spirit of postmodernism.

José María Sánchez-Verdú - Libro de las estancias and ATLAS-Inseln der Utopie: Reflections on space, light and sound

Libro de las estancias (2009) and ATLAS –Inseln der Utopie (2012-13) are stage works (music theatre in different perspectives) written in response to commissions from Granada and Hannover. They both represent my last works in the use of space, motion, perspective, and sinestesichal approaches in a creative way. Libro de las estancias (The Book of Spaces) embodies a pilgrimage through seven abodes, seven time-spaces that stake out an itinerary through poetic-sonorous images ranging from the desert to writing (in remembrance of Edmon Jabès). The colour is integrated in a full sinesthesical way. ATLAS –Inseln der Utopie indeed is a creation for three different architectural spaces at the same time, a real one, a resonance one and a virtual one. On the structure outstand different utopias of the history, in the interaction with concepts as “Heterotopia” (M. Foucault) and “Nonlieux” (M. Augè). Both works are poetic reflections on space, light, and sound (as installations, with electronic and acoustical instruments and voices), together with phiilosophical and aesthetic themas as hinterground. Both create also a special relationship in the percepcion strategies with public, motion, “passage”, memory and architectural perspectives.

Karim Elloumi - Temporal multiplicity in the work of Ahmed Essyad

We treat tradition as a principle category in the artistic approach taken by the Moroccan composer, Ahmed Essyad, who played an active role in 20th -century musical modernism. His work is dynamically linked to tradition through its use of traditional processes—melody, intervals, the forming of musical phrases and rhythms—in a temporally abstract manner. Juxtapositions of this sort contribute to an aesthetic of the infinite and the informal. We recognize that this element of formal plasticity in Essyad’s work stems from temporalities which have their roots in the Arab musical tradition. This is especially true in the cyclical time of Le cycle de l’eau and in the free improvisation that figures in his electro-acoustic work Taqsîm. Voix interdites and Identité present an interaction between music and literature: here, instead of directly reproducing the literary text in terms of structure, Essyad produces poetic resonances by incorporating the melodic phrases, intentions and compositional tensions of the written text as a means of creating his own personal structure. In so doing, he allows the stratification of the music to emerge as an entity in its own right, inspired by the gist of the text. This brings into being an autonomous musical process between the element and the whole.