Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΣΥΝΘΕΤΗ ΝΙΚΟ ΣΚΑΛΚΩΤΑ (1904 – 1949). 120 χρόνια από τη γέννησή του και 75 χρόνια από τον θάνατό του

Δεμερτζής Κωστής, Ανδριόπουλος Παναγιώτης, Μεράκου Στεφανία, Πανουργιά Δάφνη, Καζάς Μάριος, Κοψιδά Ισιδώρα

30 Σεπτεμβρίου 2024

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 01:58:59 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 143
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» (υπεύθυνος Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος), παρουσιάζει ένα αφιέρωμα στον μεγάλο έλληνα συνθέτη Νίκο Σκαλκώτα, με αφορμή την επέτειο των 120 χρόνων από τη γέννηση του και τα 75 χρόνια από το θάνατό του.

Το αφιέρωμα, που περιλαμβάνει ομιλίες και μουσικό μέρος, πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2024, στην Αίθουσα Διδασκαλίας Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Ο μουσικολόγος Κωστής Δεμερτζής ανέπτυξε το θέμα: «Ο Νίκος Σκαλκώτας και ο Μανώλης Σκουλούδης στη Θυσία του Αβραάμ: ανακοίνωση ενός λανθάνοντος Σκαλκωτικού χειρογράφου για πιάνο, που βρέθηκε στο αρχείο του Μίκη Θεοδωράκη».

Για το θέμα αυτό σημειώνει ο Κ. Δεμερτζής:
«Στο αρχείο του Μίκη Θεοδωράκη εντόπισε ο Παναγιώτης Ανδριόπουλος μία δέσμη μουσικών χειρογράφων. Κάποιες σελίδες από τα χειρόγραφα αυτά περιλαμβάνουν μουσική του Μανώλη Σκουλούδη. Όμως, στην δέσμη περιλαμβάνονται και δύο χειρόγραφα του Νίκου Σκαλκώτα, με αντίστοιχα κομμάτια για πιάνο: μία Φούγκα, και ένα Λάργκο. Παρ’ ό,τι η Φούγκα του Σκαλκώτα είναι επεξεργασία μιας φούγκας του Σκουλούδη (που βρίσκεται στην ίδια δέσμη χειρογράφων) και το Λάργκο στηρίζεται, χαλαρά, σ’ ένα θέμα του Σκουλούδη, πρόκειται για δύο πρωτότυπα έργα, τα οποία ο Σκαλκώτας συνέθεσε το 1933, αμέσως με τον γυρισμό του στην Ελλάδα, για βιοπορισμό, βοηθώντας, ταυτόχρονα, και την δουλειά του φίλου του Μανώλη Σκουλούδη, ο οποίος είχε αναλάβει τη μουσική επένδυση της παράστασης του «Εθνικού Θεάτρου» εκείνης της περιόδου, με το παραδοσιακό έργο της Κρητικής σχολής, «Η Θυσία του Αβραάμ».

Αντικείμενο της παρουσίασης είναι η εκτέλεση και η ανάλυση των δύο αυτών, άγνωστων στις νεότερες εποχές, Σκαλκωτικών πιανιστικών έργων, η αντιπαραβολή τους με το υλικό του Σκουλούδη στο οποίο στηρίχτηκαν, κάποια πραγματολογικά – και κάποιες επισημάνσεις κενών στη γνώση μας – όσον αφορά τον τρόπο που μπορεί αυτή η μουσική να ενσωματώθηκε στην παράσταση της «Θυσίας του Αβραάμ», αλλά και οι πιθανές συσχετίσεις της δουλειάς αυτής του Σκαλκώτα με το μουσική του άρθρο «πώς θα γράψουμε για το θέατρο».

Ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος μιλά με θέμα: «Ο Νίκος Σκαλκώτας του Μάνου Χατζιδάκι».

Ο ομιλητής θα αναφερθεί σε κείμενο του μουσικοκριτικού Μ. Χατζιδάκι για συναυλία με έργα του Ν. Σκαλκώτα (1950), που έφερε στο φως ο δημοσιογράφος και ερευνητής Γιώργος Αλλαμανής, αλλά και στις «εσωτερικές» συνδέσεις των δύο συνθετών (ρεμπέτικο, συνύπαρξη στην δισκογραφία κ.α.).

Στο μουσικό μέρος, θα παρουσιαστούν οι συνθέσεις του Κωστή Δεμερτζή:
«Το Μπαλκόνι», τραγούδι σε στίχους Γιάννη Σκαρίμπα (εκδοχή για φωνή και πιάνο).
Δύο Καφκικά Σκίτσα για υψίφωνο και πιάνο:
- «Ποτέ δεν έμαθα τον κανόνα»
- «Το κακό που σε περιβάλλει»
Τα Καφκικά Σκίτσα παρουσιάζονται με αφορμή, φέτος, τα 100 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου συγγραφέα Φραντς Κάφκα (1883-1924).

Επίσης, τα ακόλουθα έργα του Νίκου Σκαλκώτα:
«Ενύχτωσε ποιόνε θα ιδώ», Ρουμελιώτικο δημοτικό τραγούδι (για φωνή και πιάνο)
«Το τραγούδι του Κλείδωνα» (για γυναικείες φωνές – εδώ παρουσιάζεται για σόλο φωνή)
15 Μικρές Παραλλαγές, για πιάνο
Κοντσερτίνο για όμποε και πιάνο.

Ερμηνεύουν:
Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι
Ισιδώρα Κοψιδά, όμποε
Μάριος Καζάς, πιάνο

Παραγωγή: Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον»

Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον»
Ιδρύθηκε το 2004 από τον θεολόγο και μουσικό Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλο και επί είκοσι χρόνια παρουσιάζει στην Ελλάδα και το εξωτερικό πρωτότυπες παραγωγές, βασισμένες κυρίως στην ελληνική ποίηση και μουσική.

Ανάμεσά τους: “Το Τετράδιο του Πατριάρχη” (μελοποιημένη ποίηση από την νεανική ανθολογία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου), «Ο Καβάφης του Πατριάρχη», “Ιερατική Ποίηση”, Το μουσικό έργο της Εύας Πάλμερ – Σικελιανού, «Ο Gustav Mahler του Μάνου Χατζιδάκι», «Η Αραπιά του Βασίλη Τσιτσάνη, της Μάτσης Χατζηλαζάρου, του Νίκου Σκαλκώτα και του Μάνου Χατζιδάκι», «Ο Καβάφης της Συρίας και της Μέσης Ανατολής», «Οι μουσικές των Χριστιανών της Μέσης Ανατολής», «Οι Πύρινες γλώσσες του Γιάννη Χρήστου», «Πατρινοί συνθέτες – Πατρινοί ποιητές», «Θήλεις Άγγελοι – Γυναίκες που ασκήτεψαν σε ανδρικά μοναστήρια», «Ο Κωστής Παλαμάς δύο Πατριαρχών» (ελληνικά και αραβικά), «Επί τα όρη τα Αραράτ» (ελληνοαρμενική συναυλία), «Η Νοσταλγός» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, «Οι εκκλησιαστικές συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη», «Ελληνοαραβική συναυλία», «Το άσμα της Εξόδου» (για το Μεσολόγγι), «Η Μαρία Κάλλας στην Κωνσταντινούπολη».

Έχει, επίσης, παρουσιάσει αφιερώματα σε μορφές της ιστορίας και του πολιτισμού: Στον Μητροπολίτη Αθηνών Άγιο Μιχαήλ Χωνιάτη, στην Ελιά, στον Λυκούργο Αγγελόπουλο, την Μαρία Χορς, την Κούλα Πράτσικα, τον Αντρέι Ταρκόφσκι, τους Ρώσους της Διασποράς, τον Ντμίτρι Σοστακόβιτς, τον Αλεξάντρ Σολζενίτσιν κ.α.

Οι παραγωγές του «Πολύτροπον» έχουν παρουσιαστεί σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας, στην Κύπρο, την Γερμανία, την Κωνσταντινούπολη, ενώ την διετία 2017-2019 το Καλλιτεχνικό Σύνολο συνεργάστηκε με τον διάσημο χορογράφο και χορευτή φλαμένκο Israel Galvan. Στο πλαίσιο της documenta14 (Αθήνα και Kassel) συμμετείχε στην παραγωγή La farsa monea και κατόπιν στην παραγωγή του Israel Galvan, La fiesta, σε διεθνή περιοδεία (Φεστιβάλ Grec Βαρκελώνης, Φεστιβάλ Αβινιόν Γαλλίας, παραστάσεις στο Λουξεμβούργο, Μονπελιέ, Πόρτο κ.α.).

Δεμερτζής Κωστής Μουσικολόγος
Ανδριόπουλος Παναγιώτης Θεολόγος - Μουσικός

Γεννήθηκε στην Πάτρα. Σπούδασε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με μεταπτυχιακές σπουδές στην περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Παράλληλα σπούδασε βυζαντινή και ευρωπαϊκή μουσική. Συμμετείχε σε πολλά χορωδιακά σχήματα, σε ερευνητικά προγράμματα του Κέντρου Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας και έχει τραγουδήσει έργα σύγχρονων ελλήνων συνθετών σε πρώτη εκτέλεση, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Το 2004 ίδρυσε το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον», με το οποίο παρουσιάζει στην Ελλάδα και το εξωτερικό πρωτότυπες παραγωγές βασισμένες κυρίως στην ελληνική ποίηση και μουσική.

Ανάμεσά τους: “Το τετράδιο του Πατριάρχη”, “Ιερατική Ποίηση”, Το μουσικό έργο της Εύας Πάλμερ – Σικελιανού, «Ο Gustav Mahler του Μάνου Χατζιδάκι», «Η Αραπιά του Βασίλη Τσιτσάνη, της Μάτσης Χατζηλαζάρου, του Νίκου Σκαλκώτα και του Μάνου Χατζιδάκι», «Ο Καβάφης της Συρίας και της Μέσης Ανατολής», «Οι μουσικές των Χριστιανών της Μέσης Ανατολής», «Οι εκκλησιαστικές συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη», «Οι Πύρινες γλώσσες του Γιάννη Χρήστου», «Πατρινοί συνθέτες – Πατρινοί ποιητές», «Ο Μάνος Χατζιδάκις και οι ρώσοι συνθέτες», «Θήλεις Άγγελοι – Γυναίκες που ασκήτεψαν σε ανδρικά μοναστήρια», «Ο Κωστής Παλαμάς δύο Πατριαρχών» (ελληνικά και αραβικά), «Επί τα όρη τα Αραράτ» (ελληνοαρμενική συναυλία), αφιερώματα στον Λυκούργο Αγγελόπουλο, την Μαρία Χορς, τον Αντρέι Ταρκόφσκι, τους Ρώσους της Διασποράς, τον Ντμίτρι Σοστακόβιτς, τον Αλεξάντρ Σολζενίτσιν κ.α.

Συνεργάστηκε με τον Θάνο Μικρούτσικο στην «Πάτρα 2006 – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» και με τον Άλκη Μπαλτά στο “Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου”. Επίσης, συνεργάζεται με το Φεστιβάλ «Μούσα Ελληνική» που πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια στην Χίο. Επί σειρά ετών συνεργάστηκε με τον Μανόλη Χατζηγιακουμή στα προγράμματα ηχογραφήσεων και εκδόσεων Εκκλησιαστικής Μουσικής.

Την διετία 2017-2019 συνεργάστηκε με τον διάσημο χορογράφο και χορευτή φλαμένκο Israel Galvan. Στο πλαίσιο της documenta14 (Αθήνα και Kassel) συμμετείχε στην παραγωγή La farsa monea και κατόπιν στην παραγωγή του Israel Galvan, La fiesta, σε διεθνή περιοδεία (Φεστιβάλ Grec Βαρκελώνης, Φεστιβάλ Αβινιόν Γαλλίας, παραστάσεις στο Λουξεμβούργο, Μονπελιέ, Πόρτο κ.α.).

Συμμετέχει με ανακοινώσεις του σε επιστημονικά συνέδρια, ενώ μελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε διάφορους επιστημονικούς τόμους. Αρθρογραφεί σε θεολογικά και πολιτιστικού περιεχομένου περιοδικά και διατηρεί το ιστολόγιο Ιδιωτική Οδός και το site Φως Φαναρίου (το οποίο καλύπτει αποκλειστικά το Οικουμενικό Πατριαρχείο).

Τιμήθηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο με το οφφίκιο του Άρχοντος Δικαιοφύλακος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.

Επιμελείται και παρουσιάζει την διαδικτυακή εκπομπή «Προς Εκκλησιασμόν» - μια παραγωγή του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού – όπου φιλοξενούνται προσωπικότητες του πνεύματος και της τέχνης.

Κυκλοφορούν τα βιβλία του: «Ελληνορωσικά» (εκδόσεις s@mizdat, 2022) και «Τα Χατζιδακικά» (ιδιωτική έκδοση, 2023).

Το ιστολόγιο "Ιδιωτική Οδός" του Παναγιώτη Ανδριόπουλου

Μεράκου Στεφανία Μουσικολόγος

Η Στεφανία Μεράκου είναι κάτοχος πτυχίου B.A. στη μουσικολογία από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης στο Μπάφαλο καθώς και κάτοχος M.A. στο ίδιο αντικείμενο από το Πανεπιστήμιο του Κοννέκτικατ. Εργάστηκε στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Κοννέκτικατ, ενώ αργότερα, μετά την απόκτηση του διπλώματος διδασκαλίας από το Ίδρυμα Σουζούκι πάνω στην ομώνυμη μέθοδο, ξεκίνησε να την διδάσκει σε παιδιά.

Από το 1995, εργάζεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου Οι Φίλοι τη Μουσικής αρχικά ως υπεύθυνη του Αρχείου Ελληνικής Μουσικής και κατόπιν ως διευθύντρια από τον Μάρτιο του 2005. Στα ενδιαφέροντά της συγκαταλέγεται η εφαρμογή νέων τεχνολογιών με σκοπό την προβολή και διάθεση πληροφοριακού και εκπαιδευτικού υλικού. Στο πλαίσιο αυτό έχει συμβάλει στην υλοποίηση πολλών εφαρμογών, αποθετηρίων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» αλλά και σε συνεργασία με άλλους ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς. Έχει παρουσιάσει εργασίες της σε διεθνή συνέδρια και έχει δημοσιεύσει σε περιοδικά και στο διαδίκτυο πάνω σε ζητήματα εκπαίδευσης, πληροφοριακής παιδείας, ελληνικής μουσικής και της διάσωσής της.

Είναι μέλος της International Musicological Society (IMS), της International Association of Music Libraries (IAML), της Committee for the Support of Greek Libraries (CSL) και της Ελληνικής επιτροπής του Répertoire International de Littérature Musicale (RILM).

Πανουργιά Δάφνη Υψίφωνος

Σπούδασε Φυσική Αγωγή και Αθλητισμό στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας (Τ.Ε.Φ.Α.Α.) και τραγούδι στο Ωδείο Αθηνών με την Μ. Χαραλαμπίδου.

Συνέχισε τις σπουδές της με τον Φραγκίσκο Βουτσίνο και την Δέσποινα Καλαφάτη, ενώ συμμετείχε και σε σεμινάρια τραγουδιού στην Ελλάδα και στη Στουτγκάρδη της Γερμανίας.

Ως λυρική τραγουδίστρια έχει συνεργαστεί σε πολλές παραγωγές με τους σημαντικότερους πολιτιστικούς θεσμούς της Ελλάδας: Εθνική Λυρική Σκηνή, Μέγαρο Μουσικής, Εθνικό Θέατρο, Φεστιβάλ Αθηνών, χορωδία της Ε.Ρ.Τ., Χοροθέατρο ΡΟΕΣ, Ένωση Ελλήνων Μουσουργών, Ορχήστρα των Χρωμάτων (και στο Μουσικό Αναλόγιο της Ορχήστρας των Χρωμάτων στο Ίδρυμα «Μελίνα Μερκούρη» σε επιμέλεια Ιουλίτας Ηλιοπούλου), Μουσικό Σύνολο Μάνος Χατζιδάκις, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Μουσείο Γουλανδρή κ.α.

Έχει επίσης συμμετάσχει σε διοργανώσεις – θεσμούς, όπως: Τελετή Αφής Ολυμπιακής Φλόγας στην Αρχαία Ολυμπία με την μεγάλη χορογράφο Μαρία Χορς, Πάτρα - Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2006, Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου κ.α.

Με την Χορωδία της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης και διευθυντή τον Μίκη Θεοδωράκη περιόδευσε σε Ευρώπη και Αμερική (1993-96).

Τον Ιούλιο του 2011 συμμετείχε στην παράσταση της Ελληνικής ομάδας για τον εορτασμό των 50 χρόνων από την ίδρυση της Ακαδημίας Carl Orff στο Salzburg της Αυστρίας.

Έχει συνεργαστεί με αρκετούς συνθέτες, ποιητές και τραγουδοποιούς σε συναυλίες, παραστάσεις, τηλεοπτικές εκπομπές και ηχογραφήσεις (δισκογραφία). Έχει τραγουδήσει πολλά έργα ελλήνων συνθετών σε πρώτη εκτέλεση.

Συνεργάζεται με τον συνθέτη Γιώργο Κουρουπό και την ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου, στην παρουσίαση της ποίησης του Οδυσσέα Ελύτη και με τον συνθέτη Αλέξανδρο Καλογερά στο Φεστιβάλ Σύγχρονης Ελληνικής Μουσικής Χίου και στις Ημέρες Μουσικής Νάξου.

Δίδαξε λυρικό τραγούδι για 14 χρόνια στο Δημοτικό Ωδείο Ζωγράφου (Αθήνα).

Καζάς Μάριος Πιανίστας

Ένας από τους πιο δραστήριους καλλιτεχνικά Έλληνες πιανίστες της γενιάς του, o Μάριος Καζάς εμφανίζεται διαρκώς στους μεγαλύτερους συναυλιακούς χώρους των Αθηνών καθώς και σε συναυλίες και φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Δραστηριοποιείται εντονότατα στον τομέα της συνοδείας τραγουδιού, των χορωδιών και της μουσικής δωματίου, συνεργαζόμενος επί σκηνής με καλλιτέχνες διεθνούς βεληνεκούς. Ο Μάριος Καζάς ξεκίνησε σπουδές πιάνου στο Αθηναϊκό Ωδείο με την Στέλλα Μακρυγιάννη και συνέχισε ως κάτοχος διαρκούς υποτροφίας στην τάξη της Γιολάντας Σεβέρη. Κατόπιν μελέτησε με την Ντόρα Μπακοπούλου στο Ωδείο Athenaeum και στο Ωδείο Αθηνών, από όπου και απεφοίτησε με Άριστα Παμψηφεί και Α' Βραβείο Παμψηφεί. Έχει βραβευθεί με Α' και Β' Βραβεία σε Πανελλήνιους Διαγωνισμούς Πιάνου και έχει αποσπάσει Β' Βραβεία στους Διεθνείς Διαγωνισμούς Πιάνου "Art and Education in the 21st century" και "Apollon". Το πρώτο του προσωπικό cd με τίτλο "Μποτίλια στο πέλαγο", σε συνθέσεις Κώστα Μυλωνά, κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 2015, ενώ ερμηνεύει και στα cd "Αλίκη Καγιαλόγλου-Ζωντανή Ηχογράφηση, Ωδείον Ηρώδου Αττικού (2009)" και "A time for us (2012)". Το 2018 έδωσε συναυλίες στο Προεδρικό Μέγαρο, ως προσκεκλημένος του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με πρόσκληση της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου. Ο Μάριος Καζάς είναι υποψήφιος διδάκτωρ του τμήματος Νομικής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι συγγραφικές του μελέτες δημοσιεύονται σε λογοτεχνικά και επιστημονικά περιοδικά.

Κοψιδά Ισιδώρα Ομποΐστα

Σχετικές ομιλίες