Ανοσογενετική της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας. Η ελληνική εμπειρία σε ενήλικες και παιδιά

Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΣΚΠ) ή Πολλαπλή Σκλήρυνση (Μultiple Sclerosis – MS) είναι μια χρόνια φλεγμονώδης απομυελινωτική νόσος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ), η οποία προσβάλει κυρίως νέα άτομα, και ιδιαίτερα γυναίκες (Compston A. and Coles 2008). Περιγράφηκε πρώτη φορά από τον Jean-Martin Charcot  (Charcot 1877)και ως σήμερα τα ακριβή της αίτια παραμένουν άγνωστα (Gourraud et al. 2012).

Η πρώτη σύνδεση της ΣΚΠ με το σύμπλεγμα HLA έγινε τη δεκαετία του 1970, για τα αλληλόμορφα τάξης Ι, HLA-A3 και HLA-B7 (Jersild et al. 1972, Naito et al. 1972). H σχέση του HLA-B7 με τη νόσο βρέθηκε ισχυρότερη από εκείνη του HLA-A3, και στην πορεία, προτάθηκε ένας ισχυρότερος συσχετισμός με τα τάξης ΙΙ αντιγόνα HLA-DR2 και HLA-DQw6 (Jersild et al. 1973). Ο συσχετισμός μεταξύ των γενετικών αυτών τόπων αποδώθηκε αρχικά στο φαινόμενο της ανισορροπίας σύνδεσης εντός της περιοχής των HLA, υπόθεση που επιβεβαιώθηκε δεκαετίες μετά, οπότε και εδραιώθηκε η σχέση των αλληλομόρφων DRB1*15:01, DQA1*01:02, DQB1*06:02 με την ΣΚΠ (Gourraud et al. 2012). Λόγω της στενής αυτής σύνδεσης των απλοτύπων, ήταν δύσκολο να βρεθεί ποιό αλληλόμορφο έχει τη μεγαλύτερη σχέση με την ΣΚΠ. Μελέτες σε Αφροαμερικανούς, αποκάλυψαν πως τα αλληλόμορφα DRB1 έχουν ανεξάρτητο ρόλο από το DQB1*06:02. Πιο επικίνδυνο αλληλόμορφο βρέθηκε στους πληθυσμούς αυτούς το DRB1*15:03, σε αντίθεση με τους λευκούς  και το DRB1*15:01 (McElroy et al. 2010, Oksenberg et al. 2004).   

Το αλληλόμορφο DRB1*15:01 παρατηρείται στο 28-33% των ασθενών Καυκάσιων του Βόρειου Ημισφαιρίου σε αντίθεση με τα υγιή άτομα  (9-15%), καθιστώντας το ως το πιο ισχυρό αλληλόμορφο σήμερα στην προδιάθεση της ΣΚΠ, και στον Ελληνικό πληθυσμό (Bozikas, Anagnostouli  et al. 2003, Sawcer et al. 2011). Μελέτες έχουν δείξει πως η βιταμίνη D ρυθμίζει πάνω από το 80% των γονιδίων που εμπλέκονται στην ΣΚΠ, συμπεριλαμβανομένου και του αλληλομόρφου DRB1*15 (Ramagopalan et al. 2009).

Από τριακονταετίας και πλέον λοιπον, με μελέτες σε καυκασιανούς και μη πληθυσμούς και με ορολογικές/μοριακές μεθόδους, τα τάξης ΙΙ HLA και κυρίως το αλλήλιο HLA-DRB1*1501 συσχετίσθηκε τόσο με την αύξηση της εμφάνισης της νόσου, όσο και με πολλά άλλα κλινικά φαινοτυπικά χαρακτηριστικά, όπως η ηλικία έναρξης, το φύλο, η κλινική πορεία, η βαρύτητα της MRI απεικόνισης και της νόσου, η ανταπόκριση στα ανοσοτροποποιητικά φάρμακα κλπ. Το αλλήλιο HLA-DRB1*1501 συσχετίσθηκε επίσης με ανοσολογικές παραμέτρους της νόσου, όπως η επιτοπική διασπορά, η ανάπτυξη εξουδετερωτικών αντισωμάτων, η άμεση αλληλεπίδραση με την βιτ. D κλπ. 

Το αλλήλιο HLA-DRB1*1501 παίζει επίσης πρωταγωνιστικό ρόλο στις μελέτες των διαγονιδιακών ζώων στα μοντέλα της ΣΚΠ.