Αντιφάσεις στη διαχείριση του προσφυγικού στην Ελλάδα και Ευρώπη. Πολιτικές, κοινωνικές και ανθρωπολογικές όψεις

Η Γεωργία Σπυροπούλου είναι νομικός και υποψήφια διδάκτωρ του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Συνεργάζεται με το εθνικό σημείο επαφής του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (FRANET) ως εμπειρογνώμονας σε ζητήματα διακρίσεων, μετανάστευσης και ασύλου. Έχει εργαστεί ως ειδική σύμβουλος στο Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και ως υπεύθυνη συνηγορίας στη Διεθνή Αμνηστία και την Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης γεννήθηκε στο Μονπελιέ Γαλλίας στις 10 Ιουνίου 1971. Ολοκλήρωσε την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα. Σπούδασε δίκαιο στο πανεπιστήμιο της Λίλλης στη Γαλλία και είναι πτυχιούχος δημόσιου δικαίου. Στο ίδιο Πανεπιστήμιο ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στο Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και το Διεθνές Οικονομικό Δίκαιο. Εργάστηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από το 1996 έως το 1999, από το 2001 έως το 2002 στο ενημερωτικό site e-go.gr, από το 2003 έως το 2006 στη Θράκη στο πρόγραμμα εκπαίδευσης των παιδιών της μουσουλμανικής μειονότητας ως υπεύθυνος των κέντρων του προγράμματος. Από το 2007 είναι υπάλληλος του πανεπιστήμιου της Αθήνας ενώ είχε αποσπαστεί ως νομικός σύμβουλος του Ειδικού Γραμματέα Επιθεώρησης Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και στο κόμμα των Οικολόγων Πρασίνων. Επί δημαρχίας Γιώργου Καμίνη, υπήρξε μέλος του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Αθηναίων από το 2014, πρόεδρος του συμβουλίου ένταξης μεταναστών του δήμου και από τον Μάρτιο του 2016 διετέλεσε αντιδήμαρχος για θέματα μεταναστών και προσφύγων. Ήταν Επικεφαλής Συνηγορίας, Έρευνας και Πολιτικής του SolidarityNow (2019-2021). Σήμερα, είναι Διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες.

Η Ειρήνη Αβραμοπούλου είναι Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τµήµα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστηµών. Εκπόνησε την διδακτορική της διατριβή στο Πανεπιστήµιο του Κέιµπριτζ, Τµήµα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (2012). Έχει συγγράψει βιβλία με πιο πρόσφατο το «Αντι-κείμενα Σεξουαλικότητας: Κριτικές Θεωρίες, Διεπιστημονικές Αναγνώσεις» (συνεπιμέλεια με την Άσπα Χαλκίδου, 2022, Εκδ. Τόπος). Ταυτόχρονα κείµενά της έχουν δημοσιευτεί σε πολλούς συλλογικούς τόµους και επιστηµονικά περιοδικά. Στο παρελθόν, έχει διδάξει κοινωνική ανθρωπολογία, κριτικές προσεγγίσεις των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, όπως και θεωρίες για το φύλο, το σώμα και τη σεξουαλικότητα στο Πανεπιστήµιο του Κέιµπριτζ (2009-2012), στο Πανεπιστήµιο του Βοσπόρου στην Τουρκία (2013) και στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο (2017-2019). Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα, μεταξύ άλλων, σχετίζονται με έμφυλες διεκδικήσεις δικαιωμάτων, τη σχέση της επιθυμίας και του συν-αισθήματος (affect) με την συγκρότηση ταυτοτήτων, τη λειτουργία της βίας, του τραύματος και της αντίστασης στα κοινωνικά κινήματα και την παραγωγή κρίσεων (οικονομική, προσφυγική, πανδημία) και πολλαπλών εκτοπισμών ως συνέπεια της λειτουργίας της βιοπολιτικής/θανατοπολιτικής. Αυτή την στιγμή είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη του ερευνητικού προγράμματος «Συν-αισθηματικά τοπία φροντίδας: Έμφυλη βία και ανθεκτικότητα την περίοδο της πανδημίας του Covid-19» (2021-2023) που χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας & Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ).

Γεννήθηκε το 1969 στην Αθήνα με καταγωγή από την Πελασγία Φθιώτιδος. Είναι παντρεμένος με τη δημοσιογράφο Μαριλένα Κατσίμη και έχουν τρία παιδιά: τον Γιώργο (2000), την Κατερίνα (2002) και τη Μάγια (2006). Με σπουδές νομικής, πολιτικών επιστημών και θεωρίας του δικαίου στην Ελλάδα (Κομοτηνή), τη Γαλλία (Στρασβούργο, Αμιένη) και το Βέλγιο (Βρυξέλλες) απέκτησε, από το 1992 ως το 1999, εργασιακή εμπειρία στο Συμβούλιο της Ευρώπης, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη στην Αλβανία και Βοσνία–Ερζεγοβίνη ως διευθύνων περιφερειακού γραφείου στο Brcko. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα εργάστηκε ως ειδικός επιστήμονας στο Συνήγορο του Πολίτη (1999-2003) και στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2000-2002).

Η συνεργασία του με το Συνήγορο του Πολίτη συνεχίστηκε με την ιδιότητα του συντονιστή του Προγράμματος «Ευνομία» υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης και στόχο τη στήριξη και παροχή τεχνογνωσίας σε ομόλογους θεσμούς σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και του Καυκάσου (2000-2009). Από το 2009 ως το 2011, διευθύνων ευρωπαϊκού consortium διδυμοποίησης του Έλληνα, του Ολλανδού και του Σλοβένου Συνήγορο υπό την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με το νεοπαγή Σέρβο ομόλογο θεσμό.

Από το 2000 διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, όπου εκλέχτηκε λέκτορας το 2003 και επίκουρος καθηγητής το 2008 με γνωστικό αντικείμενο «Συγκριτική Πολιτική: Ευρώπη-Μειονότητες». Το 2012 εξελέγη στην βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή και το 2018 έγινε τακτικός καθηγητής. Διδάσκει «Εισαγωγή στην ευρωπαϊκή θεωρία του κράτους και του δικαίου» στους φοιτητές β’ εξαμήνου και ως μαθήματα ελεύθερης επιλογής στο προπτυχιακό: «Μειονότητες στην Ευρώπη», «Ιδιότητα του πολίτη και μετανάστευση» και «Τέχνη, ελευθερία και λογοκρισία». Στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών διδάσκει από το 2006 το μάθημα «Μειονότητες στη νεωτερικότητα». Σε προγενέστερη περίοδο, το μάθημα είχε διδαχθεί για τρία χρόνια και στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνιολογία» του Πανεπιστημίου Αθηνών ενώ ξαναδιδάσκεται το 2012 και 13. Παράλληλα, έχει διδάξει ως επισκέπτης σε πανεπιστήμια και ινστιτούτα εκτός Ελλάδας, όπως στο Πανεπιστήμιο του Essex (Η.Β.), του Βοσπόρου (Τουρκία), Αμιένης (Γαλλία), Columbia (U.S.A), Javaskyla (Φινλανδία). Το χειμερινό εξάμηνο του 2009-2010 στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής του άδειας δίδαξε στο Ινστιτούτο Κοινωνικής Θεωρίας και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου (Σερβία).

Έχει διατελέσει Πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, μέλος της Ένωσης οποίας είναι από το 1996. Η Ένωση είναι η παλαιότερη και μεγαλύτερη οργάνωση που δραστηριοποιείται στο χώρο των δικαιωμάτων στην Ελλάδα και μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

To 2013 εξελέγη αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως το 2016. Το 2016 εκλέχθηκε πρόεδρος της FIDH ως τον Οκτώβριο του 2019. Το συνέδριο της Ομοσπονδίας του απένημε τον τίτλο του επιτίμου προέδρου της.

Ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Ερευνών Μειονοτικών Ομάδων, του πρώτου think tank που ασχολήθηκε με τα μειονοτικά στην Ελλάδα, και υπεύθυνος, μαζί με τον Κωνσταντίνο Τσιτσελίκη, της Σειράς Μελετών του ΚΕΜΟ, στις εκδόσεις Κριτική (1998-2008) και Βιβλιόραμα (2009-2017).

Μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (1996 -), της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού Θέσεις (1998 -), της Ελληνικής Εταιρίας Πολιτικής Επιστήμης (2003-) της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (2004-2005 και 2008-2010), αναπληρωματικό μέλος της Επιτροπής Πολιτογράφησης της Περιφέρειας Ανατολική Αττικής (2011-) και ιδρυτικό μέλος του Ομίλου Αριστόβουλου Μάνεση (2002 -).

Γλώσσες εργασίας τα ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά.

Τα υπόλοιπα ενδιαφέροντα στον μεγάλο ελεύθερο χρόνο που προσπαθεί να έχει, σχετίζονται με τα ταξίδια, την πολιτική και τη μουσική.

Η ερευνητική του δραστηριότητα αφορά, μεταξύ άλλων, ζητήματα δικαιωμάτων, μειονοτήτων, μεταναστών, ιδιότητας του πολίτη. Μονογραφίες και αρθρογραφία του κυκλοφορούν ή και έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες.

Προσωπικός ιστότοπος του Δημήτρη Χριστόπουλου

Ο Στέλιος Στυλιανίδης είναι καθηγητής κοινωνικής ψυχιατρικής στο τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών της Αθήνας. Αφού ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές σπουδές στην Ιατρική Αθηνών, τo 1978 έλαβε την ειδικότητα της Ψυχιατρικής στη Γαλλία (Paris XII), όπου και εργάστηκε στη συνέχεια στους τομείς της Κοινωνικής Ψυχιατρικής και της εφαρμογής της Ψυχανάλυσης στο Δημόσιο Τομέα. Είναι ιδρυτής και Επιστημονικός Διευθυντής (1989-2015) της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (Ε.Π.Α.Ψ.Υ.). Από το 2016 είναι Επιστημονικός Σύμβουλος στην Ε.Π.Α.Ψ.Υ. και τ. Αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Εταιρείας για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση (WAPR, 2000-2004). Από το 2020 διατελεί Επίτιμος Πρόεδρος της ΕΠΑΨΥ.

Ο Δρ. Στυλιανίδης είναι ψυχαναλυτής, μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης (IPA), καθώς και ομαδικός αναλυτής, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Ομάδας (ΕΕΨΨΟ) και της Société Française de Psychothérapie Psychanalytique de Groupe (SFPPG). Έχει διατελέσει, κατά τα έτη 2009-2011, Εθνικός Εκπρόσωπος για την Ψυχική Υγεία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO). Διετέλεσε επίσης Διοικητής του Παιδοψυχιατρικού Νοσοκομείου Νταού Πεντέλης (2001 – 2004) και Διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας στη Χαλκίδα (1989-1997).

Ο Δρ. Στυλιανίδης έχει επαγγελματική εμπειρία (κλινική εμπειρία, έρευνα και διαχείριση) στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ελλάδα. Μετά την επιστροφή του από τη Γαλλία πρωτοστάτησε στον αγώνα για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και την Αποασυλοποίηση στην Ελλάδα. Μεταξύ άλλων συνετέλεσε στη μεταφορά και επανένταξη χρόνιων ασθενών από το Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου (ΚΘΛ), το Ψ.Ν. Δρομοκαΐτειο και το ΨΝΑ Δαφνί. Το πεδίο ενασχόλησής του στην Ελλάδα περιλαμβάνει το μετασχηματισμό των ψυχιατρικών υπηρεσιών, την ενσωμάτωση της Ψυχικής Υγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και τη δικτύωση των υπηρεσιών στην κοινότητα. Κατά τα έτη 2010-2012, διετέλεσε Αντιπρόεδρος στην Ομάδα Εργασίας για την Αναθεώρηση της Ελληνικής Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης (Ψυχαργώς).

Έχει συμβάλλει σημαντικά στη δημιουργία και συνέχιση του κινήματος των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και των οικογενειών τους, τόσο σε εθνικό όσο και διεθνές επίπεδο, έχοντας πραγματοποιήσει παρεμβάσεις σε πολλαπλά επίπεδα (πολιτικό, οικονομικό, ακαδημαϊκό, εκπαιδευτικό κ.ά.) για την ενδυνάμωση, την εφαρμογή του μοντέλου Recovery και την προστασία των δικαιωμάτων στην ψυχική υγεία. Έχει μακρά εμπειρία σε παρεμβάσεις εποπτείας και εκπαίδευσης σε στελέχη υπηρεσιών ψυχικής υγείας, οργανισμών, νοσοκομείων και εταιρειών. Από το 2019 ασκεί ψυχαναλυτική εποπτεία στην ομάδα εργασίας του Προγράμματος Ψυχοκοινωνικής Παρέμβασης σε Πρόσφυγες της ΕΠΑΨΥ για την Ύπατη Αρμοστεία, ενώ έχει πραγματοποιήσει σειρά παρουσιάσεων σε συνέδρια με θέμα την φροντίδα της ψυχικής υγείας των προσφύγων και των μεταναστών.

Από το 2011 έως το 2017 ήταν επιστημονικά υπεύθυνος για το ερευνητικό πρόγραμμα «Μελέτη των Ακούσιων Νοσηλειών στην Αττική», και από το 2018 μέχρι σήμερα είναι επιστημονικά υπεύθυνος στην πολυκεντρική έρευνα «Μελέτη των Ακούσιων Νοσηλειών στην Ελλάδα».

Έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 160 εργασίες σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, ενώ είναι συγγραφέας μεγάλου αριθμού άρθρων στον ελληνικό δημόσιο τύπο.