Από τα Μαθηματικά στην Αισθητική μέσω Βιολογίας

Η ομιλία αυτή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της σειράς Blod Web Lectures. Πρόκειται για μια προσπάθεια που υλοποιήθηκε χάρη στη θερμή ανταπόκριση των ομιλητών σε μια πρωτοβουλία της Ομάδας του BLOD, με σκοπό να υποκατασταθεί στο ελάχιστο η λειτουργία και η θεματική ποικιλία των εκδηλώσεων λόγου για όσο διάστημα οι αίθουσες διαλέξεων παραμένουν κλειστές ή υπολειτουργούν εξαιτίας της πανδημίας.

Η βιντεοσκόπηση και η οπτικοακουστική επεξεργασία της συγκεκριμένης διάλεξης έγινε στο Ηράκλειο της Κρήτης από τον κ. Μανώλη Νικολακάκη, τεχνικό του "Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης" του Πανεπιστημίου Κρήτης, τον οποίο το BLOD ευχαριστεί θερμότατα, τόσο για την εξαιρετική δουλειά όσο και για την ανιδιοτελή προσφορά του.

Το BLOD εκφράζει επίσης τις θερμές του ευχαριστίες στην Μονάδα Δικτύων και Επικοινωνιών, του "Κέντρου Υποδομών και Υπηρεσιών ΤΠΕ" του Πανεπιστημίου Κρήτης για την παραχώρηση του εξοπλισμού βιντεοσκόπησης και της Κεντρικής Διατμηματικής Αίθουσας Τηλε-εκπαίδευσης της Πανεπιστημιούπολης Βουτών στην οποία έγινε η εγγραφή της παρουσίασης.

Σύνοψη

Υπάρχει μια γενική αρχή που διατρέχει τις επιστήμες και τις τέχνες; Ποια είναι η σχέση μεταξύ γνώσης, αλήθειας και ομορφιάς; Η διάλεξη προτείνει μια ιεράρχηση των προϊόντων του νου με βάση το χωρο-χρονικό εύρος στο οποίο αναφέρονται. Η Φυσική καλύπτει το σύνολο του χωροχρόνου, η Βιολογία μόνο ένα μικρό μέρος, τον κόσμο της ζωής, και η ανθρωπολογία ένα ακόμα μικρότερο, αυτό που έχει σχέση με τον άνθρωπο. Οι νόμοι της Βιολογίας δεν μπορούν να παραβιάζουν τους νόμους της Φυσικής, μπορούν να ερμηνευθούν μόνο ως απόρροια και επέκταση τους. Το ίδιο ισχύει και για τους νόμους που ισχύουν στον κόσμο του ανθρώπου σε σχέση με τους νόμους της Βιολογίας. Σύμφωνα με αυτήν την αρχή η αίσθηση του ωραίου ανήκει στην ίδια κατηγορία με την αίσθηση της πείνας, του έρωτα, της γονικής αγάπης, της αλληλεγγύης. Είναι, δηλαδή, ένα συναρμολόγημα της εξελικτικής ιστορίας του ανθρώπου για την ατομική και κοινωνική του επιβίωση. Έτσι ερμηνεύεται το ότι όλες οι καλές τέχνες έχουν τις ρίζες τους στις αρχέγονες κοινωνίες και ότι η αντίληψη του «ωραίου» ποικίλει μεταξύ ατόμων και μεταξύ κοινωνιών. Αλλά, κυρίως, έτσι εξηγείται το γιατί προσλαμβάνουμε ως ομορφιά τις παραστάσεις του φυσικού κόσμου: τον έναστρο ουρανό, τα χρώματα των λουλουδιών, τις φωνές των πουλιών. Μας «αρέσουν» επειδή αποτελούσαν μέρος του κόσμου μέσα στον οποίο εξελιχθήκαμε ως είδος και μεγαλώσαμε ως άτομα: είναι μέρος της ιστορίας μας και της φύσης μας. Είναι αυτή η σχέση, σε όλες τις μορφές που μπορεί να πάρει, που κάνει ένα έργο έργο τέχνης.

(Σημείωμα του ομιλητή)