Από τη χημική τοπολογία στις μοριακές μηχανές

Το 2016 ο Jean-Pierre Sauvage [Ζαν-Πιερ Σωβάζ], o Fraser Stoddart και ο Bernard Feringa απέσπασαν Nόμπελ Χημείας για την προσφορά τους στον τομέα των μοριακών μηχανών. Οι πρωτοποριακές έρευνές τους  άνοιξαν νέους δρόμους στον τομέα της νανοτεχνολογίας, δημιουργώντας νανομηχανές ικανές να αναπαράγουν τις κινήσεις των έμβιων όντων. Αυτόν τον σπουδαίο νομπελίστα επιστήμονα, που είναι  ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου, ομότιμος διευθυντής έρευνας στο Ινστιτούτο Επιστημών και Υπερ-μοριακής Επιστήμης και Μηχανικής και έχει τιμηθεί με το αργυρό μετάλλιο CNRS (1988), υποδέχθηκε το Megaron Plus την Τρίτη 28 Νοεμβρίου. Ο Jean-Pierre Sauvage παρουσίασε την ομιλία «Από τη χημική τοπολογία στις μοριακές μηχανές», με την οποία εγκαινιάστηκε ο φετινός κύκλος ομιλιών της επιτυχημένης σειράς «CNRS – Ξεπερνώντας τα όρια της γνώσης». Ο κύκλος διοργανώνεται από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και το Megaron Plus σε συνεργασία με το CNRS (Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας), τη Γαλλική Πρεσβεία και το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος. Τη συζήτηση συντόνισε ο Γεώργιος Κόκοτος, πρόεδρος του Τμήματος Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

«Από τη χημική τοπολογία στις μοριακές μηχανές»
 

Την τελευταία εικοσαετία ο τομέας των μοριακών μηχανών γνώρισε θεαματική ανάπτυξη. To ενδιαφέρον των χημικών για τέτοιου είδους συστήματα οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Η απανταχού παρουσία των σύνθετων δυναμικών συστημάτων στη Βιολογία και ο βασικός χαρακτήρας αυτών των μηχανών στις περισσότερες διαδικασίες του έμβιου κόσμου παρότρυναν τους χημικούς να δημιουργήσουν σύνθετα παράγωγα, των οποίων οι κινήσεις θυμίζουν αυτές των βιολογικών συστημάτων. Ο χημικός μπόρεσε με αυτόν τον τρόπο να αποδείξει ότι είναι ικανός να δημιουργήσει μόρια ή σύνολα μορίων με σύνθετες λειτουργίες, ακόμη και αν αυτές χαρακτηρίζονται από ακραία απλότητα σε σύγκριση με αυτές των κινητήριων πρωτεϊνών του έμβιου κόσμου.
 

Κατά την αναγγελία της βράβευσης των Sauvage-Stoddart-Feringa, η επιτροπή των Νόμπελ τόνισε ότι «ο μοριακός κινητήρας βρίσκεται σήμερα στο ίδιο στάδιο με τον ηλεκτρικό κινητήρα του 1830, όταν οι επιστήμονες παρουσίαζαν μανιβέλες και ρόδες, χωρίς να γνωρίζουν ότι αυτό θα οδηγούσε στα ηλεκτρικά τρένα, στο πλυντήριο ρούχων, στους ανεμιστήρες και στα μίξερ».
 

Είναι πολύ πιθανό στο μέλλον αυτές οι μικροσκοπικές μηχανές «να χρησιμοποιηθούν στην ανάπτυξη αντικειμένων όπως τα καινούργια υλικά, οι αισθητήρες και τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας».
 

Στη διάλεξή του, ο Jean-Pierre Sauvage εξηγεί στο κοινό πώς αυτός ο τομέας της Μοριακής Μηχανικής απορρέει ως επί το πλείστον από παλαιότερες έρευνες.