Από το Neues Museum στη Villa Savoye ή η ασύμπτωτη διαλεκτική της διάσωσης από την προμοντέρνα στη μοντέρνα αρχιτεκτονική

Η πρόσφατη αποκατάσταση του Neues Museum στο Βερολίνο από τον David Chipperfield αναθεωρεί πολλές από τις βεβαιότητές μας για τα ζητήματα της «αναστήλωσης» της αρχιτεκτονικής, καθώς παρεμβαίνει με αντισυμβατικό τρόπο τόσο σχετικά με τη διάσωση και ανάδειξη της «ιστορικής ουσίας» του κτιρίου όσο και ως προς τις σύγχρονες επεμβάσεις που προτείνει στο εσωτερικό του. Το νεοκλασικό αυτό μουσείο οικοδομήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Τι συμβαίνει ωστόσο με την αρχιτεκτονική κληρονομιά του 20ού; Είναι σκόπιμο να τη διατηρήσουμε και γιατί; Τί από το συνολικό απόθεμα της μοντέρνας και σύγχρονης αρχιτεκτονικής στις πόλεις μας αξίζει να προστατευτεί, και πότε; Στην περίπτωση αυτή ακολουθούμε τους γενικούς κανόνες της «αναστήλωσης» ή ένα διαφορετικό δρόμο που συνάδει περισσότερο με την καταγωγή, τα χαρακτηριστικά και τα πολιτισμικά συμφραζόμενα αυτών των κτιρίων; Και αν τυχόν παρέμβουμε στο μοντέρνο απόθεμα με επεκτάσεις ή προσθήκες, ποιοι είναι οι καταλληλότεροι σχεδιαστικοί χειρισμοί και από ποιον πρέπει να γίνουν; Στην περίπτωση δε που το κτίριο είναι «χαμένο», δικαιούμαστε να σκεφτούμε το ενδεχόμενο της ανακατασκευής, ή τούτο αποτελεί ασυγχώρητη βλασφημία;

Αν το έργο της μοντέρνας αρχιτεκτονικής απορρίπτει την ιδέα της σχέσης με την ιστορία και του διαλόγου με το περιβάλλον ως «ιστορική διαστρωμάτωση» και ως «ανάκληση της μνήμης», τότε και η αποκατάστασή του πρέπει να αποφύγει τη μετατροπή του σε «μνημείο»: πρέπει να αποφύγει τη σειρήνα της «μαρτυρίας» και της «πορείας στον χρόνο», συνεπώς και τον φετιχισμό της ιστορικής ύλης, και να σεβαστεί τη μόνη αρχή από την οποία το έργο προσδιορίζεται, την αρχή δηλαδή της αυθεντικής μορφής, την ανάγκη αποκατάστασης της αυθεντικής εικόνας του που ανταποκρίνεται στην οντολογία του μοντέρνου, την οντολογία του στιγμιαίου και του μεταβατικού.