Αρχαιομετρικές αναλύσεις μετάλλινων αντικειμένων της Μυκηναϊκής εποχής

Κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού στον ελλαδικό χώρο (1700-1100 π.Χ.) η τεχνολογία του χαλκού και των κύριων κραμάτων του έφτασε στο αποκορύφωμά της, με αποτέλεσμα τη δημιουργία και την διακίνηση όπλων, αγγείων, εργαλείων και σε ορισμένες περιπτώσεις, κοσμημάτων υψηλής λειτουργικής και αισθητικής αξίας. Σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες και αναλυτικά δεδομένα, τα κράματα χαλκού - κασσιτέρου (μπρούτζοι) αποτέλεσαν τα κύρια κράματα που χρησιμοποιήθηκαν στην Κρήτη, στα νησιά του Αιγαίου και την ηπειρωτική χώρα, αντικαθιστώντας, σταδιακά, τα κράματα αρσενικούχου χαλκού, από τις ύστερες φάσεις της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (3100 – 1900 π.Χ.) και έπειτα.
 

Ωστόσο, ο όρος Ύστερη Εποχή του Χαλκού καλύπτει μια εκτεταμένη περίοδο έξι αιώνων. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Μινωικός πολιτισμός έφθασε στο απόγειό του και κατέρρευσε λίγες δεκαετίες αργότερα, ενώ η ηπειρωτική Ελλάδα και η Ανατολική Μεσόγειος έγιναν μάρτυρες της ανόδου, της εξάπλωσης και της κατάρρευσης του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Όπως είναι αναμενόμενο, οι μελετητές, ακολουθώντας τα κατάλοιπα του υλικού πολιτισμού αυτής της εποχής, την διαίρεσαν σε διάφορες υποπεριόδους, ακολουθώντας κοινωνικές και ιστορικές αλλαγές, οι οποίες αποκαλύφθηκαν από την κατηγοριοποίηση της τέχνης, της κεραμικής, της αρχιτεκτονικής και άλλων πεδίων του υλικού πολιτισμού. Ανεξάρτητα, όμως, από τις διάφορες υποπεριόδους που ορίστηκαν από την εξαντλητική μελέτη των κεραμικών ακολουθιών, η Ύστερη Εποχή του Χαλκού της ηπειρωτικής Ελλάδας χαρακτηρίστηκε από την εμφάνιση των Μυκηναϊκών ανακτόρων (στα τέλη του 14ου αι. π.Χ.). Σύμφωνα με αυτό το ορόσημο, η Υστεροελλαδική εποχή διαχωρίζεται στην περίοδο πριν την ενοποίηση των επαρχιών του Μυκηναϊκού κόσμου (17ος - 14ος αιώνας π.Χ.) και την εποχή μετά την δημιουργία των Μυκηναϊκών ανακτορικών κέντρων (14ος - 12ος αιώνας π.Χ.). Παρά το γεγονός ότι όλες οι άλλες πτυχές του υλικού πολιτισμού φαίνεται ότι επηρεάστηκαν άμεσα από τα ιστορικά γεγονότα, η μελέτη της τεχνολογίας των μετάλλων τείνει να αγνοεί αυτή την πραγματικότητα, αντιμετωπίζοντας την εξέλιξη της μεταλλοτεχνίας ως μια γραμμική και αδιάσπαστη διαδικασία.
 

Με στόχο την εξέταση αυτού του παραδόξου, υλοποιήθηκε στο Εργαστήριο Αρχαιομετρίας του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος», ένα πρόγραμμα επανεκτίμησης των παλαιότερα δημοσιευμένων αναλυτικών δεδομένων και απόκτησης νέων, με βάση την ολιστική μελέτη χαλκών τεχνέργων από την προανακτορική και ανακτορική νοτιοδυτική Πελοπόννησο (περιοχή της Πύλου). Τα αποτελέσματα ήταν απροσδόκητα και μάλλον εκπληκτικά, αποκαλύπτοντας ότι η εξέλιξη των κραμάτων του χαλκού, κατά τη διάρκεια της Μυκηναϊκής εποχής, ακολούθησε μια πορεία, η οποία σχετίζεται στενά με τα ιστορικά γεγονότα της υπό εξέταση περιόδου. Με τον τρόπο αυτό, η μελέτη των τεχνολογικών πτυχών της μεταλλοτεχνίας αποτέλεσε το εργαλείο για την αποκάλυψη των κοινωνικοοικονομικών μηχανισμών, οι οποίοι λειτούργησαν στο παρασκήνιο της ανόδου στην εξουσία και της επικράτησης των ηγετικών ομάδων του ελλαδικού χώρου.