Βιωσιμότητα και κοινωνικός μετασχηματισμός στις πόλεις

Οι κοινωνικοί μετασχηματισμοί είναι απαραίτητοι; Ποια είναι η λογική των δράσεών μας και πως μπορούμε να κάνουμε βιώσιμη την πόλη μας: Στα ερωτήματα αυτά απάντησε εμπεριστατωμένα ο ίδιος ο Δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας μιλώντας στη Μεγάλη Αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα: «Βιωσιμότητα και κοινωνικός μετασχηματισμός στις πόλεις».

Η ομιλία αυτή εντάσσεται στη σειρά επιμορφωτικών, πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, υπό τον γενικό τίτλο «Το ΕΚΠΑ στην Πόλη», εκδηλώσεων που ήδη επί ένα χρόνο οργανώνονται από το ΕΚΠΑ, σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων. Υπεύθυνος των επιμορφωτικών, πολιτιστικών και καλλιτεχνικών δράσεων για το Πανεπιστήμιο Αθηνών είναι ο καθηγητής Αχιλλέας Χαλδαιάκης, μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΚΠΑ.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη, 10 Απριλίου 2025, στη Μεγάλη Αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών καθηγητής Γεράσιμος Σιάσος στην προσφώνηση του προς τον κ. Δούκα αναφέρθηκε στην «σπουδαία σταδιοδρομία και συγγραφή» του ως καθηγητή του ΕΜΠ και παρατήρησε ότι αποτελεί τιμή για τον Δήμο να έχει ως Δήμαρχο έναν «αυτοδημιούργητο που έφτασε στην κορυφή της Ακαδημαϊκής ιεραρχίας», ενώ μίλησε με πολύ θετικά λόγια για την συνεργασία του Πανεπιστημίου με το Δήμο.

Ο Δήμαρχος Αθηναίων χαρακτηρίζοντας αναγκαίους τους μετασχηματισμούς για την βιωσιμότητα των πόλεων ανάφερε ως παράδειγμα τον τομέα του real estate δηλαδή των επενδύσεων στα ακίνητα. Ένας επιχειρηματικός κλάδος ο οποίος επανεξέτασε τους στόχους του, ενσωματώσουν και τον κλιματικό κίνδυνο στις επενδύσεις του, μετά τις μεγάλες καταστροφές που προκάλεσαν ακραία καιρικά φαινόμενα στο Λος Αντζελες , την Βαλένθια κλπ. «Φαινόμενα τα οποία από το 2020 μέχρι το 2024-25 έχουν εξαπλασιαστεί και στο πλαίσιο αυτό σκεφθήκαμε να προστατεύσουμε και την Αθήνα» πρόσθεσε ο δήμαρχος παραθέτοντας χάρτη με την εικόνα της όταν ανακηρύχθηκε λόγω ιστορικότητας πρωτεύουσα το 1834 με πολλά ερείπια λίγα σπίτια και 7.000 κάτοικους. Απολύτως διαφορετική από τη σημερινή τσιμεντούπολη με τα μπαζωμένα ρέματα και ποτάμια όπου αποτυπώνονται και τα πλημμυρικά φαινόμενα καθώς «το νερό έχει μνήμη πηγαίνει εκεί που υπήρχε παλιότερα μία ροή», παρατήρησε ο κ Δούκας για να προσθέσει ότι το γεγονός αυτό «μας κατευθύνει για τα δικά μας έργα π.χ στα Σεπόλια στον Κολωνό, στο βοτανικό όπου προχωράμε σε σημαντικά αντιπλημμυρικά».

Στο ζήτημα των υψηλών θερμοκρασιών που σε συνδυασμό με τους ατμοσφαιρικούς ρύπους προκαλούν κοκτέιλ θανάτου με χιλιάδες θύματα κατά το παρελθόν ο κ Δούκα επισήμανε τη μετρήσιμη διαφορά στη θερμοκρασία που δημιουργεί ένα βιοκλιματικό περιβάλλον.

Ως δήμος, τόνισε ο κ Δούκας «έχουμε πρωταρχικό στόχο να πέσει αισθητά η θερμοκρασία με φυσική σκίαση από δένδρα σε γειτονιές με πολύ τσιμέντο». Ως παράδειγμα ανέφερε την γειτονιά του, στο Βοτανικό όπου μια πολύ ζεστή μέρα του Αυγούστου καταγράφονται 45,5 βαθμοί και στον εθνικό κήπο την ίδια μέρα έχει 34 βαθμούς, δηλ. πάνω από 10 βαθμούς μείωση της φυσικής θερμοκρασίας. Αναφορικά με την μείωση του τσιμέντου στην πόλη ο δήμαρχος Αθηναίων διευκρίνισε ότι δεν χρειάζεται να επιβραβεύεται με επιπλεόν ορόφους ως μπόνους, ένα χαρακτηρισμένο πράσινο -κτίριο αφού μπορεί να έχουμε άλλες επιτραβεύσεις φορολογικές, οικονομικές κ.α..

Για τον στόχο της δενδροφύτεσης με 5000 δέντρα ετησίως ο κ Δούκας υπενθύμισε το πρόγραμμα του για την «πόλη των 15 λεπτών όπου κάθε κάτοικος θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε 300 m σε ένα χώρο πρασίνου». Επίσης με τη δημιουργία συμπαγών χώρων πρασίνου και μικροδασών θα αλλάξει και το μικροκλίμα όπως σημειώθηκε σε μια γειτονιά της Κυψέλης. «Εκεί μετατρέψαμε ένα παλιό πάρκινγκ και τον κάναμε χώρο πρασίνου σε συνεργασία με εξειδικευμένους επιστήμονες και χορηγία του ιδιωτικού τομέα», ανέφερε προσθέτωντας: φτιάξαμε το πρώτο μικροδάσος στην Ελλάδα. Εχει έκταση περίπου 1.000 τετραγωνικά μέτρα και βάλαμε 850.000 δενδρα, χιλιάδες θάμνους και άλλα αυτοφυή.

Σε ό,τι αφορά τον υπερτουρισμό και τον κορεσμό στέγης ο κ. Δούκας επισήμανε ότι καταρτίστηκε σχετική μελέτη και διαπιστώθηκε ότι η Αθήνα δεν έχει ακόμα πρόβλημα. ‘Ομως υπάρχουν 17 γειτονιές με τρομερό υπερκορεσμό. Σε 3 από αυτές σε συνεργασία με την το airbnb πάγωσαν οι νέες βραχυχρόνιες μισθώσεις. «Επίσης μέσω του σχετικού παρατηρητήριου κάνουμε συνεχείς μετρήσεις και παρεμβαίνουμε πάντα με τη συνεργασία της airbnb».

Για το ζήτημα της κοινωνικής στέγης και της ενεργειακής κάλυψης των ευάλωτων νοικοκυριών ο δήμαρχος Αθηναίων αναφέρθηκε στις καλές πρακτικές που ακολούθησαν άλλες ευρωπαϊκές πόλεις αντιμετωπίζοντας επαρκώς το πρόβλημα. Θέσεις και τρόποι πού παρουσιάστηκαν στο 10 οικονομικό φόρουμ Δελφών από τον κ. Δούκα και ομολόγους του από τη Λευκωσία, το Πόρτο, τη Βαρκελώνη κλπ.

Τέλος σχετικά με τη δημιουργία της ενεργειακής κοινότητας που προσπαθεί να αποκτήσει ο δήμος Αθηναίων με στόχο να βοηθήσει τα ευάλωτα νοικοκυριά για τα οποία μάλιστα η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ταμείο Ανάκαμψης διαθέτει 100 εκατομμύρια, έκλεισε ευχόμενος ο δήμαρχος «ας μην πάνε και αυτά στους τέσσερις μεγάλους να δοθούν στους δήμους και να δώσουμε εμείς στους πιο φτωχούς».