1939-1945: Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Η μεγαλύτερη πολεμική σύρραξη της παγκόσμιας ιστορίας - 1η διάλεξη: 1918-1939 Η ανήσυχη ειρήνη

Φέτος, συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από την επίσημη έναρξη του Δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου. Ήταν η 1η Σεπτεμβρίου του 1939 όταν η χιτλερική Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία. Το επίσημο τέλος ήρθε έξι χρόνια αργότερα με την παράδοση της Ιαπωνίας στις 15 Αυγούστου του 1945. Μερικές ημέρες πριν, οι ΗΠΑ είχαν καταστρέψει με ατομικές βόμβες τη Χιροσίμα (6/8) και το Ναγκασάκι (9/8). Αυτή η εξαετία με τα εκατομμύρια θύματα και το Ολοκαύτωμα ήταν η τρομακτικότερη περίοδος του 20ού αιώνα; Όχι. Είχε προηγηθεί ο Πρώτος Παγκόσμιος. Αμέτρητοι οι νεκροί και, κάτι ακόμα χειρότερο: μυριάδες οι τραυματίες. Αν και ο Δεύτερος Παγκόσμιος έχει καταγραφεί ως «η μεγαλύτερη πολεμική σύρραξη της ιστορίας» ο Πρώτος επέφερε κοσμοϊστορικές αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο και συντάραξε τον ψυχισμό της ανθρωπότητας. Μέσα σε τέσσερα χρόνια (1914-1918), ήρθαν τα πάνω κάτω. Ο Μεσοπόλεμος (1918-1939) είναι από τις πιο πυκνές, ενδιαφέρουσες και αποτρόπαιες περιόδους της ιστορίας. Όλα έγιναν μέσα σε είκοσι χρόνια. Από τη διάλυση των αυτοκρατοριών, τη δημιουργία νεοφανών εθνικών κρατών, τις εθνοκαθάρσεις ή τις μετακινήσεις πληθυσμών και τα εθνικοσοσιαλιστικά κινήματα (φασιστικά και ναζιστικά) έως τα πενταετή σοβιετικά αναπτυξιακά προγράμματα και τις δίκες της Μόσχας, τον ισπανικό Εμφύλιο, το κίνημα του Σουρεαλισμού, τα άλματα στις επιστήμες κλπ.

Με τη διαπίστωση ότι ο Δεύτερος Παγκόσμιος παραμένει ένα πελώριο ζήτημα, ένα ζήτημα για το οποίο γνωρίζουμε από λίγα έως ελάχιστα πράγματα – έστω κι αν πρόκειται για το κοντινό παρελθόν, η Πολιτιστική Εταιρεία ΠΑΝΟΡΑΜΑ διοργάνωσε έναν κύκλο τεσσάρων διαλέξεων του αρχιτέκτονα Κώστα Καραμαλή, σε βάθος γνώστη της Ιστορίας, με σκοπό μια σφαιρική προσέγγιση των γεγονότων της μεγαλύτερης πολεμικής σύρραξης της παγκόσμιας ιστορίας.

Διάλεξη Πρώτη: 1918-1939 Η ανήσυχη ειρήνη

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος ήταν η τελική πράξη μιας τριακονταετούς σύγκρουσης για την κυριαρχία στην Ευρώπη. Οι Συνθήκες Ειρήνης μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο άλλαξαν τον ευρωπαϊκό χάρτη, αλλά δεν έδωσαν λύσεις στα προβλήματα που τον προκάλεσαν. Ποτέ ξανά πόλεμος; Η ταπεινωμένη Γερμανία παρέμεινε η ισχυρότερη χώρα στην Ευρώπη. Η αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών βρίσκεται σε απόλυτο αδιέξοδο μπροστά στην πολύπλοκη εθνοτική γεωγραφία της Ανατολικής Ευρώπης. Η Οικονομική Κρίση χτυπάει άγρια. Τα αυταρχικά καθεστώτα κατακλύζουν την Ευρώπη. Οι επιθετικές κινήσεις του Αδόλφου Χίτλερ. Η ανατρεπτική συμφωνία με τον Στάλιν σημαίνει την ώρα του τέλους για την Πολωνία.