Δημιουργώντας θέσεις εργασίας: Η μεγαλύτερη πρόκληση της Ευρώπης μετά την κρίση

Την Πέμπτη 19 Ιουνίου και ώρα 18.30 πραγματοποιήθηκε στην Αίγλη Ζαππείου η ανοιχτή συζήτηση που διοργάνωσαν Παρατηρητήριο για την Κρίση του ΕΛΙΑΜΕΠ και η Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα του Ιδρύματος Friedrich Ebert  με θέμα: «Δημιουργώντας θέσεις εργασίας: Η μεγαλύτερη πρόκληση της Ευρώπης μετά την κρίση».
 
Ομιλητές της εκδήλωσής ήταν ο Καθηγητής Peter Bofinger, Μέλος του Γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων και κάτοχος της  Έδρας Νομισματικής Πολιτικής και Διεθνών Οικονομικών του  Πανεπιστήμιου του Würzburg ,ο κος Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), ο κος Σάββας Ρομπόλης, Ομότιμος Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου και Επιστημονικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΣΕ και ο κος Δημήτρης Τσίγκος, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Νέων Επιχειρηματιών (YES) και της Ελληνικής Ένωσης Νεοφυών Επιχειρήσεων. Τη συζήτηση συντόνισε ο Καθηγητής Λουκάς Τσούκαλης, Πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.
 
Ο Καθηγητής Peter Bofinger, σχολίασε πως το πρόβλημα της Ευρωζώνης είναι η υπερβολική δημοσιονομική προσαρμογή, που εφαρμόστηκε, ιδίως, κατά τα έτη 2010-2012. Η ύφεση δεν είναι δυνατό να υποχωρήσει παρά μόνο ύστερα από τη χαλάρωση των δημοσιονομικών περιορισμών. Ωστόσο, παρ’ όλες τις προβλέψεις για επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης το 2014 και το 2015, τα ποσοστά ανεργίας θα εξακολουθήσουν να κυμαίνονται σε πολύ υψηλά επίπεδα, ενώ το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ θα αυξηθεί περαιτέρω στα προβληματικά κράτη.  Ως εκ τούτου, διαπίστωσε πως η Ευρωζώνη έχει ανάγκη από μία ολοκληρωμένη αναπτυξιακή στρατηγική (Πρόγραμμα Αποκατάστασης του Ευρώ). Το μοντέλο που ακολουθήθηκε μέχρι σήμερα αποτελούσε έναν συνδυασμό προγραμμάτων διάσωσης και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Το νέο μοντέλο θα πρέπει και πάλι να βασίζεται στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, με τη διαφορά όμως ότι αντί για προγράμματα διάσωσης, θα απαιτούνται προγράμματα ανάκαμψης. Η έμφαση θα πρέπει να δοθεί στις επενδύσεις που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα μακροπρόθεσμα σε πεδία όπως η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη, η οικολογία, η ενέργεια και η επιχειρηματικότητα. Τα κράτη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτούν τα προγράμματα ανάκαμψης μέσα από επιπρόσθετα ελλείμματα. Προς αυτόν τον σκοπό, θα πρέπει να παρουσιάζουν μία αναπτυξιακή στρατηγική σε βάθος τετραετίας, η οποία θα περιλαμβάνει τα κύρια σημεία αναφοράς για τις μελλοντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και τις κύριες προτεραιότητες για τις επενδύσεις στους τομείς εκείνους που πληρούν τις προϋποθέσεις για ένταξη στο πρόγραμμα ανάκαμψης. Οι εθνικές αυτές αναπτυξιακές στρατηγικές θα πρέπει να εγκρίνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σε  περίπτωση που τα κράτη δεν έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν τα πρόγραμματά τους, θα πρέπει να καταστεί δυνατή η χρηματοδότησή τους από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.
 
Ο κος Δημήτρης Παπαλεξόπουλος ανέφερε πως η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναγνωρίσει το πόσο σημαντική μπορεί να είναι η συνεισφορά της βιομηχανίας στην ανάπτυξη και τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας. Στη βιομηχανία, όπως είπε, οφείλονται το 57% των εξαγωγών, το 65% της έρευνας και το 50% της καινοτομίας, σύμφωνα με τη Business Europe. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει βάλει στόχο την αύξηση της συμμετοχής της βιομηχανίας στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ από 15%, το 2013, σε 20%, μέχρι το 2020, στη βάση μιας μακροπρόθεσμης βιομηχανικής πολιτικής. Αντίστοιχα,  τα στοιχεία για την Ελλάδα δείχνουν ότι η βιομηχανία έχει δυσανάλογα υψηλή συμμετοχή στο ανταγωνιστικό, φοροδοτικό και εξωστρεφές κομμάτι της ελληνικής οικονομίας. Δημιουργεί θέσεις εργασίας με υψηλή παραγωγικότητα, μεγάλη προστιθέμενη αξία και πολλαπλασιαστικά οφέλη για την εγχώρια οικονομία. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ομιλητής σχολίασε πως υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη στη χώρα μας για μία σύγχρονη Βιομηχανική Πολιτική, γεγονός που αναγνωρίστηκε από την Κυβέρνηση με τη δημιουργία «Διυπουργικής Επιτροπής για τη Βιομηχανική Πολιτική». Και συνέχισε λέγοντας πως η αποτελεσματικότητα της Βιομηχανικής Πολιτικής θα κριθεί τόσο από την επιτυχία των ευρύτερων και πολυσυζητημένων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στη χώρα μας, όσο και από την αποτελεσματικότητα πιο στοχευμένων παρεμβάσεων σε θέματα όπως το κόστος ενέργειας, η ανάπτυξη παραγωγικών αλυσίδων αξίας, το κόστος χρηματοδότησης, η στήριξη της καινοτομίας και της έρευνας, η ενίσχυση της εξωστρέφειας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων κλπ. Τέλος, τόνισε πώς σε κάθε περίπτωση είναι σημαντική και η ποιοτική αλλαγή που έχει ήδη αρχίσει να συντελείται σε κοινωνικό επίπεδο: η συνειδητοποίηση ότι η βιομηχανία και η επιχειρηματικότητα αποτελούν μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος,  ξεπερνώντας την περιρρέουσα αρνητικότητα που χαρακτήρισε τις τελευταίες δεκαετίες.    
 
Ο Καθηγητής Σάββας Ρομπόλης εξήγησε πως η αξιολόγηση των πολιτικών απασχόλησης μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ευρωπαϊκή και η ελληνική οικονομία δεν θα επιστρέψουν σε διαρκή ανάπτυξη και σε δημιουργία νέων θέσεων εργασίας εάν πρώτα δεν διευθετηθούν ζητήματα σχετικά με τη ρύθμιση της αγοράς εργασίας και τη διαμόρφωση των μισθών, ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει θεσμική περιθωριοποίηση της ευελιξίας της εργασίας και των μισθών (πολιτικές προσφοράς). Ειδικότερα στην Ελλάδα τόνισε πως απαιτείται για την ενδυνάμωση των ρυθμών ανάπτυξης η αναδιάρθρωση του χρέους και η ενίσχυση της ρευστότητας της οικονομίας για την: α) άμεση σύζευξη της επενδυτικής προτεραιότητας με τις αναπτυξιακές, περιβαλλοντολογικές, κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες που δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας, και β) την βραχυ-μεσοπρόθεσμη αύξηση της απασχόλησης, με τη δημιουργία των αναγκαίων συνθηκών παραγωγής διεθνώς εμπορευσίμων αγαθών και υπηρεσιών με την μεταμόρφωση και ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης (clusters), στην οποία κυριαρχούν οι υπηρεσίες και ο τουρισμός. Όμως, όπως είπε, η μετάβαση σ’ ένα νέο παραγωγικό πρότυπο, στο πλαίσιο μίας μεγάλης αναπτυξιακής πρωτοβουλίας της ευρωζώνης και της Ε.Ε., προϋποθέτει την ανασύσταση του κοινωνικού κράτους, το οποίο μεταξύ των άλλων, θα υποστηρίζει ουσιαστικά και αποτελεσματικά την ποιοτική αναβάθμιση του εργατικού δυναμικού και ειδικότερα των ανέργων για την επανένταξή τους στις νέες τεχνολογικές και καινοτομικές προϋποθέσεις της παραγωγής.  
Ο κος Δημήτρης Τσίγκος, ανέφερε πως η ανεργία των νέων είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα περισσότερα κράτη - μέλη της Ε.Ε. και πως ακόμα και αυτές που σήμερα δεν το αντιμετωπίζουν, είναι πολύ πιθανό σύντομα να το κάνουν. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος που προωθεί μόνο την αριστεία και όχι τη συνεργασία και την αποτυχία ως διαδικασίες μάθησης. Οφείλεται επίσης και στην εμμονή για την εργασιακή 'εξασφάλιση' που υπάρχει σε όλη την Ευρώπη, ακόμα και στις ισχυρές οικονομίες. Όπως παρατήρησε ο ομιλητής χρειάζεται μια στρατηγική σε πολλά επίπεδα. Βασικός στόχος είναι να αναπτυχθεί μια νέα σχέση με την εργασία που θα έχει στο επίκεντρό της τη δημιουργικότητα. Η Ευρώπη μπορεί να αναπτύξει ένα δικό της, αυθεντικό μοντέλο ανάπτυξης της νεοφυούς επιχειρηματικότητας που θα οδηγήσει σε μαζική δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας. Το Ευρωπαϊκό αυτό μοντέλο ανάπτυξης θα πρέπει να βασίζεται στις έννοιες του συμβολικού κεφαλαίου και της βιωσιμότητας.
 
Τέλος, ο Καθηγητής Λουκάς Τσούκαλης που συντόνισε τη συζήτηση έκλεισε λέγοντας ότι  δεν φτάσαμε ακόμα στο τέλος της ευρωπαϊκής κρίσης. Χρειάζονται αλλαγές στην ευρωπαϊκή στρατηγική, σε συνδυασμό με τη συνέχιση των διαρθρωτικών προγραμμάτων στις χώρες - μελή, καθώς και ότι πρέπει να γίνει κάθε προσπάθεια να πειστεί η Γερμάνια, χώρα που βρίσκεται στο τιμόνι, ότι με τα σημερινά δεδομένα ο κίνδυνος σοβαρού ατυχήματος στη ευρωζώνη παραμένει αρκετά υψηλός. Η Γερμανία θα ήταν η χώρα που θα έχανε πολλά, ίσως τα περισσότερα, από μία ενδεχόμενη διάλυση της ευρωζώνης.