Ματθιόπουλος Ευγένιος
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
18/01/2014
Διάρκεια
00:21:41
Εκδήλωση
Συμπόσιο "Προσλήψεις και χρήσεις των φυλετικών θεωριών στην Ελλάδα 19ος-20ος αιώνας"
Χώρος
Μουσείο Μπενάκη (Κτήριο Οδού Πειραιώς)
Διοργάνωση
Περιοδικό Τα Ιστορικά
Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας - Πανεπιστήμιο Κρήτης
Μουσείο Μπενάκη
Εκδοτικός οίκος Μέλισσα
Κατηγορία
Τέχνες / Πολιτισμός, Κοινωνικά θέματα
Ετικέτες
φυλετισμός, φυλετικές θεωρίες, Ιστορία της Τέχνης, ελληνική φυλή, αρχαία Ελλάδα, Ελλάδα, θεωρία της αδιάσπαστης συνέχειας του έθνους
Έβδομη Συνεδρία: Ο φυλετισμός στη λογοτεχνία και την τέχνη
Ο λόγος περί τέχνης στην Ελλάδα, από τη σύσταση του ελληνικού κράτους, αναπτύχθηκε σταδιακά παρακολουθώντας αφενός τις κυρίαρχες στις δυτικές κοινωνίες αισθητικές και τεχνοκριτικές αναζητήσεις, αφετέρου την εγχώρια ανάπτυξη και ωρίμανση της καλλιτεχνικής παραγωγής. Στη θεωρία και την ιστορία της τέχνης, ήδη από τις μελέτες του Βίνκελμαν, η έννοια της «φυλής» είχε θεμελιακή σημασία για την ερμηνεία της. Τούτου δοθέντος οι έλληνες λόγιοι και αργότερα οι τεχνοκρίτες και οι ιστορικοί της τέχνης εκλάμβαναν ως αυτονόητη, στο πλαίσιο της επιστήμης τους ή των εκλαϊκευτικών δημοσιεύσεών τους, τη χρήση της έννοιας της φυλής.
Επιπλέον και δεδομένης της κεντρικής σημασίας της αρχαιότητας για τη συγκρότηση του εθνικιστικού λόγου που θεμελίωνε ιδεολογικά το ελληνικό κράτος, ο λόγος περί τέχνης καλούνταν να προσαρμοστεί στις μεταλλάξεις του αρχαιολογικού και ιστορικού εθνικιστικού αφηγήματος.
Όπως κάθε εθνικιστικός λόγος έτσι και ο εκφερόμενος στην Ελλάδα, τόσο με τη μορφή του ιδεολογήματος της «αναγέννησης», όσο και υπό τη θεωρία της «αδιάσπαστης συνέχειας του έθνους», είχε ως βασική του προϋπόθεση την πίστη στην ύπαρξη μιας ελληνικής φυλής. Ως εκ τούτου, ο λόγος περί τέχνης καλούνταν να συνεισφέρει εκείνες τις ενδείξεις και βεβαιότητες ότι η σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή στην Ελλάδα επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς του εκάστοτε εθνικού αφηγήματος για τις σχέσεις φυλετικής ταύτισης αρχαίου και νεώτερου ελληνισμού. Παράλληλα, μια σταθερά του τρόπου υποδοχής της νεοελληνικής τέχνης στο εξωτερικό ήταν η σύγκρισή της με την αρχαία ελληνική, κατά τρόπο που έμμεσα επιβεβαίωνε αφενός τις σχετικές ελληνικές δοξασίες, αφετέρου διαμόρφωνε έναν διεθνή ορίζοντα προσδοκιών που ανατροφοδοτούσε τις φυλετικές θεωρίες και αντιλήψεις στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, στόχος της ανακοίνωσής μου είναι η ανάδειξη του καθοριστικού-δομικού ρόλου που είχε η έννοια της φυλής στον λόγο περί τέχνης στην Ελλάδα και της συμβολής του στην ευρύτερη διάχυση στην κοινωνία των πεποιθήσεων περί ιδιαιτερότητας και ανωτερότητας της ελληνικής φυλής.
Ο Ευγένιος Ματθιόπουλος είναι Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης της Δύσης, στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργαζόμενος ερευνητής του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών-ΙΤΕ.
Το 1983 απέκτησε πτυχίο ζωγραφικής από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Το 1985 συνέχισε τις σπουδές του σε μεταπτυχιακό επίπεδο στον τομέα της Ιστορίας της Τέχνης (1985) και, μετέπειτα, στη Φιλοσοφία της Τέχνης και Αισθητικής (1987) στο Πανεπιστήμιο Paris I - Panthéon - Sorbonne. To 1997 ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα Η συμμετοχή της Ελλάδας στην Μπιεννάλε της Βενετίας 1934-1940 στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Το 1995-2001, εργάστηκε ως επιστημονικός επιμελητής και αρχισυντάκτης του Λεξικού Ελλήνων Καλλιτεχνών (Μέλισσα, Αθήνα, τόμοι Α΄-Δ΄: 1997-2001).
Το 2003-2010 συνεργάστηκε ως ερευνητής με το Μουσείο Μπενάκη.
Συνεργαζόμενος ερευνητής από το 2001 και μέλος από το 2012 του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών - Ι.Τ.Ε.
Μέλος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Κρήτης, 2012-2017.
Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΜΣΤ, από το 2017.
Ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης (ΕΕΙΤ), από το 2016.
Έχει δημοσιεύσει πολυάριθμες μελέτες για την ελληνική τέχνη, καθώς και τα βιβλία:
Η τέχνη πτεροφυεί εν οδύνη, 2005
Η ζωή και το έργο του Γιάννη Μηταράκη, 2006
Η ζωή και το έργο του Κωστή Παρθένη, 2008.
Γιώργος Πετρής, Επιθεώρηση Τέχνης. Τεχνοκριτικά κείμενα 1953 - 1986, Αθήνα – Ηράκλειο, AICA-Ελλάς, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2008.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα προσανατολίζονται στην Ιστορία της Τέχνης, στην Ελλάδα του 19ου και του 20ου αιώνα και εστιάζονται κυρίως στην παρέμβαση του Κράτους και το ρόλο των θεσμών στο χώρο της τέχνης, καθώς και των μηχανισμών πρόσληψης της νεωτερικής τέχνης, τόσο στο πεδίο της καλλιτεχνικής παραγωγής, όσο και στα πεδία της ιδεολογίας, της αισθητικής, της θεωρίας της τέχνης και της κριτικής.
Είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (Ε.Ε.Τ.Ε.) και της Εταιρείας Τεχνοκριτικών Ελλάδος (AICA).
