Ελκώσεις του στόματος σαν πρώτη εκδήλωση συστηματικού νοσήματος στην παιδική και εφηβική ηλικία. Μια πρόκληση για τον Σύγχρονο Οδοντίατρο

Οι ελκώσεις και οι διαβρώσεις τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά και εφήβους αποτελούν τις πιο συχνές ίσως βλάβες του βλεννογόνου του στόματος σαν αποτέλεσμα διαφόρων παθολογικών καταστάσεων τοπικής ή συστηματικής αιτιολογίας.
 

Οι ενδοστοματικές ελκώσεις μπορεί να είναι μονήρεις ή πολλαπλές, να εκδηλώνονται εφ’ άπαξ ή να παρουσιάζουν υποτροπές, να έχουν οξεία πορεία ή να χαρακτηρίζονται από χρονιότητα.
 

Το γεγονός ότι μια έλκωση του στοματικού βλεννογόνου στην παιδική και εφηβική ηλικία μπορεί να αποτελεί πρώτη ή και μοναδική εκδήλωση συστηματικού νοσήματος για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθιστά το ρόλο του Παιδοδοντιάτρου ιδιαίτερα σημαντικό για την έγκαιρη διάγνωση και τη σωστή αντιμετώπιση του μικρού ασθενούς.
 

Ένα ευρύ φάσμα γενικών νόσων που περιλαμβάνει λοιμώξεις, νοσήματα αυτοάνοσης αρχής, δερματοβλεννογόνια νοσήματα και νοσήματα του αίματος, εκδηλώνονται με ελκώσεις από το βλεννογόνο του στόματος παιδιών και εφήβων όπου και μπορεί να περιορίζονται πριν επεκταθούν σε άλλους ιστούς και όργανα.
 

Οι συχνότερες λοιμώξεις της παιδικής ηλικίας είναι οι ιογενείς λοιμώξεις από τις οποίες η πρωτοπαθής ερπητική ουλοστοματίτιδα, ο δευτεροπαθής έρπης, η ερπητική κυνάγχη, η νόσος χείρων-ποδών-στόματος και ο έρπης ζωστήρας χαρακτηρίζονται από φυσσαλιδο-διαβρωτικές βλάβες στο στοματικό περιβάλλον.
 

Εκτός από τις ιογενείς λοιμώξεις, ελκώσεις ή διαβρώσεις στο βλεννογόνο του στόματος παιδιών και εφήβων παρατηρούνται και σε συστηματικά νοσήματα ανοσολογικής παθογένειας που περιλαμβάνουν το κλινικό φάσμα του πολύμορφου ερυθήματος, τις υποτροπιάζουσες άφθες, καθώς και νοσήματα που σχετίζονται με ελκώσεις που μιμούνται τις άφθες. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν το σύνδρομο PFAPA που χαρακτηρίζεται εκτός από υποτροπιάζουσες ελκώσεις και από επεισόδια πυρετού, φαρυγγοαμυγδαλίτιδας και υπογνάθιας τραχηλικής λεμφαδενίτιδας με περιοδικό χαρακτήρα, η νόσος του Crohn, φλεγμονώδης νόσος του εντέρου και σπανιότερα ο ερυθηματώδης λύκος και η HIV λοίμωξη.
 

Ενδοστοματικές ελκώσεις-διαβρώσεις παρατηρούνται επίσης και στις αυτοάνοσες επίκτητες και κληρονομικές πομφολυγώδεις δερματοπάθειες, όπως η κοινή πέμφιγα, το πομφολυγώδες πεμφιγοειδές, το πεμφιγοειδές των βλεννογόνων, η νόσος με γραμμική εναπόθεση IgA της παιδικής ηλικίας, η πομφολυγώδης επιδερμόλυση, οι οποίες όμως είναι σπάνιες στην παιδική ηλικία.
 

Τέλος νοσήματα του αίματος, όπως κυκλική ουδετεροπενία και λευχαιμίες στο πλαίσιο των στοματικών εκδηλώσεων περιλαμβάνουν τις ελκώσεις λόγω μειωμένης ικανότητας του οργανισμού να αντιμετωπίσει τη φυσιολογική μικροβιακή χλωρίδα.
 

Συμπερασματικά, μια ελκωτική ή διαβρωτική βλάβη του στόματος μπορεί να είναι αθώα όπως π.χ. μια άφθα, αλλά μπορεί να υποκρύπτει ένα σοβαρό γενικό νόσημα. Κατά συνέπεια, η συνεκτίμηση των στοματικών εκδηλώσεων, τυχόν γενικών σημείων και συμπτωμάτων από το δέρμα ή άλλους βλεννογόνους θα οδηγήσει στη σωστή διάγνωση και στην αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση.