Ενθυμήσεις από το οθωμανικό παρελθόν της Ανατολικής Μεσογείου: Αναμνήσεις διπλωματών και εμπόρων (2ος κύκλος ομιλιών)

Το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Πρόγραμμα Οθωμανικών Σπουδών) και το Orient-Institut της Πόλης (Orient-Institut, Istanbul) οργάνωνουν στο Σισμανόγλειο Μέγαρο κύκλο διαλέξεων με θέμα:"Ενθυμήσεις από το οθωμανικό παρελθόν της Ανατολικής Μεσογείου”. Η σειρά αυτή των διαλέξεων που οργανώνεται στο Σισμανόγλειο Μέγαρο από την Ευαγγελία Μπαλτά (Πρόγραμμα Οθωμανικών Σπουδών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών) και τον Richard Wittmann (Orient-Institut της Πόλης), κατά το ακαδημαϊκό έτος Οκτ. 2015-Μάιος 2016, έχει στόχο να φωτίσει όψεις από το κοινό παρελθόν των σημερινών κατοίκων της Ανατολικής Μεσογείου. Η σειρά αυτή των διαλέξεων συνάδει με τα ερευνητικά ενδιαφέροντα του Orient-Institut και του Προγράμματος Οθωμανικών Σπουδών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.  Εστιάζει σε έναν μεγάλο αριθμό πηγών που υπερσκελίζουν τους κλασικούς κανόνες της καθιερωμένης ιστορικής συγγραφής. Από προσωπικά και επίσημα κείμενα, καθώς και εικαστικές και καλλιτεχνικές μορφές έκφρασης, θα επιχειρηθεί να φωτιστούν οι ρήξεις και οι συνέχειες που ακολούθησαν τη βαθειά πολιτική αναδιοργάνωση αυτού του ευρέος – και για αιώνες ενοποιημένου – γεωγραφικού χώρου  ώς τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Διαβάστε περισσότερα http://goo.gl/cL5mVN

Οι ομιλητές της 18^ης Νοεμβρίου (η εκδήλωση φιλοξενήθηκε εκτάκτως στο Ζωγράφειο Λύκειο της Πόλης) παρουσίασαν το οθωμανικό παρελθόν δυο ελλαδικών περιοχών, της Κρήτης και των Σερρών, περιοχές η μια στον νότο και η άλλη στον βορρά, οι οποίες διαφοροποιούνται ως προς τον χρόνο και τον τρόπο της κατάκτησής τους από τους Οθωμανούς. Η Κρήτη, βενετική κτήση, εντάχθηκε πολύ αργά στα εδάφη της οθωμανικής αυτοκρατορίας το 1670 μετά από έναν μακρύ και σκληρό πόλεμο, ενώ οι Σέρρες κατακτήθηκε το 1383. Λίγο αργότερα οι γαίες των Σερρών δωρήθηκαν στον Gazi Evrenos Bey και στον kazasker Kara Halil Hayreddin Paşa της οικογένειας των Candarlı. Kατά την τοπική παράδοση η υποταγή των Σερρών επιτεύχθηκε χάρη σε μια συμφωνία ιδιαιτέρως ευνοϊκή για τον χριστιανικό πληθυσμό της πόλης. Σύμφωνα μ’ αυτήν καμιά εκκλησία δεν θα μετατρεπόταν σε τζαμί και οι μουσουλμάνοι δεν θα είχαν το δικαίωμα να κατοικήσουν στο εσωτερικό της οχυρωμένης πόλης. Tο μοναστήρι του Iωάννη του Προδρόμου, Margarid Manastırı διατήρησε τα προνόμια και τις ιδιοκτησίες που είχε επί Bυζαντινών και Σέρβων. Σ’ αυτό θα μονάσει και θα ταφεί ο πρώτος μετά την Άλωση της Πόλης πατριάρχης Γεννάδειος Σχολάριος. Oι μουσουλμανικές συνοικίες καθώς και όλα τα τζαμιά, mescid, zaviye, medrese, μπεζεστένια κλπ. κατασκευάστηκαν στον περίγυρο της παλιάς οχυρωμένης πόλης από τις μεγάλες αυτές ηγεμονικές οικογένειες και μέλη της σουλτανικής οικογένειας. Αυτά τα ιδρύματα περιγράφει ο Μehmet Esad Selezli στα πέντε χειρόγραφά του που βρέθηκαν στην Milli Kütüphane (Ankara) και εκδόθηκαν πρόσφατα, αποτυπώνοντας επίσης και τις αναμνήσεις του για τις σχέσεις των εθνοθρησκευτικών κοινοτήτων τα ήθη και τα έθιμά τους. Μια εθνογραφία που ομοιάζει με αυτές που κατέλειπαν στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών οι Ρωμιοί πρόσφυγες της Ανατολής για της δικές τους πατρίδες. Γεννημένος to 1877 στον mahalle της  Eslime Ηatun των Σερρών, πέθανε πρόσφυγας στην Άγκυρα το 1965. Στις αγαπημένες Σέρρες του Μehmet Esad Selezli μας περιήγησε ο Prof. Ηeath Lowry, ο οποίος τα τελευταία χρόνια μελετά συστηματικά την παρουσία του Evrenos Bey στον βόρειο ελλαδικό χώρο.

Ελευθερία Ζέη: Οι αόρατες πόλεις της ιστορίας: Κρήτη, 19^ος-20ός αι.

Περίληψη: Στα τέλη του 19^ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, κατά την περίοδο  του καθεστώτος ημι-αυτονομίας της Κρήτης, γνωστού ως «Κρητική Πολιτεία» (1898-1906), οι αστικές κοινωνίες της Κρήτης μετασχηματίζονται οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά, ενώ μεταβάλλεται σταδιακά ο αστικός χώρος και οι κοινωνικές διακρίσεις του. Μετά τις αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές αναπλάσεις που εισήγαγαν η αιγυπτιακή διοίκηση και οι μεταρρυθμίσεις της περιόδου του Τανζιμάτ στον κρητικό αστικό χώρο, οι κρητικές πόλεις αναμορφώνονται τώρα ριζικά και γίνονται όχι μόνο ιδανικός τόπος για την εγκαθίδρυση του νεοκλασικού κράτους και των νέων μορφών δημόσιας εξουσίας, αλλά και πεδίο έντονων ιδεολογικών συζητήσεων στους κόλπους των χριστιανικών ανώτερων στρωμάτων, με στόχο την ανάκτηση του μουσουλμανικού αστικού χώρου από τη χριστιανική αστική κοινωνία του νησιού μέσα από την εθνική αφομοίωση και ομογενοποίηση του ιστορικού παρελθόντος των κρητικών πόλεων.   
 
Heath Ward Lowry: Μια ιδιαίτερη ματιά στη ζωή των Σερρών της ύστερης oθωμανικής περιόδου: Τα απομνημονεύματα του Mehmed Esad Serezli

Περίληψη: Η τοπική ή αστική ιστορία είναι ένα είδος κειμένου εντελώς άγνωστο στους σπουδαστές της oθωμανικής ιστορίας. Εξαίρεση αποτελεί η πρόσφατη έκδοση σε δύο τόμους του έργου του Mehmed Esad Serezli, όπου περιγράφεται με ιδιαίτερη λεπτομέρεια η γενέτειρα πόλη του, οι Σέρρες, στην ανατολική Μακεδονία. Η ανακοίνωση έχει ως στόχο την ανάδειξη της αξίας αυτής της μελέτης για την ιστορία της πόλης κατά τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα.



Τhe National Hellenic Research Institute (Ottoman Studies Programme) and the Orient-Institut (Istanbul) is to hold at the Sismanoglio Megaro a series of lectures titled “Remembering the Ottoman Past in the Eastern Mediterranean”. This joint series of lectures organized by Evangelia Balta (Programme of Ottoman Studies, National Hellenic Research Foundation, Athens) and Richard Wittmann (Orient-Institut, Istanbul), to be held at the Sismanoglio Megaro during the October 2015 – May 2016 academic year, aims to shed light on various aspects of the communal past of today’s residents of the Eastern Mediterannean region. This series of lectures is consistent with the research interests of the Orient-Institut Istanbul and the Programme of Ottoman Studies at the National Hellenic Research Foundation. It focuses on a large number of sources that go beyond the standard rules of established history-writing. By taking into account personal and official textual sources, as well as visual and artistic forms of expression, an attempt will be made to throw light on the rifts and continuities that accompanied the profound political reshuffling in this wide – and for centuries, unified – geographical area during the first third of the twentieth century. Read more http://goo.gl/cL5mVN

Our guests on 18th Nov 2015 presented the Ottoman past of two Greek regions, Crete and Serres, one in the south of the country and one in the north, which differ as to the time and manner of their conquest by the Ottomans. Crete, a Venetian possession, became part of the Ottoman Empire very late in 1670 after a long, difficult war, while Serres fell to the Ottomans in 1383. A little later the lands of Serres were given over to Gazi Evrenos Bey, the kazasker Kara Halil Hayreddin Paşa from the Candarlı family. According to local tradition, Serres capitulated as a result of a particularly favourable agreement for the city’s Christian population. Under this no church was to be converted into a mosque and the Muslims would not be entitled to live inside the walled town. The monastery of St. John the Baptist, Margarid Manastırı, retained the privileges and property it had had under the Byzantines and the Serbs. Here the first patriarch after the Fall of Constantinople, Gennadius Scholarius, was to live as a monk and later be buried. The Muslim quarters and all the mosques, mescid, zaviye, medrese, bezesten, etc. were built around the old walled city by great hegemonic families and members of the sultan’s family. These institutions are described by Μehmet Esad Serezli in his five recently-published manuscripts found at Milli Kütüphane which also reflect his memories of relations between the ethno-religious communities, their manners and customs. An ethnography resembling those portraying their own fatherlands left behind at the Centre for Asia Minor Studies by Rum refugees from Anatolia. Born in 1877 in the mahalle of Eslime Ηatun in Serres, he died a refugee in Ankara in 1965. The audience was taken on a tour of Μehmet Esad Serezli’s beloved Serres by Prof. Ηeath Lowry, who over the last few years has been systematically studying the presence of Evrenos Bey in Northern Greece. Lowry has been the Atatürk Professor of Ottoman and Modern Turkish Studies at Princeton University.
 
Eleftheria Zei: The invisible cities in history: Crete 19^th-20^th centuries.

ABSTRACT: Between 19^th and 20^th century, during the period of the semi-autonomous “Cretan State” (1898-1906), Cretan urban societies undergo a series of important economic, social, political and cultural transformations, which reflected on urban space and its social distinctions. Having already experienced architectural innovations during the Egyptian administration and the Tanzimat reforms, newly urbanized Cretan towns not only became an ideal locus of Greek neoclassical ideas on modern State and public authority, but also the field of intense ideological debates among new Christian elites of the island, who aim at the re-appropriation of Muslim urban space through the nationalization of its historical past.
 
Heath Ward Lowry: A Unique Glimpse into the Life in Late Ottoman Serez:
The Memoirs of Mehmed Esad Serezli
 
ABSTRACT: Totally missing to the students of Ottoman History is the genre of work known as local or city histories. One exception is the recently published two volume work by Mehmed Esad Serezli describing in minute detail the city of his birth, Serez in Eastern Macedonia. The present talk seeks to illustrate the value of this study for the city’s late 19^th and early 20^th century history.