Επενδύσεις, Ανάπτυξη, Ανεργία

Τα βασικά συμπεράσματα από την εκδήλωση και τα σημεία σύγκλισης μεταξύ των ομιλητών μπορεί να συνοψιστούν ως ακολούθως:
 

(α) Προτεραιότητα για την Ελλάδα σήμερα είναι να παραμείνει στην Ευρωζώνη και να συνεχίσει να έχει πρόσβαση στους μηχανισμούς στήριξης της Ευρωζώνης, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

(β) Εξίσου σημαντική προτεραιότητα όμως είναι να ξεφύγει από τη βαθιά ύφεση και την μεγάλη ανεργία και να εισέλθει σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης. Η ύφεση και η ανεργία που μαστίζουν σήμερα την ελληνική οικονομία είναι εντονότερες από όλες τις προβλέψεις διότι (i) το μείγμα οικονομικής πολιτικής που ακολουθείται είναι προβληματικό και πρέπει να βελτιωθεί (ii) παράλληλα με το κόστος –σε όρους προϊόντος και απασχόλησης- της απαραίτητης δημοσιονομικής προσαρμογής, η οικονομία υφίσταται και το κόστος μιας μεγάλης πιστωτικής στενότητας και των προβλημάτων του τραπεζικού συστήματος, (iii) οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες και ιδιαιτέρως αυτές που επικρατούν στην Ευρωζώνη, είναι χειρότερες από τις προβλεφθείσες.

(γ) Η προβληματικότητα του ακολουθούμενου μείγματος οικονομικής πολιτικής έχει τρεις διαστάσεις: Πρώτον, μειώθηκαν δραστικά, και πολύ περισσότερο σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις, οι δημόσιες επενδύσεις. Δεύτερον, αυξήθηκαν οι φόροι αντί να μειωθούν δραστικότερα οι τρέχουσες πρωτογενείς δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης. Τρίτον, μειώθηκαν οι πραγματικοί μισθοί (περίπου 15% στη διετία) αλλά οι τιμές δεν μειώνονται, αντιθέτως αυξάνονται, λόγω της επίτευξης μηδαμινής σχεδόν προόδου στα (μεταρρυθμιστικά) μέτρα βελτίωσης των συνθηκών ανταγωνισμού στις αγορές αγαθών, υπηρεσιών, επαγγελμάτων και εργασίας. Ως αποτέλεσμα, η ανταγωνιστικότητα σε όρους τιμών δεν βελτιώνεται, και συνεπώς η ευεργετική βελτίωση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δεν είναι  η αναμενόμενη. Τέταρτον, υπάρχει πολύ μικρή πρόοδος στην άρση των αναρίθμητων εμποδίων στις επενδύσεις και την επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία, σε συνδυασμό με τις συνθήκες πιστωτικής στενότητας, δεν βοηθά την ανάκαμψη των ιδιωτικών επενδύσεων.

(δ) Σχετικά με τα εμπόδια στις ιδιωτικές επενδύσεις, οι ομιλητές ξεχώρισαν την μεγάλη αστάθεια του θεσμικού και του φορολογικού πλαισίου, την αβεβαιότητα λόγω των τρεχουσών συνθηκών, τα προβλήματα του τραπεζικού συστήματος, την έλλειψη χωροταξικού σχεδίου, την μεγάλη αβεβαιότητα γύρω από τις περιβαλλοντικές άδειες αναγνωρίζοντας όμως ότι έχει επιτευχθεί κάποια πρόοδος, τα μεγάλα διαστήματα που ακόμη μεσολαβούν για την έγκριση μιας επένδυσης, τις ποικίλες ανεπάρκειες της δημόσιας διοίκησης, τον αναχρονιστικό αναπτυξιακό νόμο όπου ακόμη δημιουργεί στρεβλώσεις με τις επιδοτήσεις (grants) που χορηγεί αντί να επικεντρώνεται σε φοροαπαλλαγές. Ειδικότερα αναφέρθηκε ότι από τα 250 εμπόδια που εντοπίστηκαν πέρυσι από τον ΣΕΒ στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, λιγότερα από το 10% έχουν αρθεί, και ότι αυτός είναι κυρίως ο λόγος που η Ελλάδα βρίσκεται στη θέση 100 στην Έκθεση Επιχειρηματικότητας (Doing Business Report) της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank). Αναφέρθηκαν επίσης ως κρίσιμα εμπόδια ζητήματα αρνητικής νοοτροπίας και αξιών γύρω από τις έννοιες επιχειρηματικότητα, ανταγωνισμός καθώς και θέματα καθαρά θεσμικού χαρακτήρα όπως η ανομία και ατιμωρησία, ο νομικός φορμαλισμός κλπ.

(ε) Σχετικά με τα εμπόδια στην ανταγωνιστική λειτουργία των αγορών, επισημάνθηκε ότι ακόμη δεν έχουν ανοίξει τα κλειστά επαγγέλματα και όλες οι αγορές (έγινε ιδιαίτερη μνεία στο υψηλό μεταφορικό κόστος και στην απώλεια εσόδων λόγω cabotage ενώ από τους ιδιαίτερα θιγόμενους τομείς της οικονομίας αναφέρθηκε ότι είναι ο τουρισμός). Αναφορικά με την αγορά εργασίας, όλοι οι ομιλητές συμφώνησαν ότι το πρόβλημα στην ανταγωνιστικότητα δεν είναι ο κατώτατος μισθός (αφορά εξάλλου μικρό ποσοστό εργαζομένων) αλλά το συνολικό θεσμικό πλαίσιο που εμποδίζει την απαραίτητη ευελιξία (κλαδικές συμβάσεις, ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις, αυτόματη ωρίμανση χωρίς αξιολόγηση, ρυθμίσεις διοικητικού χαρακτήρα που δεν λαμβάνουν υπ’ όψη την εποχικότητα πολλών δραστηριοτήτων κλπ).

(στ) Από τις προτάσεις που έγιναν, ξεχωρίζουν (πέραν από την άμεση απελευθέρωση των αγορών και των επαγγελμάτων και την άμεση άρση των εμποδίων στις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα):

• Η υλοποίηση χωρίς περαιτέρω περικοπές του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.

• Η συνταγματική κατοχύρωση επενδυτικών διαδικασιών ώστε να μην υπάρχουν εκ των υστέρων ανατροπές.

• Η ανάληψη από επαγγελματίες της διαχείρισης της τουριστικής εικόνας της χώρας.

• Η εφαρμογή της αρχής της άπρακτης προθεσμίας για την έγκριση επενδύσεων.

• Η ανάθεση πολλών δραστηριοτήτων του δημοσίου τομέα σε ιδιωτικούς φορείς (outsourcing: αναφέρθηκε ιδιαίτερα η σύγκριση Ελλάδας και Εσθονίας όσον αφορά την προώθηση της πληροφορικής στο δημόσιο).

• Η προώθηση, μέσω των αναπτυξιακών εργαλείων του κράτους, επενδύσεων στους τομείς των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, των βιώσιμων αστικών αναπλάσεων (εξοικονόμηση ενέργειας σε κτήρια, εξοικονόμηση υδάτινων πόρων λόγω απωλειών του συστήματος κλπ) και σε υποδομές του επενδυτικού οικοσυστήματος (π.χ. κέντρα υποδοχής – clusters – νέων επιχειρήσεων).

• Η αξιοποίηση κρατικών υποδομών, όπως π.χ. η ενοικίαση μέρους της δυναμικότητας των περιφερειακών νοσοκομείων του ΕΣΥ σε ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες και σε ξένα ασφαλιστικά ταμεία, δραστηριότητα που αναμένεται παραλλήλως να ενισχύσει τον ιατρικό τουρισμό.

(ζ) Όλοι οι ομιλητές εμφανίστηκαν αισιόδοξοι ότι, παρά τις δυσκολίες, η Ελλάδα θα ξεπεράσει την κρίση, τονίζοντας όμως ότι απαιτούνται υπεύθυνες και ηγετικές πρωτοβουλίες από το πολιτικό σύστημα. Ξεχώρισαν οι λέξεις εξωστρέφεια, μεταρρυθμίσεις, μικρότερος και αποτελεσματικότερος δημόσιος τομέας, καινοτομία, ηγεσία.