Χριστόπουλος Δημήτρης
Μπαλτσιώτης Λάμπρος
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
17/01/2014
Διάρκεια
00:26:57
Εκδήλωση
Συμπόσιο "Προσλήψεις και χρήσεις των φυλετικών θεωριών στην Ελλάδα 19ος-20ος αιώνας"
Χώρος
Μουσείο Μπενάκη (Κτήριο Οδού Πειραιώς)
Διοργάνωση
Περιοδικό Τα Ιστορικά
Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας - Πανεπιστήμιο Κρήτης
Μουσείο Μπενάκη
Εκδοτικός οίκος Μέλισσα
Κατηγορία
Ιστορία, Κοινωνικά θέματα
Ετικέτες
δίκαιο της ιθαγένειας, φυλετισμός, Ελλάδα, εθνικισμός, φυλετικές θεωρίες, Αλβανία, πολιτική ιθαγένειας
Δεύτερη Συνεδρία: Εθνικισμός και φυλετισμός
Κάθε δίκαιο ιθαγένειας επιτελεί μια λειτουργία διαφοροποίησης και χωρισμού των ανθρώπων σε πολίτες και μη. Η διαφοροποιητική αυτή λειτουργία θεμελιώνεται σε ένα διφυές περιεχόμενο. Από τη μία πλευρά, εμφανίζει τη διαίρεση αλλοδαπότητας και ημεδαπότητας ως ένα στεγανό ενώ, από την άλλη, πάντα βρίσκει τρόπους και διεξόδους άρσης της στεγανότητας ώστε τελικώς να βρίσκονται δίοδοι συγκοινωνίας μεταξύ των δύο καταστάσεων. Υπό την έννοια αυτή, μολονότι εξ ορισμού υπάρχουν μακρές περίοδοι που χαρακτηρίζονται από μια εξωστρέφεια, όπως ο πρώτος αιώνας του δικαίου της ελληνικής ιθαγένειας (1822-1923), και επίσης μακρές που χαρακτηρίζονται από αναδίπλωση και φοβίες (1923-2010), βασικό χαρακτηριστικό του καθεστώτος της ελληνικής ιδιότητας του πολίτη είναι οι εύπλαστες δικλίδες ασφαλείας, οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα ελιγμών και αλλαγής ρότας ανάλογα με την κρατική σκοπιμότητα στη συγκυρία. Ενώ λοιπόν θα ανέμενε κανείς ο εθνοφυλετισμός ως ιδεολογία να συμβάλει και να αποσκοπεί στην εσωστρέφεια και την αναπαραγωγή μιας ερμητικά κλειστής πολιτικής κοινότητας, στην πράξη, ο ελληνικός φυλετισμός έχει αποδείξει αρετές Ιανού.
Από τη μια χρησιμοποιεί το «ελληνορθόδοξο γένος» για να συγκροτήσει τα σύνορα μιας συμπαγούς πολιτικής κοινότητας που ανιχνεύει την αλληλεγγύη της στο όνομα της στατικής θρησκευτικής κληρονομιάς του οθωμανικού μιλέτ. Από την άλλη, η κοινότητα αυτή επενδύεται με μια φυλετική καταγωγή (από την αρχαιότητα) χωρίς αυτό να επηρεάζει την πολιτική πράξη, όπως παραδειγματικά φάνηκε στην ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών. Έτσι λοιπόν, «Έλληνας είναι ο το γένος Έλληνας», ενώ για μια σειρά από κρίσιμες πολιτειακές λειτουργίες η πρόσβαση απαγορεύεται σε πολίτες μεν, πλην όμως μη ανήκοντες στο γένος. Ποια είναι ωστόσο τα όρια του «γένους»; Ποιοι, κατά καιρούς, χωράνε σε αυτό, ποιοι αποκλείονται; Τι ενδείξεις παρέχει η σχετική διοικητική πρακτική; Γιατί οι νόμοι δεν αναφέρουν τίποτε;
Τελικά μήπως η ουσιοκρατική θεώρηση του «γένους» ως θεμελιώδους πυλώνα του ελληνικού φυλετισμού στο δίκαιο της ιθαγένειας είναι παραπλανητική διότι το γένος αλλάζει περιεχόμενο χωρίς να αλλάζει όνομα; Μήπως δηλαδή οι κρατικές βλέψεις της συγκυρίας – είτε αυτές έχουν να κάνουν με τη Μεγάλη Ιδέα, τον ελληνικό αλυτρωτισμό, τη διαχείριση της εμφύλιας διαμάχης και τέλος τη μετανάστευση ή την μεταψυχροπολεμική παλιννόστηση - έχουν κάνει το «γένος» ένα εργαλείο απολύτως ελαστικών ερμηνειών υποταγμένων στις κατά καιρούς κρατικές σκοπιμότητες και τον τρόπο που οι ελληνικές διοικήσεις υποστασιοποιούν το δημόσιο συμφέρον; Σε αυτό το πλαίσιο άλλωστε πρέπει να εξεταστεί και η μοναδική απόκλιση από το «γένος» που περιέλαβε, στα τέλη του 19ου αιώνα, στο έθνος τους Αλβανούς ως φυλή, ανεξάρτητα από τη θρησκευτική τους υπαγωγή. Μήπως εντέλει ο φυλετισμός σκοντάφτει στην ακαμψία του, και στην πράξη αυτοαναιρείται για να υπηρετήσει τις στοχοθεσίες του;
Αυτά είναι τα ερωτήματα που απασχολούν την εν λόγω εισήγηση στόχος της οποίας είναι να τεκμηριώσει αυτό ακριβώς το διφυές περιεχόμενο του ελληνικού φυλετισμού στο δίκαιο της ιθαγένειας.
Γεννήθηκε το 1969 στην Αθήνα με καταγωγή από την Πελασγία Φθιώτιδος. Είναι παντρεμένος με τη δημοσιογράφο Μαριλένα Κατσίμη και έχουν τρία παιδιά: τον Γιώργο (2000), την Κατερίνα (2002) και τη Μάγια (2006). Με σπουδές νομικής, πολιτικών επιστημών και θεωρίας του δικαίου στην Ελλάδα (Κομοτηνή), τη Γαλλία (Στρασβούργο, Αμιένη) και το Βέλγιο (Βρυξέλλες) απέκτησε, από το 1992 ως το 1999, εργασιακή εμπειρία στο Συμβούλιο της Ευρώπης, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη στην Αλβανία και Βοσνία–Ερζεγοβίνη ως διευθύνων περιφερειακού γραφείου στο Brcko. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα εργάστηκε ως ειδικός επιστήμονας στο Συνήγορο του Πολίτη (1999-2003) και στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2000-2002).
Η συνεργασία του με το Συνήγορο του Πολίτη συνεχίστηκε με την ιδιότητα του συντονιστή του Προγράμματος «Ευνομία» υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης και στόχο τη στήριξη και παροχή τεχνογνωσίας σε ομόλογους θεσμούς σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και του Καυκάσου (2000-2009). Από το 2009 ως το 2011, διευθύνων ευρωπαϊκού consortium διδυμοποίησης του Έλληνα, του Ολλανδού και του Σλοβένου Συνήγορο υπό την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με το νεοπαγή Σέρβο ομόλογο θεσμό.
Από το 2000 διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, όπου εκλέχτηκε λέκτορας το 2003 και επίκουρος καθηγητής το 2008 με γνωστικό αντικείμενο «Συγκριτική Πολιτική: Ευρώπη-Μειονότητες». Το 2012 εξελέγη στην βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή και το 2018 έγινε τακτικός καθηγητής. Διδάσκει «Εισαγωγή στην ευρωπαϊκή θεωρία του κράτους και του δικαίου» στους φοιτητές β’ εξαμήνου και ως μαθήματα ελεύθερης επιλογής στο προπτυχιακό: «Μειονότητες στην Ευρώπη», «Ιδιότητα του πολίτη και μετανάστευση» και «Τέχνη, ελευθερία και λογοκρισία». Στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών διδάσκει από το 2006 το μάθημα «Μειονότητες στη νεωτερικότητα». Σε προγενέστερη περίοδο, το μάθημα είχε διδαχθεί για τρία χρόνια και στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνιολογία» του Πανεπιστημίου Αθηνών ενώ ξαναδιδάσκεται το 2012 και 13. Παράλληλα, έχει διδάξει ως επισκέπτης σε πανεπιστήμια και ινστιτούτα εκτός Ελλάδας, όπως στο Πανεπιστήμιο του Essex (Η.Β.), του Βοσπόρου (Τουρκία), Αμιένης (Γαλλία), Columbia (U.S.A), Javaskyla (Φινλανδία). Το χειμερινό εξάμηνο του 2009-2010 στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής του άδειας δίδαξε στο Ινστιτούτο Κοινωνικής Θεωρίας και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου (Σερβία).
Έχει διατελέσει Πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, μέλος της Ένωσης οποίας είναι από το 1996. Η Ένωση είναι η παλαιότερη και μεγαλύτερη οργάνωση που δραστηριοποιείται στο χώρο των δικαιωμάτων στην Ελλάδα και μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
To 2013 εξελέγη αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως το 2016. Το 2016 εκλέχθηκε πρόεδρος της FIDH ως τον Οκτώβριο του 2019. Το συνέδριο της Ομοσπονδίας του απένημε τον τίτλο του επιτίμου προέδρου της.
Ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Ερευνών Μειονοτικών Ομάδων, του πρώτου think tank που ασχολήθηκε με τα μειονοτικά στην Ελλάδα, και υπεύθυνος, μαζί με τον Κωνσταντίνο Τσιτσελίκη, της Σειράς Μελετών του ΚΕΜΟ, στις εκδόσεις Κριτική (1998-2008) και Βιβλιόραμα (2009-2017).
Μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (1996 -), της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού Θέσεις (1998 -), της Ελληνικής Εταιρίας Πολιτικής Επιστήμης (2003-) της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (2004-2005 και 2008-2010), αναπληρωματικό μέλος της Επιτροπής Πολιτογράφησης της Περιφέρειας Ανατολική Αττικής (2011-) και ιδρυτικό μέλος του Ομίλου Αριστόβουλου Μάνεση (2002 -).
Γλώσσες εργασίας τα ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά.
Τα υπόλοιπα ενδιαφέροντα στον μεγάλο ελεύθερο χρόνο που προσπαθεί να έχει, σχετίζονται με τα ταξίδια, την πολιτική και τη μουσική.
Η ερευνητική του δραστηριότητα αφορά, μεταξύ άλλων, ζητήματα δικαιωμάτων, μειονοτήτων, μεταναστών, ιδιότητας του πολίτη. Μονογραφίες και αρθρογραφία του κυκλοφορούν ή και έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες.
Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του ΔΠΘ και εκπόνησε Diplôme ιστορίας στην EHESS. Είναι διδάκτωρ Ιστορίας (Πάντειο Πανεπιστήμιο). Ερευνητικά, ασχολείται με ζητήματα γλωσσικής και θρησκευτικής ετερότητας στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια καθώς και με ζητήματα ιθαγένειας. Έχει εργαστεί ως ειδικός επιστήμονας στο Συνήγορο του Πολίτη. Είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Μεταξύ άλλων, έχει δημοσιεύσει μελέτες σχετικά με τις μειονότητες στην Αλβανία, την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών, την ιστορία και της πολιτικές ιθαγένειας στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια, τη μειονοτική εκπαίδευση στη Θράκη και τις αλβανόφωνες κοινότητες στην Ελλάδα. Το 2013 επιμελήθηκε (μαζί με τη Λίνα Βεντούρα) τον συλλογικό τόμο Το έθνος πέραν των συνόρων. «Ομογενειακές» πολιτικές του ελληνικού κράτους.
