Γλώσσα - Χώρος - Κίνηση

Η μελέτη του χώρου στις Νευροεπιστήμες επικεντρώνεται στο πολύ βασικό ερώτημα: «πού είναι το Χ αντικείμενο». Η απάντηση στο ερώτημα αυτό μπορεί να δοθεί με δύο τρόπους, αφ’ ενός μεν αισθητικο-κινητικά, δηλαδή με τρόπο δεικτικό, αφ’ ετέρου δε λεκτικά, δηλαδή περιγραφικά. Μπορώ δηλαδή να κινηθώ προς το αντικείμενο ή απλά να δείξω τη θέση του αλλά μπορώ επίσης και να περιγράψω λεκτικά το που βρίσκεται. Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στο σύστημα Αντίληψη-Κίνηση και στο σύστημα Αντίληψη-Λόγος;

Παρουσιάζουμε τα δεδομένα από ένα πείραμα στο οποίο η θέση ενός αντικειμένου έπρεπε να εντοπισθεί είτε με «κινητικό» τρόπο είτε να περιγραφεί λεκτικά. Στη «κινητική» εκδοχή τα άτομα σκόπευε ένα στόχο χειριζόμενος ένα «δείκτη» (ένα είδος pointer). Η κινητική αυτή συμπεριφορά αντιστοιχεί στις κλασικές μελέτες κατάδειξη (reaching movements). Στην λεκτική εκδοχή τα ίδια άτομα έπρεπε να περιγράψουν με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια τη θέση του στόχου χωρίς να χρησιμοποιήσουν όμως μετρικά στοιχεία όπως μοίρες, τις ώρες του ρολογιού κλπ.

Τα δύο συστήματα παρουσιάζουν κάποιες ομοιότητες αλλά και διαφορές. Π.χ. οι κινήσεις ήταν πολύ εύστοχες στις cardinal διευθύνσεις (οριζόντια-κάθετα). Σε αυτές τις διευθύνσεις η λεκτική περιγραφή ήταν σχεδόν μονολεκτική («πάνω», «κάτω» κλπ). Αντίθετα,  για τις ενδιάμεσες θέσεις του χώρου όπου η κίνηση είναι λιγότερο ακριβής και που δεν έχουν όνομα και η περιγραφή γίνεται περιφραστικά, με μεγάλο αριθμό λέξεων.

Η ιεραρχία και η δομή της απάντησης παρουσιάζει επίσης κάποιες ισομορφίες. Κινητικά, η απάντηση οργανώνεται σε δύο φάσεις, την αρχική (η φάση της μεταφοράς) και τη τελική στην οποία και διαμορφώνεται και το λεπτό κινητικό πρόγραμμα. Αντίστοιχα και η λεκτική περιγραφή ακολουθεί κάποιους κανόνες προσλαμβάνοντας το χώρο με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε η σειρά των τοπικών επιρρημάτων «πάνω/κάτω» και «δεξιά/αριστερά» να αντιστοιχεί και να αντανακλά σαφώς όρια στο χώρο (boundaries, categories).

Τέλος το προσωδιακό περιεχόμενο της λεκτικής απάντησης δεν φαίνεται να αντηχεί τη προτιμησιακή οργάνωση του κινητικού χώρου. Ο αριθμός των παύσεων και οι δισταγμοί δεν συνδιακυμαίνονται με τη θέση του στόχου και με την ευστοχία της κινητική απάντησης.

Συνολικά, το σύστημα Αντίληψη-Κίνηση φαίνεται να παρουσιάζει κάποιες ισομορφίες με το σύστημα Αντίληψη-Λόγος, ισομορφίες που πιθανόν υποδηλώνουν κάποια βαθύτερη «συγγένεια» των δύο αυτών συστημάτων.