Γνώση του όντος, γνώση των όντων. Η γνώση και τα αντικείμενά της στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη - 1η ομιλία

Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης εγκαινιάζει τακτικούς κύκλους μαθημάτων με θεματικές που συνδέονται με το εκδοτικό του πρόγραμμα. Τα μαθήματα γίνονται κάθε εβδομάδα από ομάδα συνεργαζόμενων διδασκόντων και απευθύνονται στο ευρύτερο μορφωμένο κοινό. Κάθε χρόνο προσφέρονται δύο θεματικοί κύκλοι μαθημάτων.

Ο πρώτος κύκλος του 2019 έχει ως κεντρικό άξονα την αρχαία φιλοσοφία.

Γνώση του όντος, γνώση των όντων. Η γνώση και τα αντικείμενά της στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη

Τι γνωρίζω και πότε, δηλαδή ποια είναι τα αντικείμενα της γνώσης και ποιες οι προϋποθέσεις της; Αν η γνώση απαιτεί κατ’ ανάγκην τη δυνατότητα διάκρισης του αληθούς από το ψευδές, υπάρχουν ασφαλή κριτήρια που να επιτρέπουν αυτήν τη διάκριση; Πώς είναι δυνατή η πρόσβασή μας σε αυτά; Η ύπαρξη διαφορετικών ειδών γνώσης εξαρτάται αποκλειστικά από την ύπαρξη των αντίστοιχων αντικειμένων, ή αφορά παράλληλα και τη μέθοδο με την οποία προσεγγίζουμε τα εν λόγω αντικείμενα; Είναι ολωσδιόλου δυνατή η έρευνα; Υπάρχει γνώση εκ του μηδενός; Υπάρχει a priori γνώση; Τα αισθητά, καθέκαστα πράγματα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο γνώσης, ή μήπως η γνώση αφορά μόνο νοητά όντα; Εντέλει, ποιο είναι το οντολογικό καθεστώς των αντικειμένων της γνώσης; Είναι καθέκαστες υπερβατικές ουσίες, που είναι αυθύπαρκτες, ή καθολικές αφηρημένες έννοιες, που ενυπάρχουν στα αισθητά;

Τα ερωτήματα αναφορικά με τη γνώση είναι κοινά στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Οι απαντήσεις τους ωστόσο διαφέρουν. Στο σεμινάριο αναλύεται ο τρόπος που ο κάθε φιλόσοφος θέτει τα παραπάνω προβλήματα και τις λύσεις που προτείνει. Υποστηρίζεται ότι δεν υπάρχει λύση που να αντιμετωπίζει πλήρως και διά μιας όλα τα ζητήματα που έχουν τεθεί. Κάθε λύση που απαντά σε ένα πρόβλημα εγκαινιάζει ταυτοχρόνως και ένα καινούργιο.