Κοντάρας Θοδωρής
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
11/05/2022
Διάρκεια
01:23:38
Εκδήλωση
Μουσικές Ταυτότητες: «Μουσική και προσφυγική ταυτότητα»
Χώρος
Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης» - Κέντρο Εθνομουσικολογίας
Διοργάνωση
Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης» - Κέντρο Εθνομουσικολογίας
Κατηγορία
Εθνολογία, Τέχνες / Πολιτισμός
Ετικέτες
μουσική, μικρασιατικός πολιτισμός, μικρασιατική Ερυθραία, Ιωνία, τραγούδια, Μικρασιάτες πρόσφυγες
Το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης» - Κέντρο Εθνομουσικολογίας τιμά τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή και θυμάται την ανέλπιστη και πλούσια πολιτισμική ανατροφοδότηση της Ελλάδας που ακολούθησε την τραγωδία και πραγματοποιήθηκε μέσα στη ζοφερή πραγματικότητα της εποχής.
Το αφιέρωμα ξεκινά με μια σειρά τεσσάρων ομιλιών που εντάσσεται στις εκδηλώσεις της δεύτερης χρονιάς του τριετούς (2021-2023) κύκλου δράσεων του Μουσείου «Μουσικές Ταυτότητες» που για το 2022 έχει τίτλο «Μουσική και προσφυγική ταυτότητα».
Στην πρώτη ομιλία του κύκλου ο Μελετητής του Μικρασιατικού Ελληνισμού, Θοδωρής Κοντάρας, αναφέρεται στη μουσική παράδοση των προσφύγων από την Ερυθραία της Ιωνίας.
Τον κ. Κοντάρα καλωσορίζει η Διευθύντρια του Μουσείου, Βασιλική Πολυζώη.
Σύνοψη
«Η μουσική είναι ένα από τα σπουδαιότερα στοιχεία πολιτισμού που διέσωσαν οι πρόσφυγες Μικρασιάτες με τον ερχομό τους στην Ελλάδα. Κατέφθασαν πάμπτωχοι, με ελάχιστα υπάρχοντα, όμως μέσα τους έκρυβαν έναν τεράστιο πλούτο πολιτισμικό, που αγγίζει κάθε πλευρά της ζωής.
Η σπουδαιότητα, η ομορφιά και η γοητεία της μουσικής δεν είναι τυχαία. Η μικρασιατική Ερυθραία και γενικά η Ιωνία υπήρξε σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών. Έτσι, η ερυθραιώτικη μουσική συνδυάζει στοιχεία ελληνικά και ξένα, τα οποία αναμείχτηκαν, δουλεύτηκαν κι αφομοιώθηκαν στο πέρασμα τον αιώνων, με αποτέλεσμα ένα ιδιαίτερο μουσικό είδος τοπικού χαρακτήρα, που συνταιριάζει με τα αντίστοιχα είδη της Χίου και της Σμύρνης.
Και στην προσφυγιά επέζησε το τραγούδι της Ερυθραίας. Οι παράγκες και τα φτωχόσπιτα των συνοικισμών πλημμύριζαν από τραγούδια, με τα οποία οι Ερυθραιώτες έσβηναν τον καημό τους κι απάλυναν τον πόνο τους για τη χαμένη Πατρίδα. Αυτά ήταν ο ομφάλιος λώρος που τους συνέδεε με την πατρογονική γη. Στη Νέα Ερυθραία, όπου εγκαταστάθηκαν περίπου 400 οικογένειες Ερυθραιωτών και Σμυρνιών προσφύγων, η παράδοση εξακολούθησε πολύ ζωντανή ως τη δεκαετία του 1960».
(Σημείωμα του ομιλητή)
Ο Θοδωρής Κοντάρας γεννήθηκε στη Νέα Ερυθραία από οικογένεια που κατάγεται από το Σιβρισάρι της Ερυθραίας Μ. Ασίας. Σπούδασε Ελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και από το 1983 διδάσκει ως καθηγητής στη μέση εκπαίδευση. Σε όλον τον προσφυγικό κόσμο, ο Θοδωρής είναι γνωστός για την επισταμένη του ασχολία με τη λαογραφία και την ιστορία του Ελληνισμού της Μικρασίας, κυρίως των περιοχών Ιωνίας, Αιολίδας και Προποντίδας.
Από το 1981 είναι υπεύθυνος του τμήματος παραδοσιακού πολιτισμού του Πνευματικού Κέντρου Νέας Ερυθραίας, όπου δημιούργησε τον Χορευτικό Όμιλο, με στόχο τη διάσωση και διάδοση της πλούσιας μουσικοχορευτικής παράδοσης των Ερυθραιωτών προσφύγων. Επιμελήθηκε τους τρεις δίσκους που εξέδωσε το 1991-94 το Λύκειο των Ελληνίδων Αθηνών με 43 χορούς και τραγούδια από τα Αλάτσατα, την Ερυθραία και τη Σμύρνη, στους οποίους τραγουδούν και παίζουν με αυθεντικό τρόπο πρόσφυγες της πρώτης και δεύτερης γενιάς από τη Ν. Ερυθραία. Μελέτησε και κατέγραψε επίσης τις φορεσιές, των Ελλήνων του Μαρμαρά, της Ερυθραίας και των χωριών της Σμύρνης, με βάση τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στη Ν. Ερυθραία και στα Ν. Παλάτια Ωρωπού.
Σχετικά άρθρα του έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό Μικρασιατικά Χρονικά (έκδοση Ενώσεως Σμυρναίων), στις Επτά Ημέρες της εφημερίδας Καθημερινή (αφιέρωμα στις ελληνικές φορεσιές), στο βιβλίο της Ιωάννας Παπαντωνίου Ελληνικές φορεσιές (έκδ. ΠΛΙ, Αθήνα 1996), στο επιστημονικό περιοδικό Ενδυματολογικά (έκδ. ΠΛΙ, Ναύπλιο 2000) και στο βιβλίο Μελί, όσα δε σβήνει ο χρόνος (έκδοση Συλλόγου «Αγ. Ιωάννης Θεολόγος», Ν. Μελί Μεγάρων 2009). Αρθρογραφεί επίσης σε περιοδικά κι εφημερίδες της Ν. Ερυθραίας και μικρασιατικών σωματείων (Μικρασιατική Ηχώ, Μικρασιατική Σπίθα Σερρών κ.ά.).
Tαξιδεύει πολύ συχνά στην Τουρκία κι έχει δημιουργήσει ένα πλουσιότατο αρχείο διαφανειών από τις μικρασιατικές πατρίδες, το οποίο χρησιμοποιεί σε δεκάδες διαλέξεις με μικρασιατικά θέματα, που οργανώνουν σωματεία, πνευματικά κέντρα κι επιστημονικά ιδρύματα. Συνεργάστηκε με την ιστορικό Μαριάννα Κορομηλά στην εβδομαδιαία εκπομπή της Ελληνικής Ραδιοφωνίας «Ταξιδεύοντας στο χώρο και το χρόνο», σε θέματα του μικρασιατικού Ελληνισμού. Με την ίδια και άλλους συνεργάτες συνέγραψε το βιβλίο Ερυθραία, ένας ευλογημένος μικρόκοσμος στην καρδιά της Ιωνίας (εκδ. Πανόραμα, Αθήνα 1997). Επιμελήθηκε το βιβλίο των Κωνσταντίνου Γκαρμάτη και Μαριάννας Μαστροσταμάτη Μετά τα Αλάτσατα, οι Αλατσατιανοί ανά τον κόσμο (έκδ. Σύλλογος Αλατσατιανών τα Εισόδια της Θεοτόκο, Αθήνα 2007) το βιβλίο του Ανδρέα Μπαλτά Τα Καράμπουρνα της Μικρασιατικής Ερυθραίας (Εκδ. Μπαλτά, Αθήνα 2010) και το βιβλίο της Μιράντας Σοφιανού για την Πέργαμο.
