Hominins and Elephants in the Pleistocene: a Lesson from the Mediterranean

Μολονότι η αλληλεπίδραση ανθρωπιδών και προβοσκιδωτών κατά τη διάρκεια της Κατώτερης Παλαιολιθικής Εποχής έχει αποτελέσει αντικείμενο πολυάριθμων μελετών, η δυναμική της αλληλεπίδρασης αυτής εξακολουθεί να είναι ατελώς γνωστή και συχνά να διχάζει τους ερευνητές. Διάφορες κατηγορίες ευρημάτων υποδεικνύουν συγχρονία στην παρουσία ανθρωπιδών και προβοσκιδωτών κατά την Πρώιμη και την Μέση Πλειστόκαινο Εποχή στην Αφρική και την Ευρασία σε διαφορετικά οικοσυστήματα, περιβάλλοντα και κλιματικά πλαίσια. Η εκμετάλλευση των πτωμάτων των ελεφάντων από ανθρωπίδες, ωστόσο, είναι συνήθως δύσκολο να διευκρινιστεί εξαιτίας της σπανιότητας των ευδιάκριτων σημαδιών κοπής στην επιφάνεια των οστών ελεφάντων. Η ταυτόχρονη παρουσία σε μία θέση τεχνέργων και οστών ελεφάντων (ακόμα και αν τα τελευταία είναι σπασμένα) μπορεί, σε κάποιες περιπτώσεις, να είναι προϊόν ατυχήματος ή να έχει επηρεαστεί από ταφονομικούς παράγοντες. Μία δόκιμη αναλυτική προσέγγιση για να επιβεβαιωθεί εάν τα λίθινα εργαλεία είχαν χρησιμοποιηθεί για τον τεμαχισμό του ζώου ή όχι είναι η μελέτη  των ιχνών χρήσης. Αυτή η προσέγγιση προσφέρει τη δυνατότητα να αναγνωρίσουμε την επεξεργασία του ζωικού υλικού μέσω ιχνών κοπής του κρέατος ή εκδοράς του δέρματος. Πολλές θέσεις της Πρώιμης και της Μέσης Πλειστοκαίνου Εποχής προσφέρουν αρχαιολογικά τεκμήρια για τεμαχισμό πτωμάτων διαφορετικών ειδών προβοσκιδωτών. Επιπλέον, αν και η κάθε θέση έχει τις ιδιαιτερότητές της, οι ίδιες στρατηγικές συμπεριφοράς φαίνεται να επαναλαμβάνονται διαχρονικά και ίσως σε διαφορετικές περιοχές. Στην ομιλία αυτή παρουσιάζουμε μια κριτική επισκόπηση των θέσεων από τη Μεσόγειο (βόρεια Αφρική, Αραβική Χερσόνησο, και νότια Ευρώπη) όπου η συνύπαρξη ανθρωπιδών και προβοσκιδωτών είναι τεκμηριωμένη με βεβαιότητα. Συνοψίζουμε τα διαθέσιμα στοιχεία για θέσεις που περιγράφονται ως «σφαγεία ελεφάντων» και υπογραμμίζουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές στην ανθρώπινη δραστηριότητα ανάμεσα σε διάφορες θέσεις σε ότι αφορά το περιβαλλοντικό πλαίσιο, τη διαθεσιμότητα φυσικών πόρων, και την ποικιλότητα στην πανίδα. Για την συγκριτική αυτή προσέγγιση, οι θέσεις έχουν ομαδοποιηθεί σε τρεις κατηγορίες, με κριτήριο την πληρότητα των σκελετών των ελεφάντων: 1) Θέσεις με ένα πτώμα ζώου και συνανήκοντα λίθινα τέχνεργα, και με ορισμένα οστά σε ανατομική σύνδεση και άλλα διασκορπισμένα σε μικρή απόσταση‧ 2) θέσεις όπου ένα πτώμα σφαγιάστηκε, αλλά τα οστά του σκελετού χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό διαμελισμού, ενώ τα σκληρά οστά μπορεί να εμφανίζονται διασκορπισμένα σε μία μικρή έκταση‧ 3) θέσεις όπου τεκμηριώνεται μια πολυφασική συγκέντρωση τμημάτων από πτώματα ή μεμονωμένα οστά.