Η αρχιτεκτονική ως ιδεολογία και πολιτική: το Ηρώο της Επανάστασης

Με αφετηρία το 1829, θα ληφθούν αποφάσεις και θα γίνουν σχέδια για την οικοδόμηση «μνημείων ευγνωμοσύνης», με κορυφαίο το ναό του Σωτήρα, που είναι ταυτόχρονα ηρώο της Ελληνικής Ανεξαρτησίας. Οι αποφάσεις ακολουθούν επετειακούς κύκλους των 50, 100 και 150 χρόνων από το 1821, καθώς και άλλων υποδιαιρέσεων του μνημονικού χρόνου. Τις πρωτοβουλίες θα αναλάβουν σημαίνοντα πολιτικά πρόσωπα, θα προταθούν πολλές θέσεις, από την Ομόνοια και το Σύνταγμα ως τον Λυκαβηττό, και θα υποβληθούν πολλά σχέδια από σημαντικούς αρχιτέκτονες. Η διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους μεταλλάσσεται στο πέρασμα των χρόνων η ιδέα των «μνημείων ευγνωμοσύνης» από την οπτική γωνία της ιδεολογίας, της πολιτικής και της αρχιτεκτονικής αναδεικνύει τη μεταλλασσόμενη πρόσληψη της Ελληνικής Επανάστασης, όπως εκφέρεται διαδοχικά στο λόγο που ορίζει το εκάστοτε αναφερόμενο της «μνήμης» και «ευγνωμοσύνης», όσο και η προβολή του λόγου αυτού στη συμβολική γεωγραφία της πόλης και στην αρχιτεκτονική παράσταση του ηρώου, με ή χωρίς το ναό του Σωτήρα. Η χαρτογράφηση και η κριτική θεώρηση των προτάσεων επιτρέπει να φωτίσουμε την πρόσληψη του έθνους και της ιστορίας του, δηλαδή τον λόγο που οικοδομεί το νόημα της σύγχρονης Ελλάδας, ‘διαβάζοντας’ ανάμεσα στις γραμμές της ιστοριογραφίας των τελευταίων 200 χρόνων.