Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Η φαντασία ως εργαλείο για την ανάπτυξη λογικής επιχειρηματολογίας στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας

Λουτριανάκη Βάλια

14 Φεβρουαρίου 2015

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 20:47 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 3074
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Tο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας και Μελέτης της Λογοτεχνίας και της Ρητορικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και η επιστημονική μη κερδοσκοπική Ελληνική Ένωση για την Προώθηση της Ρητορικής στην Εκπαίδευση διοργάνωσαν επιστημονική διημερίδα με θέμα «Ο Λόγος της Πειθούς: Διεπιστημονικές προσεγγίσεις και διδακτικές προτάσεις». Η διημερίδα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 14 και την Κυριακή 15 Φεβρουαρίου 2015 στο Αμφιθέατρο του Μαράσλειου Διδασκαλείου. Στο πλαίσιο της διημερίδας διεξήχθη και η 2η Πανελλήνια Συνάντηση Ρητορικών Ομίλων (μη διαγωνιστικού χαρακτήρα), κατά την οποία μαθητές, φοιτητές και ενήλικοι παρουσίασαν δημιουργικές ατομικές και ομαδικές προφορικές δραστηριότητες και ρητορικά αγωνίσματα. 

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τα Γραφεία Πολιτιστικών Θεμάτων Α΄/θμιας και Β΄/θμιας Α΄, Β΄, Γ΄ Δ΄ Αθήνας, Ανατολικής και Δυτικής Αττικής και Πειραιά και το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.

Στη διημερίδα συμμετείχαν με εισηγήσεις ακαδημαϊκοί (Πανεπιστήμιo Αθηνών, Πειραιώς, Ιωαννίνων, Πάντειο και Δημοκρίτειο), σχολικοί σύμβουλοι, εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εκπαιδευτές ρητορικής και επικοινωνίας, ερευ¬νητές από τον χώρο της κοινωνικής ψυχολογίας, της επικοινωνιολογίας, των δημοσίων σχέσεων και της ψυχικής υγείας, καθώς και φοιτητές και απόφοιτοι ελληνικών πανεπιστημίων που διακρίθηκαν σε παγκόσμιους αγώνες.

Η διημερίδα φιλοδοξεί να προσεγγίσει την πειθώ διεπιστημονικά, ώστε να αναδειχθεί η παιδαγωγική, επικοινωνιακή και πολιτική διάστασή της, και ταυτοχρόνως να παρουσιάσει την εκπαιδευτική αξία της σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, από το Νηπιαγωγείο μέχρι και το Πανεπιστήμιο, καθώς και στη δια βίου μάθηση και την εκπαίδευση ενηλίκων.

Το Blod βιντεοσκόπησε και δημοσιεύει τις ομιλίες της 1ης ημέρας της διημερίδας.

Λουτριανάκη Βάλια Φιλόλογος-εκπαιδευτικός, Αρσάκεια-Τοσίτσεια Σχολεία - Εκπαιδεύτρια ρητορικής και δημιουργικής σκέψης, DEA, υπ. Δρ (Ρητορική στην Εκπαίδευση)

Η Βάλια Λουτριανάκη είναι κλασική φιλόλογος (DEA, Paris IV-Sorbonne) και υποψήφια διδάκτορας του Τομέα Παιδαγωγικής με πεδίο έρευνας τη «Ρητορική και τη δημιουργική σκέψη ως αντικείμενα διδασκαλίας». Το 2010-11 διεξήγαγε, σε 8 σχολεία της Αθήνας και σε δείγμα 160 μαθητών, έρευνα σχεδιασμού (design research) εγκεκριμένη από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο με βάση το καινοτόμο πρόγραμμα «Τεισίας» για την καλλιέργεια του προφορικού λόγου και της δημιουργικής σκέψης. Από το 2001 διδάσκει στο Αρσάκειο Ψυχικού και στους ομίλους ρητορικής τέχνης και δημιουργικής σκέψης των Αρσακείων Ψυχικού. Έχει σχεδιάσει πρόγραμμα Αγωγής Προφορικού Λόγου, ως μέρος του αναλυτικού προγράμματος της Νεοελληνικής Γλώσσας (Α΄-Β΄-Γ΄ Γυμνασίου), καθώς και τα ετήσια προγράμματα «Παιχνίδια Λόγου και Σκέψης», «Λέσχη φιλαναγνωσίας και προφορικής έκφρασης», «Εργαστήριο δημιουργικής σκέψης και φαντασίας». Το 2011 επελέγη από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (έλαβε την 4η θέση μεταξύ 168 υποψηφίων) ως επιμορφώτρια για τα νέα Προγράμματα Σπουδών του «Νέου Σχολείου» σε πιλοτικά Γυμνάσια και πραγματοποίησε επιμορφώσεις στην πρώτη φάση εφαρμογής.

Είναι μέλος της συγγραφικής ομάδας των νέων εγχειριδίων Αρχαίων Ελληνικών από το Πρωτότυπο για την Α΄, Β΄, Γ΄, Γυμνασίου. Έχει συμμετάσχει, για πέντε έτη, στην ομάδα σύνταξης λεξικών της Νέας Ελληνικής του καθ. Γ. Μπαμπινιώτη. Έχει εκδώσει κριτικές αναλύσεις της Ελένης, της Οδύσσειας και της Ιλιάδας. Είναι υπεύθυνη και κύρια συγγραφέας της σειράς εγχειριδίων μεθοδολογίας «Δίδαξέ το αλλιώς» (υπό έκδοση από τις ηλεκτρονικές εκδόσεις upbility.gr).

Έχει παρουσιάσει πάνω από 70 ομιλίες και βιωματικά εργαστήρια για τη ρητορική και τη δημιουργική σκέψη σε επιστημονικά συνέδρια (βλ. σχετικό δημοσίευμα: http://www.kathimerini.gr/44668/article/epikairothta/ellada/o-teisias-3anafernei-sta-sxoleia-th-rhtorikh-paideia) και ως προσκεκλημένη στελεχών εκπαίδευσης και πανεπιστημιακών φορέων. Από το 2005, με θεωρητική υποστήριξη και επιμόρφωση καθηγητών σε εθελοντική βάση (έχει συνεργαστεί με περισσότερους από 1.200 καθηγητές από όλη την Ελλάδα) συμβάλλει στη δημιουργία και λειτουργία ρητορικών ομίλων σε σχολεία της Αθήνας και της επαρχίας. Το 2009 ίδρυσε τον Όμιλο Ρητορικής Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής (ΕΚΠΑ), το 2012 εμψύχωσε τη Λέσχη ανάγνωσης και προφορικής έκφρασης για νήπια και παιδιά στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Ψυχικού και από το 2013 συντονίζει τα «Παιχνίδια Λόγου και Σκέψης» και το «Εργαστήριο Φαντασίας» στο «Στέκι του Παιδιού» (σε συνεργασία με τον ΟΚΑΠΑ του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού). Το 2012 οργάνωσε εθελοντικά τον πρώτο Ρητορικό Όμιλο Εκπαιδευτικών (σε συνεργασία με το Γραφείο Πολιτιστικών Θεμάτων της Β΄ Αθήνας). Από το 2015 σχεδιάζει εργαστήρια Λόγου και Σκέψης για το Μουσείο Ηρακλειδών.

Τα τελευταία 10 χρόνια έχει διατελέσει μέλος της οργανωτικής επιτροπής ή/και κριτής σε ρητορικούς αγώνες, όπως της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και του Υπουργείου Παιδείας, καθώς και στους Παγκόσμιους Αγώνες Μαθητικού Debate (WSDC). Είναι εμπνεύστρια και πρόεδρος της μη κερδοσκοπικής και επιστημονικής Ελληνικής Ένωσης για την Προώθηση της Ρητορικής στην Εκπαίδευση από το 2009 (www.rhetoricedu.com).

Έχει παρακολουθήσει επιμορφώσεις μεγάλης διάρκειας σχετικά με τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα: επικοινωνία, δράμα / θέατρο στην εκπαίδευση, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και κοινότητες μάθησης, κοινωνική και συναισθηματική αγωγή στο σχολείο, εκπαίδευση αποτελεσματικού δασκάλου και δημιουργική επίλυση συγκρούσεων, δημιουργική γραφή, νέες τεχνολογίες και διαδραστικός πίνακας στην εκπαίδευση, εκπαίδευση μέσω Τέχνης κ.ά.

Είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του επιστημονικού περιοδικού «Εκπαίδευση και Θέατρο», που εκδίδει το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, και ενεργό μέλος της Ελληνικής Ανθρωπιστικής Εταιρείας και της Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων.

Είναι μητέρα του Νίκου (3,5 ετών) και της Μαρίας-Ειρήνης (5,5 ετών) και συνεργάζεται συχνά μαζί τους για τη συγγραφή παραμυθιών και τον σχεδιασμό δραστηριοτήτων.

Α. Ρητορική και προφορικός λόγος
 
Ελληνόγλωσση
Adam, J.-M. (1999). Τα κείμενα: τύποι και πρότυπα. Επιμέλεια Ε. Καψωμένος, μτφρ. Γ. Παρίσης. Αθήνα: Πατάκης.
Αλαμάνης Θ.Π. (1993). Οι φιλοσοφικές και ρητορικές σχολές στην αρχαιότητα. Θεσσαλονίκη: Βανιάς.
Αρτζανίδου, Ε. κ.ά. (2011). Παιχνίδια φιλαναγνωσίας και αναγνωστικές εμψυχώσεις. Αθήνα: Gutenberg.
Ασπιώτη Χρ. (2005). Η παιδαγωγική προσφορά του Κικέρωνα στην αρτίωση του υποψήφιου ρήτορα. Διδακτορική διατριβή (Ε.Κ.Π.Α., Τμήμα Φ.Π.Ψ., Τομέας Παιδαγωγικής), Αθήνα.
Bell, G. (1991). Η τεχνική των ομιλιών. Γαλιλαίος.
Bulloc, A. et al. (1986). «Προφορικός λόγος». Γλώσσα 12:5-14. Μτφρ. Α. Χαραλαμπόπουλος & Γ. Καρανάσιος. Μέρος του βιβλίου A Language for Life (1975). Λονδίνο: Department of Education and Science.
Γεωργακοπούλου, Α. – Γούτσος, Δ. (1999). Κείμενο και επικοινωνία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Edwards, M. (2002). Οι αττικοί ρήτορες. Μτφρ. Δ.Γ. Σπαθάρας. Αθήνα: Καρδαμίτσα.
Ευσταθίου-Καραγεωργάκη, Μ. (1985). Λεκτική επικοινωνία στη σχολική τάξη. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδης.
Θεοδωρακόπουλος, Β.Θ. (1984). Τα ρητορικά κείμενα στη Μέση Εκπαίδευση. Αθήνα: Γρηγόρης.
Ιορδανίδου, Α. (1987). «Ο προφορικός λόγος στο σχολείο: υλικό για συζήτηση και έρευνα». Γλώσσα 14:48-52.
Κακαβούλια, Μ., Πανεπιστημιακές σημειώσεις μαθήματος, Εργαστήριο Ρητορικής και Λόγου. Ε΄ Εξάμηνο, Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Καλλία, Ελ. (2003). Η ρητορική τέχνη στην καθημερινή ζωή (ή Οι αγαπημένοι της Πολύμνιας). Αθήνα: Παπαζήσης.
Kennedy G. (2000). Ιστορία της Κλασσικής Ρητορικής. Αθήνα: Παπαδήμας.
Κουλουμπή-Παπαπετροπούλου Κ. (επιμ.) (1997), Η τέχνη της αφήγησης, Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, Αθήνα: Πατάκης.
Λουτριανάκη, Β. (2007). «Τεισίας: μια πρόταση για την ένταξη της Ρητορικής στην τάξη». Στο Πρακτικά του 1ου Συνεδρίου της Πανελλήνιας Ένωσης Μεταπτυχιακών Καθηγητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Λουτριανάκη, Β. (2008). «Η Ρητορική ως μέθοδος διδασκαλίας και ως αντικείμενο στο σύγχρονο σχολείο: ένα παράδειγμα αξιοποίησης του design research στην εκπαιδευτική έρευνα».  Στο Πρακτικά 6ου  Πανελλήνιου Συνεδρίου Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος.
Λουτριανάκη, Β. (2013). Προτάσεις για την εκπαίδευση ενηλίκων και εκπαιδευτικών σε θέματα καλλιέργειας του προφορικού λόγου και της δημιουργικής σκέψης. Στο Πρακτικά 8ου Συνεδρίου Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδας. 
Mauro de, Tullio (2007). Δέκα θέσεις για μια δημοκρατική γλωσσική εκπαίδευση. Εισαγ. – μτφρ.: Domenica Minniti-Γκώνια. Αθήνα: Πατάκης.
Mercer, N. (2000). Η συγκρότηση της γνώσης. Γλωσσική αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτικών και εκπαιδευόμενων. Μτφρ.: Μαρία Παπαδοπούλου, Αθήνα: Μεταίχμιο.
Μητσικοπούλου, Β., Γραμματισμός. Ανάκτηση από http://www.komvos.edu.gr/glwssa/Odigos/thema_e1/e_1_thema.htm 
Μπαμπινιώτης, Γ. (1984). Γλωσσολογία και Λογοτεχνία. Από την Τεχνική στην Τέχνη του Λόγου. Αθήνα.
Μπαμπινιώτης, Γ. (1985). «Γλωσσολογία και διδασκαλία της Γλώσσας», στο Γλώσσα και Εκπαίδευση, Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων (Π.Ε.Φ.), Σεμινάριο 5: 36-38.
Μπέλλας, Θρ. (1983). «Ανάλυση της γλωσσικής επικοινωνίας στην τάξη: δομή και μορφή των γλωσσικών της αλληλεπιδράσεων», Γλώσσα 2:23-43.
Nietzsche F. (2004). Μαθήματα Ρητορικής. Αθήνα: Πλέθρον.
Νικήτας Κλ. Σ. (1960, 19623). Περί προφορικού λόγου και ρητορικής: οδηγός ομιλητικής και ρητορικής. Αθήνα: Εκδ. Ινστιτούτου Ρητορικής.
Ντάλτας, Π. (1985). «Προφορικός και γραπτός λόγος. Μια σκιαγραφία για τους σκοπούς του γλωσσικού μαθήματος», στο Γλώσσα και Εκπαίδευση, Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων (Π.Ε.Φ.), Σεμινάριο 5: 117-136.
Ντάλτας, Π. (1989). «Περιορισμένος και ανεπτυγμένος κώδικας, προφορικός και γραπτός λόγος, και η θεωρία της γλωσσικής υστέρησης». Στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα. Πρακτικά της 9ης Ετήσιας Συνάντησης του Τομέα Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ., 559-580. Θεσσαλονίκη.
Παπακωνσταντίνου Ν. (1979). Αγωγή του Λόγου. Δωδώνη.
Πετρούνιας, Ε. (1984). Νεοελληνική γραμματική και συγκριτική ανάλυση. Κεφ. 1.2, «Προφορικός - γραφτός λόγος». Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
Ong, Walter J. (1997). Προφορικότητα και Εγγραμματοσύνη. Η εκτεχνολόγηση του λόγου. Μτφρ.: Κώστας Χατζηκυριάκου, επιμ.: Θεόδωρος Παραδέλλης. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Pease A. (1991). Η γλώσσα του σώματος. Έσοπτρον.
Pernot L. (2005). Η ρητορική στην αρχαιότητα, μτφρ. Ξ. Τσελέντη. Αθήνα: Δαίδαλος - Ι. Ζαχαρόπουλος.
Πλατρίτης, Χ. (1996). «Προφορικός και γραπτός λόγος». Γλώσσα 40: 21-38.
Ραυτοπούλου, Μ. (1999). «Λόγος προφορικός ή γραπτός αναλόγως των περιπτώσεων». Φιλόλογος 96:216-232.
Schopenhauer A. (2003). Εριστική Διαλεκτική (ή η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο). Αθήνα: PRINTA.
Σκαρτσής Σ. (2002). Η Προφορικότητα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Σπαθάρας Δ.Γ. - Τζαλλήλα Λ. (επιμ.) (2003). Πειθώ: δεκατρία μελετήματα για την αρχαία ρητορική. Αθήνα: Σμίλη.
Σταυρόπουλος Σ.Ι. (1978). Η σύγχρονη Ρητορική. Αθήνα.
Σχίζας Εμμ. (2003). Εγχειρίδιο Διττών Λόγων. Αθήνα: Ρητορικός Όμιλος Πανεπιστημίου Αθηνών – Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία.
Τανός, Χ. (1987). «Προφορικός λόγος: ο παραμελημένος της εκπαίδευσης». Γλώσσα 13:64-71.
Τρούκη Π.Α. (2003). Λεκτική επικοινωνία των μαθητών και διερευνητική μάθηση με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών. Διδακτορική διατριβή (Ε.Κ.Π.Α., Τμήμα Φ.Π.Ψ., Τομέας Παιδαγωγικής), Αθήνα.
Τσολάκης Χ.Λ. (1995). Από το λόγο στη συνείδηση του λόγου. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
Weston A. (20053). Ένα βιβλίο κανόνων για τα επιχειρήματα. Αθήνα: Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς.
 
Ξενόγλωσση
Biber, D. (1986). «On the investigation of spoken/written differences». Studia Linguistica 40 (1): 1-21.
Biber, D. (1988). Variation Across Speech and Writing. Cambridge: Cambridge University Press.
Braverman D. (2002). Playing a part: drama and citizenship. London: Trentham Βooks Limited.
Boothe W.C. (1974). A rhetoric of irony. The University of Chicago Press.
Brown, G. - G. Yule (1983). Discourse Analysis. Κεφ. 1, Introduction: linguistic forms and functions. Cambridge: Cambridge University Press.
Cartasev, S.I (2006). One world: Teaching tolerance and participation. New York: IDEA.
Cazden, C.B. (22001). Classroom discourse. The language of learning and teaching. Portsmouth, NH: Henemann.
Chafe, W. (1982). Integration and involvement in speaking, writing and oral literature. Στο Tannen (11982) 35-53.
Corbert E.P.J. - Connors R.J. (1999). Classical Rhetoric for the modern student. Oxford University Press.
Cook, G. (1989). Discourse. Κεφ. 10, Managing conversation. Oxford: Oxford University Press.
Coulmas, F.(επιμ. 1983). Linguistic problems of literacy. Journal of Pragmatics 7 (ειδικός τεύχος): 467-606.
Daley P. – Dahlie M.S. (2001). 50 debate prompts for kids. Scholastic Professional Books.
De Rycker, T. (1987). Turns at writing: the organisation of correspondence. Στο The Pragmatic Perspective. Selected Papers from the 1985 International Pragmatic Conference, επιμ. J. Verschueren & M. Bertuccelli-Papi, 613-647. Άμστερνταμ και Φιλαδέλφεια: John Benjamins.
Dillon, J.T. (1988). Questioning and teaching: a manual of practice. Λονδίνο: Croom Helm.
Edwards, A.D. (1992). «Teacher talk and pupil competence», στο Norman, K. (επιμ.). Thinking Voices: The work of the National Oracy Project. London: Hodder & Stoughton.
Edwards, A.D. – Westgate, D. (21994). Investigating classroom talk. London: Falmer Press.
Ehlich, K. (1983). «Writing ancillary to telling». Journal of Pragmatics 7:495-506.
Ericson J.M. – Murphy J.J. – Zeuschner R.B. (21987). The Debater’s guide (revised edition). Carbondale και Edwardsville: Southern Illinois University Press.
Finegan, E. - Besnier N. (1989). Language. Its Structure and Use. Κεφ. 11, Writing. Harcourt Brace Jovanovich, Publishers.
French, P. – MacLure, M. (1979). «Getting the right answer and getting the answer right. Research in Education 22:1-23.
Georgakopoulou, A. – Goutsos, D. (1997). Discourse Analysis. An Introduction. Κεφ. 2, The modes of discourse. Εδιμβούργο: Edinburgh University Press.
Goldstein, W.M. - Hogarth, R.M. (επιμ.) (1997). Research on judgment and decision making: Currents, connections, and controversies. Cambridge, England: Cambridge University Press.
Grice H.P. (1975). «Logic and conversation», στο Cole P., Morgan J. (επιμ.) (2004). Syntax and Semantics,3: Speech Acts, Νέα Υόρκη: Academic Press.
Haberland, H. (1994). «Written and spoken language: Relationship», στο The Encyclopedia of Language and Linguistics, επιμ. R.E. Asher & J.M.Y. Simpson, 5061-5062. Oxford: Pergamon Press.
Halliday, M.A.K. (21989). Spoken and Written Language. Oxford: Oxford University Press.
Hasan R. (1984). «Coherence and cohesive harmony» στο Flood, J. (επιμ.), Understanding reading comprehension (σ. 123-134). International Reading Association.
Horowitz, R. (1987). «Rhetorical structure in discourse processing», στο Horowitz, R. – Samuels, S.J. (επιμ.), Comprehending oral and written language (σ. 117-160). USA: Academic Press.
Huber, R. (ενημερωμένη έκδ. του Alfred C. Snider) (1964) 2000 Influencing through argument. IDEA, The editors of, The debatabase book. New York: IDEA Press Books.
Huey, Ed. B. (1968 [1908]). The psychology and pedagogy of reading. MIT Press.
Kearns M. (1999). Rhetorical Narratology. University of Nebraska Press, Lincoln and London.
Kucan, L. – Beck, L.I (1997). «Thinking aloud and reading comprehension research: inquiry, instruction and social interaction. Review of Educational Research 67(3): 271-299.
Lucas St. (2002). «Speechmaking, pedagogy, and civic responsibility». American Communication Journal, 5(2) (Winter).
McCarthy, M. (1991). Discourse analysis for language teachers. Cambridge: Cambridge University Press.
Meany J. - Shuster K. (2002). Art, Argument and Advocacy: Mastering Parliamentary Debate. Νέα Υόρκη: IDEA Press Books.
Meany J. - Shuster K. (2002). On That Point!: An Introduction to Parliamentary Debate. Νέα Υόρκη: IDEA Press Books.
Meany J. - Shuster K. (2005). Speak Out! Debate and Public Speaking in the Middle Grades. Νέα Υόρκη: IDEA Press Books.
Mercer, N. (1996). «The quality of talk in children’s collaborative activity in the classroom». Learning and Instruction 6: 359-377.
Mercer, N. – Edwards, D. – Maybin, J. (1988). «Putting context into oracy: the construction of shared knowledge through classroom discourse», στο Maclure, M. – Phillips, T. – Wilkinson, A. (επιμ.), Oracy matters (σ. 122-132). Milton Keynes: Open University Press.
Mulder, J.W.F. (1994). «Written and spoken languages as separate semiotic systems». Semiotica 101(1/2): 41-72.
Nystrand M. (1987). «The role of context in written communication», στο Horowitz, R. – Samuels, S.J. (επιμ.), Comprehending oral and written language (σ. 197-214). USA: Academic Press.
Nystrand M. (2006). «Research on the role of classroom discourse as it affects reading comprehension». Research in the teaching of English 40(4): 392-412.
Ochs, E. (1979). «Planned and unplanned discourse». Στο Discourse and Syntax, επιμ. T. Givón, 51-80. Νέα Υόρκη: Academic Press.
Ong, W. (1971). Rhetoric, Romance and Technology. N.Y.: Cornell University, Ithaca. 
Östman, J.-O. (1987). «Implicit involvement in interactive writing», στο Verschueren J. - Bertuccelli-Papi M. (επιμ.), The Pragmatic Perspective. Selected Papers from the 1985 International Pragmatic Conference (σ. 155-178). Άμστερνταμ και Φιλαδέλφεια: John Benjamins.
Pinnell, G.S. (1984). «Communication in small groups». Theory into Practice 13(3): 246-255.
Philips, T. (1988). «On a related matter: why “successful” small-group talk depends upon not keeping to the point», στο Maclure, M. – Phillips, T. – Wilkinson, A. (επιμ.), Oracy matters (σ. 69-81). Milton Keynes: Open University Press.
Philips, T. (1992). «Why? The neglected question in planning for small groups», στο Norman, K. (επιμ.). Thinking Voices: The work of the National Oracy Project. London: Hodder & Stoughton.
Ploetzner, R. – Dillenbourg, P. – Preier, M. – Traum, D. (1999). «Learning by explaining to oneself and to others», στο Dillenbourg P. (επιμ.), Collaborative learning: cognitive and computational approaches (σ. 103-121). Oxford: Pergamon Press.
Pomerantz, A. – Fehr, B.J. (1997). «Conversation analysis: an approach to the srudy of social action as sense making practice», στο van DiJk, T.A. (επιμ.), Discourse as social interaction (σ. 64-91). London: Sage Publications.
Postholm, M.B. – Wold Granum M. – Petterson, T. (1999). «Learning by talking: Analysis of group dialogue in project work». Paper presented at the bi-annual meeting of the European Association for Research on Learning and Instruction, Gotenburg, August 24-29.
Renkema, J. (1993). Discourse Studies. An Introductory Textbook. Κεφ. 8, Types. Άμστερνταμ & Φιλαδέλφεια: John Benjamins.
Rhoen D. - Brown St. - Enos Th. (1999). Living rhetoric and composition. N. Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers London, Mahwah.
Rodenburg P. (1993). The need for words. London: Menthuen Drama.
Snider Alfred C. - Schnurer Maxwell (2002). Many Sides: Debate Across the Curriculum. Νέα Υόρκη: IDEA Press Books.
Snider Alfred C. (2005). Voices in the sky: radio debates. Νέα Υόρκη: IDEA Press Books.
Stubbs, M. (1975). «Teaching and talking: a sociolinguistic approach to classroom interaction», στο Chanan G. – Delamont, S. (επιμ.), Frontiers of classroom research (σ. 233-246). Windsor: NFER.
Stubbs, M. (1980). Language and Literacy. The Sociolinguistics of Reading and Writing. Λονδίνο: Routledge and Kegan Paul.
Stubbs, M. (21983). Language, schools and classrooms. London: Methuen.
Swann, J. (2000). «Language in interaction», στο Mesthrie, R. – Swann, J. – Deumert, A. – Leap, W.L. (επιμ.), Introducing Sociolinguistics (σ. 184-215). Edinburgh University Press.
Tannen, D. (επιμ. 11982). Spoken and Written Language: Exploring Orality and Literacy. Norwood, NJ: Ablex.
Thompson, G. - P. Thetela (1995). «The sound of one hand clapping: The management of interaction in written discourse». Text 15 (1): 103-127.
Van Dijk, T.A. (επιμ.) (1997). Discourse as structure and process. London: Sage Publications.
Van Dijk, T.A. (επιμ.) (1997). Discourse as social interaction. London: Sage Publications.
Wells, G. (1989). «Language in the classroom: literacy and collaborative talk». Language and Education 3(4): 251-274.
Westgate, D. – Hughes, M. (1997). «Identifying “quality” in classroom talk: an enduringresearch task». Language and Education 11(2): 125-138.
Wilkinson, A. (1991). «Evaluating group discussion». Educational Review 43(2):55-69.
Wood, D. (1992). «Teaching talk: how modes of teacher talk affect pupil participation», στο Norman, K. (επιμ.). Thinking Voices: The work of the National Oracy Project. London: Hodder & Stoughton.
Woolard, G. (1987). «Communicative functions in syllabus design and language teaching», στο Coulthard, M. (επιμ.), Discussing discourse (σ. 168-195). University of Birmingham.
Yabuuchi, A. (1998). «Spoken and written discourse: What's the true difference?». Semiotica 120 (1/2): 1-37.
 
Β. Βιωματική – δημιουργική μάθηση – κοινότητες μάθησης 

Ελληνόγλωσση
Αυγητίδου Σ. (2001). «Βιωματική προσέγγιση της μάθησης στην προσχολική αγωγή (πειραματική εφαρμογή)», Σύγχρονο Νηπιαγωγείο, 22, 8-11. 
Βυγκότσκι Λ. (21993), Σκέψη και Γλώσσα, μτφρ. Αντζελίνα Ρόδη. Αθήνα: «Γνώση».
Γκόβας Ν. (2002), Για ένα δημιουργικό νεανικό θέατρο, Αθήνα: Μεταίχμιο.
Chapman L. (1993). Διδακτικές της Τέχνης, μτφρ. Λαπουρτάς, Χαραλαμπίδης, Κυπραίου, Βαρδάλου. Αθήνα: Νεφέλη.
Charlot, B. (1999). Η σχέση με τη γνώση, μτφρ. Μ. Καραχάλιος και Ε. Λινάρδου-Καραχάλιου. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Δεδούλη Μ. (2002). «Βιωματική μάθηση - Δυνατότητες αξιοποίησής της στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης», Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 6, 145-159. 
Dewey J. (1938, 1980). Εμπειρία και Εκπαίδευση, μτφ. Λ. Πολενάκης. Αθήνα: Γλάρος.
Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (1988). Μια μέρα... Αθήνα.
Κανάκης, Ι.Ν. (1987). Η οργάνωση της διδασκαλίας-μάθησης με ομάδες εργασίας (θεωρητική θεμελίωση και πρακτική εφαρμογή). Αθήνα.
Κλεάνθους-Παπαδημητρίου, Μ. (1952). Η Νέα Αγωγή. Θεωρία και Μέθοδοι. Αθήνα.
Λουτριανάκη, Β. (2015). Ο δάσκαλος ως εμψυχωτής. Αθήνα: εκδόσεις Upbility (υπό έκδοση).
Παπαδιώτη-Αθανασίου Β. (2001). «Βιωματική μάθηση: μια γενική θεώρηση», Νέα Παιδεία 97, 145-155. 
Χατζηνικολάου-Μαρασλή, Β. (2001). «Παρουσίαση της μεθόδου project με θέμα “Απορρίμματα” στην βιωματική - επικοινωνιακή πράξη του Νηπιαγωγείου», Σύγχρονη Εκπαίδευση 121/120-121: 85-94. 
Ματσαγγούρας, Η. (1987). Ομαδοκεντρική διδασκαλία και μάθηση: θεωρία και πράξη της διδασκαλίας κατά ομάδες. Αθήνα: Γρηγόρης.
Ματσαγγούρας, Η. (2002). Διαθεματικότητα στη Σχολική Γνώση: Εννοιοκεντρική Αναπλαισίωση και Σχέδια Εργασίας. Αθήνα: Γρηγόρης.
Μαυροσκούφης, Δ. (2002). «Στρατηγικές διδασκαλίας στο μάθημα της ιστορίας: από τον αφηγηματικό μονόλογο στις βιωματικές προσεγγίσεις», Σύγχρονη Εκπαίδευση 123: 48-54. 
Moon, A. (1990, 1998). Εργαστήρια για το Σχολείο. Salford. ΤACADE, ΚΕ.ΘΕ.Α.
Μπακιρτζής, Κ. (2000). Βιωματική εμπειρία και κίνητρα μάθησης. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 30.
Ναυρίδης, Κ. (1997). «Η δημιουργικότητα στην παιδαγωγική σχέση», στο Η Συνθετική Δημιουργική Εργασία στο Σχολικό Πρόγραμμα. Αθήνα: Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος.
Ξανθάκου, Γ. (1998). Η δημιουργικότητα στο σχολείο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Piaget J. (1923). Le langage et la pensée chez l’enfant. Paris: Editions Delachaux et Niestlé S.A., Neufchâtel.
Piaget J. (1924). Le jugement et le raisonnement chez l’enfant. Paris: Editions Delachaux et Niestlé S.A., Neufchâtel.
Πουρκός, Μ. (1997). Ο ρόλος του πλαισίου στην ανθρώπινη επικοινωνία, την εκπαίδευση και την κοινωνικο-ηθική μάθηση. Αθήνα: Gutenberg.
Σεργή, Λ. (1987). Δραματική έκφραση και αγωγή του παιδιού. Αθήνα: Gutenberg.
Timbal-Duclaux, L. (1986, 1993). Το δημιουργικό γράψιμο, μτφ. Γ. Παρίσης. Αθήνα: Πατάκης.
Χαραμής Π. (επιμ.) (1997), Η συνθετική δημιουργική εργασία στο σχολικό πρόγραμμα. Θεωρία και πράξη, Επιστημονική Συνάντηση, Αθήνα: Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος.
Χρυσαφίδης, Κ. (1994). Βιωματική-Επικοινωνιακή Διδασκαλία. Αθήνα: Gutenberg.
 
Ξενόγλωσση
Cash, K. (1983). Designing and using simulation for training. Technical Note, 20, Massachusetts Univ.: Amherst.
Evans, N. (1994). Experiential Learning for All. London, New York: Cassell.
Gardner, H. (1993). Multiple Intelligences. New York: Basic Books.
Gardner H., Intelligence Reframed: Multiple Intelligences for the 21st Century, New York: Basic, 2000. 
Giroux, H. (1988). Teachers as Intellectuals. Toward a critical Pedagogy of Learning. Bergin and Garvey Critical Studies in Education Series.
Johnson, D.W. – Johnson R.T. (1975). Learning together and alone. Cooperation, competition and individualization. NJ: Prentice-Hall.
Johnson, D.W. – Johnson R.T. (1985). «Classroom conflict: controversy versus debate in learning groups», American Educational Research Journal, 22 (2): 237-256.
Johnson, D.W. – Johnson R.T. (1992).  «Encouraging thinking through constructive controversy», στο Davidson, N. – Worsham T. (επιμ.), Enhancing thinking through cooperative learning (σ. 120-137). New York: Columbia University, Teachers College Press.
Kolb, D. (1984). Experiential Learning. New Jersey: Pentice Hall.
Mulligan, J. (1993). Activating internal processes in experiential learning, στο D. Boud, R. Cohen, & D. Walker, (Εds) Using experience for learning.
Mezirow, J. (1991). Transfomative Dimensions of Adult Learning. San Francisco: Jossey-Bass.
Peter, M. (1994). Drama for All. London: David Fulton Publishers.
Postle, D. (1993). Putting the heart back into learning στο D. Boud, R. Cohen & D.Walker, (Eds). Using experience for learning.
Salomon, G. – Globerson T. (1989). «When teams do not function the way they ought to». International Journal of Educational Research 13: 89-99.
Slavin, R.E. (1990). «Cooperative learning». Review of Educational Research 50(2): 315-342.
Thomas, D. (Ed.) (1995). Flexible Learning Strategies in Higher and Further Education. London: Cassell.
Webb, N.M. (1989). «Peer interaction and learning in small groups». International Journal of Educational Research 13: 21-39.
Wenger, E. (1998). Communities of practice. Learning, meaning and identity. Cambridge: Cambridge University Press.
Whitaker, P. (χ.χ.). Managing to Learn. Aspects of Reflective and Experiential Learning in Schools. Cassell.
 
Γ. Δημιουργική σκέψη

Ελληνόγλωσση
Γιαννίτσας, Ν.Δ., Μπεζεβέγκης, Η. & Σταυρίδου, Τ. (1996). Αξιολόγηση της δημιουργικότητας πριν και μετά την παρακολούθηση δίμηνου προγράμματος κατάρτισης ειδικών στη δημιουργική σκέψη. Ανακοίνωση στο 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας, Πάτρα.
Δημητροπούλου, Δ. (2002). Η δημιουργική σκέψη σε μαθητές του δημοτικού σχολείου. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Τομέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Καϊλα,  Μ. &  Ξανθάκου,  Γ. (2002).  Το  δημιουργικής  επίλυσης  πρόβλημα. Αθήνα: Ατραπός.
Καψάλης, Α. Γ. (1981). Παιδαγωγική ψυχολογία. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδης.
Κωσταρίδου-Ευκλείδη, Α. (1989). Δημιουργική σκέψη. Στο Παπαχριστοφίλου, Δ. Ε. (Εκδ.), Παιδαγωγική ψυχολογική εγκυκλοπαίδεια-Λεξικό. (Τομός 3ος) (σσ. 1333-1336). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Μαγνήσαλης, Κ. (2002). Δημιουργική σκέψη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Μάνου Κ.Β. (2001). Η Ψυχοπαιδαγωγική της Δημιουργικότητας. Πρόγραμμα άσκησης και προαγωγής της δημιουργικής σκέψης σε παιδιά του νηπιαγωγείου. Διδακτορική διατριβή, Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών. Αθήνα.
Μαρμαρινός, Ι.Γ. (1978). Δημιουργικότης και Κοινωνικοοικονομικόν επίπεδον. Διδακτορική διατριβή, Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών. Αθήναι.
Ξανθάκου, Γ. (1998). Η  δημιουργική  σκέψη  και  μάθηση . Ένα πρόγραμμα εφαρμογών δημιουργικών μεθόδων στο μάθημα της γλώσσας. Διδακτορική Διατριβή, Τομέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Ξανθάκου, Γ. (1998). Η δημιουργικότητα στο σχολείο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. (1969). Δημιουργική νόησις: Η φύσις και η αγωγή της. Επιστημονικόν Βήμα του Διδασκάλου, 6 (5), 18-23.
Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. (1977).  Παραγωγική  σκέψη  και προσωπικότητα. Σχολείο και Ζωή,  25ος τόμος.
Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. (1985).  Εξελικτική  ψυχολογία: Σχολική ηλικία, τόμος 3ος, Αθήνα:  Ελληνικά Γράμματα, σελ. 119-126.
Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. (1992). Ψυχολογία ατομικών διαφορών. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σελ. 135-138.
Παρασκευόπουλος Ι.Ν. (2004). Δημιουργική σκέψη στο Σχολείο και στην Οικογένεια, Αθήνα.
Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. & Τσιμπούκης.  Κ.  (1970). Συγκλίνουσα και αποκλίνουσα νόησις: Η φύσις και η μέτρησίς της. Σχολείο και Ζωή, 18.
Πασσάκος, Κ.Γ. (1977). Η δημιουργική σκέψις εις την εφηβείαν. Αθήναι, Αυτοέκδοση.
Τζώρτζη, Α. (1996). Η αγωγή της φαντασίας στο νηπιαγωγείο. Αθήνα.: Σπουδή.
Τριλιανός, Α. (1997). Η κριτική σκέψη και η διδασκαλία της. Αθήνα.
Χαραλαμπόπουλος, Ι. (1981) ή (1978).. Πρόγραμμα αγωγής και ασκήσεως της δημιουργικής σκέψεως σε παιδιά του δημοτικού σχολείου. Διδακτορική διατριβή, Τομέας Ψυχολογίας. Πανεπιστήμιο  Αθηνών.
Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία (2003). Πρόγραμμα «Δαίδαλος» για την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης: Σχέδιο διδακτικού προγράμματος. Αθήνα: Αρσάκεια-Τοσίτσεια Σχολεία (πολυγραφημένη έκδοση).
 
Ξενόγλωσση
Allen, M.S. (1962). Morphological creativity. Englewood Cliffs, NJ: Prentice- Hall.
Αmabile, T.(1986).The personality of creativity. Creative Living, 15(3),12-16.
Αmabile, T. Hadley C.N. & Kramer S.J. (2002). Creativity under the gun. Harvard Business Review, August, 56.
Βagley, M.T. & Hess, K.K. (1984). 200 ways of using imagery in the classroom. New York: Thrillium. 
Barron, F. (1963). Creativity and psychological health. Van Nostrand.
Βeyer, B.K. (1988). Developing a thinking skills program. Boston: Allyn & Bacon.
Bolen, L.M. & Torrance, E. P. (1978). The influence on creative thinking of locus of control, cooperation, and sex. Journal of Clinical Psychology, 34, 903-907.
Crawford, R.P. (1978). The techniques of creative thinking. In G.A. Davis & J. A. Scott (eds),  Training  creativev thinking (p.p. 52-57).  Melbourne, FL.:Krieger.
Cresci, M.M. (1989). Creative dramatics  for children. Glenview, IL: Scott, Foresman.
Cohen, S. & Oden, S. (1974). An examination of creativity and locus of control in children. Journal of Genetic Psychology, 124, 179-185. 
Dacey, J.S. (1989). Fundamentals of creative thinking. Lexington, MA: Lexington, MA: Lexington Books.
Davis, G.A. (1981a). Personal creative thinking techniques. Gifted Child Quarterly, 25, 99-101.
Davis, G.A. (1992). Creativity is forever (3rd ed.). Dubuque, IA:  Kendall/Hunt.
Davis, G.A. & Rimm, S.B.(1998). Education of the gifted and talented (4th ed). Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall.
de Bono, E. (1967). New think: The use of lateral thinking in the generation of new ideas. New York: Basic Book. 
de Bono, E. (1971a). Lateral thinking for managent. New York: McGraw-Hill.
de Bono, E. (1971b). The dog exercising machine. London: Peguin Books.
de Bono, E. (1973). CoRT Thinking. Elmsford, NY: Pergamon.
de Bono, E. (1999b). Six thinking hats, New York: Back Bay Books / Little Brown and Company.
Dowd, E. T. (1989). The self and creativity: Several constructs in search of a theory. Στο Glover, J.A., Ronning, R.R. & Reynolds, C. R. (eds.), Handbook of creativity. New York: Plenum.
DuCette, J., Wolk, S. & Friedman, S. (1972). Locus of control and creativity in black and white children. Journal of Social Psychology, 88, 297-298.
Egan, K. (1992). Imagination in teaching and learning. Ages 8-15. London: Routledge.
Getzels, J.W., & Jackson, P.W. (1962). Creativity and intelligence. New York: Wiley.
Glover, J.A. & Sautter, F. (1976). An investigation of the relationship of four components of creativity to locus of control. Social Behavior and Personality, 4, 257-260.
Fabun, D. (1968). You and creativity. New York: Macmillan.
Fishkin, A.S., Cramond, B. & Olszewski–Kubulins, P. (Eds) (1999). Investigating creativity in youth: Research and methods. Cresskill, N. J.: Hampton Press.
Gardner, H. (1993). Multiple intelligences. New York : Basic Books.
Getzels,  J.W.  & Jackson.  P.W. (1962). Creativity and  intelligence: Explorations with Gifted children. New York Wiley.
Guilford, J.P. (1986). Creative talents:  Their nature, uses and development. Bufallo, NY: Bearly Limited.
Kirton, M.J. (1976). Adaptors and Innovators: a Description and Measure. Journal of Applied Psychology, 61, 622-629.
Kirton, M.J. (1994). Adaptors and Innovators: Styles of Creativity and Problem-Solving. London: Routledge.
Lipman, M. (1988). Philosophy goes to school. Philadelphia: Temple University Press.
McCaslin, N. (1974). Creative dramatics in the classroom. New York: McKay.
Nowicki, S. J., & Strickland, B. R. (1973). A locus of control scale for children. Journal of Consulting Clinical Psychology, 40, 148-155.
Osborn, A.F. (1963). Applied imagination (3rd ed.). New York: Scribners.
Parnes, S.J. (1981). Magic of your mind. Buffalo, NY: Creative Education   Foundation.
Parnes, S.J. - Harding, H.F. (επιμ.) (1962). A sourse book for creative thinking. New Yorgk: Scribner’s Sons.
Paul, R. - Binker,  A.J.A. - Martin, D. - Vetrano, C. -  Kreklau, H. (1989). Critical  thinking  handbook:  A  guide  for  remodeling lesson plans in language arts, social studies, and science. Rohnert Park, CA: Sonoma State University, Center for Critical Thinking and Moral Critique.
Rimm, S.B. (1990). Gifted kids have feelings too. Watertown, WI.: Apple.
Richmond, B. O., & de la Serna, M.  (1980). Creativity and locus of control among Mexican college students. Psychological Reports, 46, 979-983.
Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs, 80, 1-27.
Stanish, B. (1988). Lessons from the hearthstone traveler:  An instruction guide to the creative thinking process. Carthage, IL: Good Apple.
Sternberg. R.J. (Ed.). (1988). The nature of creativity. New York: Cambridge    University Press.
Torrance, E. P. (1974). Torrance tests of creative thinking: Norms, technical manual. Lexington, MA: Ginn. 
Torrance, E.P. (1977). Creativity in the classroom. Washington, DC: National     Educational Association.
Torrance, E. P. (1988). The nature of creativity as manifest in testing. Στο Sternberg R. J. (Ed.), The nature of creativity. Cambridge: Cambridge University Press
Torrance, E.P. (1994). Creativity : Just wanting to know: Pretoria, South Africa: Benedic Books.
Wallach, M., & Kogan, N. (1965). Modes of thinking in young children. New York: Holt, Rinehart & Winston.
Williams, F.E. (1980). Creativity assessment packet. Buffalo, NY: DOK.
von, Oech, R. (1983). A whack on the side of the head. New York: Warner Communications.

Σχετικές ομιλίες