Η γειτονιά των Άνω Αμπελοκήπων ανοίγεται μουσικά στην πόλη

Με τον κύκλο «Μουσικά χωριά στην πόλη» 2024-2025, το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης» - Κέντρο Εθνομουσικολογίας στρέφει το ενδιαφέρον του στον πολιτισμό της καθημερινότητας στην πόλη και επιδιώκει να φωτίσει μουσικές κοινότητες που δραστηριοποιούνται στις γειτονιές της και ασχολούνται ποικιλότροπα με την παραδοσιακή μουσική, χορεύοντας, τραγουδώντας, παίζοντας μουσική, γλεντώντας και δημιουργώντας κοινωνικούς δεσμούς. Πρόκειται για κοινότητες, φορείς της ζωντανής μουσικής κληρονομιάς, όπως μουσικοχορευτικοί, τοπικοί και άλλοι σύλλογοι ή μουσικά σχήματα που διακινούν και μεταδίδουν γνώση, μάθηση, μνήμη αλλά κυρίως το αίσθημα της από κοινού δημιουργίας και δράσης.

Παράλληλα, το Μουσείο επιδιώκει να φωτίσει τους τρόπους που οι άνθρωποι σε διάφορες γειτονιές της πόλης αναζητούν μέσα από την παραδοσιακή μουσική το αίσθημα του ανήκειν και της συνέχειας στο χρόνο, δημιουργούν σχέσεις και μοιράζονται κοινές αρχές και αξίες, τις οποίες με την πάροδο των χρόνων ενσωματώνουν στη δική τους ταυτότητα και πραγματικότητα.

Στο πλαίσιο αυτό φέτος, τέσσερεις μουσικοχορευτικοί σύλλογοι που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικές γειτονιές της πόλης, μια «τραγουδιστική» κοινότητα που καλλιεργεί το πολυφωνικό τραγούδι, μουσικοί και μουσικά σχήματα της πόλης, προσκλήθηκαν από το Μουσείο για να παρουσιάσουν το δικό τους μουσικό χωριό, τη δική τους μουσική κοινότητα, μέσα από τις εμπειρίες των μελών τους και τη μουσική και άλλη δράση τους. Δυο ηθοποιοί ανέλαβαν να διευκολύνουν τη συζήτηση με το κοινό. Παράλληλα, ένας από τους δημιουργούς εθνογραφικών ντοκιμαντέρ προσκλήθηκε να παρουσιάσει, μέσα από τη δική του ματιά, δίκτυα και χώρους συνάντησης των μουσικών στην πόλη και να συνομιλήσει με μουσικούς και κοινό. Καθένας από τους συμμετέχοντες επεξεργάστηκε, οργάνωσε και προλόγισε ένα μουσικό, μουσικοχορευτικό ή άλλο πρόγραμμα, αναδεικνύοντας ψηφίδες στο πολύχρωμο μωσαϊκό της μουσικής καθημερινότητας στην πόλη.

Η γειτονιά των Άνω Αμπελοκήπων ανοίγεται μουσικά στην πόλη
Πολιτιστικός Σύλλογος Άνω Αμπελοκήπων

Συνομιλία
Τη συζήτηση με μέλη των χορευτικών τμημάτων συντονίζει ο ηθοποιός Λευτέρης Καταχανάς

Μουσικοχορευτική εκδήλωση
«Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Άνω Αμπελοκήπων από την ίδρυσή του αγωνίζεται για την περιβαλλοντική και πολιτιστική αναβάθμιση της περιοχής μας, αλλά και τη σύσφιξη των σχέσεων των κατοίκων της γειτονιάς, μέσα από τα πολιτιστικά τμήματα και δράσεις. Η δυναμική του Συλλόγου, ωστόσο, είναι το Τμήμα Παραδοσιακών Χορών, όπου εδώ και είκοσι χρόνια «οδηγείται» από τους «πρωτομάστορες» Μιχάλη και Ντίνα Ζωίδη και από την δασκάλα Αγγελική Καραγεώργου. Τα μέλη του Τμήματος είναι κυρίως από τη γειτονιά αλλά και από πιο μακρινές περιοχές (Γέρακα, Πειραιά, Ν. Σμύρνη...). Στα μαθήματά μας δίνουμε έμφαση στο τραγούδι, στους στίχους, στις ιστορίες και τα νοήματά τους. Η μουσική, ο χορός, το τραγούδι, οι κοινές μας αναζητήσεις, οι κοινές μας καταγωγές δημιουργούν το «κοινό πλαίσιο» συνάντησης και συναναστροφής.

Η ομάδα, με τις «ζυμώσεις» των χρόνων, έγινε παρέα. Οι παλαιότεροι έγιναν «οικογένεια». Σε αυτή την οικογένεια εμπιστευόμαστε θέματα και προβλήματα, ακόμα και τον πόνο ή το άγχος, αφού αυτή πλέον είναι η οικεία και σταθερή συναναστροφή της εβδομάδας. Και η μουσική ρέει στο νου και στα σώματά μας, στα χέρια μας που ενώνονται, μαζί και η ιστορία και η ανθρωπογεωγραφία και ο πολιτισμός. Όλοι μαζί νιώθουμε να συν-ανήκουμε σ’ αυτό το χώρο - χωριό, όπου συνηθίζουμε να γιορτάζουμε τις ονομαστικές μας εορτές με γλέντια, κεράσματα και χορούς, τις γιορτές του χρόνου, τη νέα χρονιά με την πρωτοχρονιάτικη πίτα, τις Απόκριες, τα Πασχαλιάτικα, την Παναγία τη Μεσοσπορίτισσα με το καζάνι «τα πολυσπόρια» ή τον Άγιο Φίλιππο, για να ξεκινήσει καλά η Αποκριά των Χριστουγέννων…

Η δυναμική αυτή της παρέας, της μεγάλης οικογένειας, βγαίνει και έξω από την αίθουσα των μαθημάτων, στο πάρκο ΚΑΠΑΨ, το κέντρο της γειτονιάς με την παιδική χαρά και το πράσινο περιβάλλον, που πολλές φορές στη διάρκεια του χρόνου μεταμορφώνεται από τα μέλη και τους δυναμικούς εθελοντές μας σε χώρο «αγκαλιάς» για όλους τους γείτονες, τους περαστικούς, για όλη την Αθήνα. Αληθινή πλατεία χωριού γίνεται ο τόπος και στο χοροστάσι αυτό δίνουμε την ετήσια παράστασή μας, την οποία ακολουθεί πάνδημο γλέντι. Το χοροστάσι μας γεμίζει στις γιορτές του χειμερινού και του θερινού ηλιοστασίου, με τη συνοδεία πολλών μουσικών ζυγιών…

Πριν 20 χρόνια ο κόσμος ήταν λίγος… Τώρα μετρώνται 1.500 και πλέον άτομα… Στη χαώδη Αθήνα, η γειτονιά μας χορεύει, τραγουδάει, γλεντάει, είμαστε ένα μικρό χωριό!».

Ένα δείγμα από τις παραστάσεις μας: Άγιο Πνεύμα Σερρών, «Το αξίωμα της προίκας»
1. Τι σας έκανα, μαρ’ συντροφίνες μου
Τραγούδι για τον αποχωρισμό της νύφης
2. Μες στη νύχτα περπατούσα
Συρτός χορός
3. Βαριά είναι τα ξένα
Σαλβάρικος παλιακός χορός

Όπως στο μάθημα…
Οι μαθητές μάς μαθαίνουν τραγούδια από τον δικό τους τόπο
4. Για δες καμάρι απού φορεί του Ρήγα η θυγατέρα
Πασχαλιάτικο από την Καλαμπάκα
(Τραγουδάει η Βαγγελιώ Τσέκλημα από τους Σταγιάδες Καλαμπάκας)

Ό,τι αγαπά ο δάσκαλος, το αγαπούν κι οι μαθητές! Χοροί από τα Γρεβενά
5. Λεβέντης είσαι, μάτια μου (Συγκαθιστός), και γυρίσματα

Πώς ένα τραγούδι «ταξιδεύει» στην Ελλάδα:
6. Ποιος είδε πράσινο δεντρί

α. Ιδιότυπο τσάμικο από τη Δεσκάτη Γρεβενών
β. Συρτό στα τρία, Σαρακατσάνικο
γ. Συρτό Σαρακατσάνικο
δ. Αγέρανος από την Πάρο
ε. Χορός τύπου στα 3 από τη Θάσο

Κάνοντας χορό, Ιστορία, Γεωγραφία…
Το Ιόνιο και η Δύση
7. Κάτω σε γυαλό (ή Διβαράτικο)
Διβάρι Κεφαλλονιάς
8. Μπαλέτες
Αστικός χορός Κέρκυρας

Από την ιστορική Θράκη…
9. Κόρη κι αν περπατείς λιανά
Τραγούδι από τους Μεταξάδες Έβρου. Το έλεγαν οι γυναίκες καθώς περπατούσαν από την εκκλησία προς το χοροστάσι του Άι Λια
10. Παλικάρια μου
Πηδηχτό από το Κωστί της Ανατολικής Θράκης
11. Μπογδάνος - Μηλίσω - Κουκουνούδα
Χοροί από τη Βόρεια Θράκη

Το Αιγαίο στις δυο μεριές του: Μικρά Ασία - Θάσος - Ικαρία…
12. Ως πτηνόν κι εγώ επετούσα
Αστικό τραγούδι του Ρεΐς Ντερέ της Ερυθραίας Μ. Ασίας
13. Πάρε, Μαριώ μ’, τη ρόκα σου
Μπάλλος Θάσου
14. Ικαριώτικο

Μακεδονία: Τα δημοφιλή στα «Χορευτικά» (Σέρρες) και τα λιγότερο γνωστά (Καστοριά)!
15. Ρουσούλαινα (ή Πηνελόπη Καρανά)
Αστικό Καστοριάς
16. Πουστσένο
Χορός από την Καστοριά
17. Ορμανλί
Χορός από τις Σέρρες
18. Ναστρίτζινι
Χορός από τις Σέρρες

Έτοιμοι για γλέντι!
Ορεινή Ηλεία
19. Στάλα τη στάλα, πού πας, Μαριώ
Χορός στα τρία
(Τραγουδάει ο Νίκος Τσουραπάς από τα Τσίπιανα της ορεινής Ηλείας)
20. Απόψε αντάμα είμαστε
Συρτό
(Τραγουδάει ο Νίκος Τσουραπάς)
21. Ήλιος
Δημοφιλές τσάμικο

Μουργκάνα Ηπείρου
22. Ένα πουλί θαλασσινό (του Μάρκο Μπότσαρη)
Ιστορικό - χορευτικό τραγούδι για το θάνατο του Μάρκο Μπότσαρη, συρτό στα δύο
23. Ρωτάει ο κόσμος κι ο ντουνιάς (ή Πανάγιω)
Συρτό στα τρία
24. Κέρνα μας, κέρνα μας
Δημοφιλές «τραπεζιάτικο» με πανελλήνια διάδοση

Χορεύουν και τραγουδούν μέλη του Τμήματος Παραδοσιακών χορών του Συλλόγου.

Συνοδεύουν οι μουσικοί: Γιώργος Κωτσίνης (κλαρίνο), Κωνσταντίνος Κίκιλης (βιολί), Θωμάς Κωνσταντίνου (τραγούδι, λαούτο), Μανούσος Κλαπάκης (κρουστά) και οι Βασιλική Καμζέλα και Θωμάς Γρηγορόπουλος (τραγούδι).

Επιμέλεια, διδασκαλία χορών και τραγουδιών: Αγγελική Καραγεώργου.

«Πολιτιστικός Σύλλογος Άνω Αμπελοκήπων»
Ιδρύθηκε το 1959 και δραστηριοποιείται σε θέματα περιβάλλοντος, πολιτισμού και ποιότητας ζωής.