Η «καλή χοληστερόλη» HDL: Από την κατανόηση του βιολογικού της ρόλου στην κλινική αξιοποίηση για τη διάγνωση και θεραπεία ασθενειών

Η αθηροσκλήρωση είναι η πιο συνηθισμένη νόσος του καρδιαγγειακού συστήματος. Η αθηροσκλήρωση προκαλείται από την χρόνια κατάσταση φλεγμονής στα αρτηριακά τοιχώματα και τη σταδιακή συσσώρευση, εντός και εκτός των κυττάρων του αρτηριακού τοιχώματος, χοληστερόλης, συστατικών εξωκυττάριας ύλης, συστατικών νεκρών κυττάρων και άλλων ουσιών. Η συσσώρευση αυτή τελικά οδηγεί στο σχηματισμό αθηρωματικών πλακών. Οι πλάκες μπορούν να μεγαλώσουν τόσο πολύ ώστε να προκαλέσουν στένωση των αρτηριών και συνεπώς μείωση της κυκλοφορίας του αίματος. Επιπλέον οι πλάκες μεγάλου μεγέθους γίνονται ιδιαίτερα ευαίσθητες και μπορούν να διαρραγούν με αποτέλεσμα να σχηματιστούν θρόμβοι που μπορούν να φράξουν τις αρτηρίες. Αν οι θρόμβοι φράξουν αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς προκαλείται καρδιακό επεισόδιο, αν φράξουν αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου προκαλείται εγκεφαλικό επεισόδιο.
 

Προστασία από την αθηροσκλήρωση και την καρδιαγγειακή νόσο προσφέρει η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL). Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα χαμηλά επίπεδα της HDL στο πλάσμα σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου και ότι αυξάνοντας τα επίπεδα της HDL μπορούμε να μειώσουμε την θνησιμότητα που προκαλείται από καρδιαγγειακά επεισόδια. Για αυτό το λόγο η HDL συχνά αναφέρεται ως «καλή χοληστερόλη», σε αντίθεση με την λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL), που αναφέρονται ως «κακή χοληστερόλη» αφού τα υψηλά επίπεδα της σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Επιπλέον, μελέτες σε ανθρώπους και σε πειραματόζωα έδειξαν ότι η υψηλή συγκέντρωση της HDL δεν αποτελεί από μόνη της δείκτη αθηροπροστασίας και ότι τα υψηλά επίπεδα HDL πρέπει να συνοδεύονται από την ύπαρξη λειτουργικής HDL. Πολύ σημαντικές αθηροπροστατευτικές λειτουργίες της HDL είναι η απομάκρυνση της περίσσειας χοληστερόλης από τα μακροφάγα των αγγείων, καθώς και η αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδης και αγγειοδιασταλτική δράση της. Νέες θεραπευτικές παρεμβάσεις που αξιολογούνται σε τρέχουσες κλινικές και προ-κλινικές μελέτες υπόσχονται ευεργετικά αποτελέσματα ως προς την αύξηση των επιπέδων της HDL, τη βελτίωση της λειτουργίας της HDL και τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.