Η ουσία της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης: Κριτική παρουσίαση και διάλογος για τις προτεινόμενες θεσμικές αλλαγές

Η Χριστίνα Κουλούρη έχει σπουδάσει στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris I) και στην École des Hautes Études en Sciences Sociales στο Παρίσι. Έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια Κρήτης (1990-1993), Θράκης (1993-2003), Πελοποννήσου (2003-2010), στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (2018-2020) και σε πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού (Tokyo, Reading -UK, Paris 1, Regensburg). Το 2010 ήταν επισκέπτρια ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris 1 –UMR IRICE), το 2017 Visiting Research Fellow στο Πανεπιστήμιο Princeton και τον Ιούνιο του 2019 Visiting Fellow στο Πανεπιστήμιο του Regensburg (Γερμανία). Της έχουν απονεμηθεί τα βραβεία Νίκου Σβορώνου «για εξαιρετική επίδοση στην έρευνα της νεοελληνικής ιστοριογραφίας» (1994), ‘Δελφοί’ της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας (2012) και Dimitrios Vikelas της ISOH (International Society of Olympic Historians). Έχει δημοσιεύσει 8 βιβλία, 5 συλλογικούς τόμους και πολλά άρθρα στα ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά. Το τελευταίο της βιβλίο Φουστανέλες και Χλαμύδες. Ιστορική Μνήμη και Εθνική Ταυτότητα, 1821-1930 (Αθήνα, Αλεξάνδρεια, 2020) βραβεύτηκε με το Βραβείο Αναγνώστη και το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου. Διατέλεσε εμπειρογνώμων του Συμβουλίου της Ευρώπης σε θέματα ιστορικής εκπαίδευσης (1997-2001), μέλος της Εφορείας της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας (2014-2017) και μέλος των Επιτροπών Προγράμματος Σπουδών για το μάθημα της Ιστορίας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (2012-2013 και 2016-2019). Το 2013-2017 ήταν Κοσμήτορας της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου και από τον Σεπτέμβριο του 2020 είναι Πρύτανις του Παντείου Πανεπιστημίου.

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Έλαβε Πτυχίο της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1983, Mάστερ και Διδακτορικό στην Ψυχολογία από το Department of Psychology του University of California, Santa Barbara (UCSB), USA το 1986 και 1989 αντίστοιχα, ως υπότροφος Fulbright. Από το 1991 έως το 1995 δίδαξε Κοινωνική Ψυχολογία στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μ.Μ.Ε. του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.) και στα Τμήματα Κοινωνικής Εργασίας και Επισκεπτών Υγείας του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Αθηνών (Τ.Ε.Ι.Α.). To ίδιο διάστημα, εργάστηκε ως ερευνητής σε θέματα Κοινοτικής Ψυχολογίας στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία» στην Αθήνα. Από το 1995 έως το 2007 δίδαξε στο Τμήμα Ψυχολογίας του Α.Π.Θ., Κοινωνική Ψυχολογία και Ψυχολογία των Διαπροσωπικών Σχέσεων. Από το 2007 εργάζεται στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστήμιου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, ως Καθηγητής της Κοινωνικής Ψυχολογίας των Διαπροσωπικών Σχέσεων. Οι δημοσιεύσεις του, η ερευνητική και διδακτική του δράση και οι παρεμβάσεις του στην κοινότητα, αφορούν κυρίως την Ψυχολογία των διαπροσωπικών σχέσεων, την κοινωνική ψυχολογία της σεξουαλικότητας, της ερωτικής σχέσης και της ευεξίας. Είναι Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Ψυχολογία» και του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Διετέλεσε Πρόεδρος (2016-2020) του Τμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας (2003-σήμερα). Είναι μέλος της Διεθνούς Εταιρείας Έρευνας για τις Διαπροσωπικές Σχέσεις (International Association for Relationship Research, IARR).

Η Αθηνά Φραγκούλη - Σακελλαροπούλου, PhD, LRCSLT, είναι Λογοπεδικός και Πρόεδρος ΔΣ της ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος.

Ο Μενέλαος Θεοδωρουλάκης είναι κοινωνικός ερευνητής και εμπειρογνώμονας στην ανάπτυξη δράσεων κοινωνικής πολιτικής και κοινωνικής προστασίας ως πτυχιούχος Κοινωνικής Πολιτικής και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και κάτοχος Διδακτορικού Διπλώματος στην Κοινωνική Πολιτική. Εξειδικεύεται επιστημονικά στα αντικείμενα: Κοινωνική Ασφάλιση, Κοινωνική Προστασία, Πρόνοια, Κοινωνική Ένταξη, Ισότητα, Κοινωνική Οικονομία, Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, Επαγγελματική Αποκατάσταση ευάλωτων ομάδων, Σχεδιασμός και αξιολόγηση προγραμμάτων. Από το 1998 είναι ερευνητής και σύμβουλος Κοινωνικής Πολιτικής σε διάφορους φορείς και προγράμματα όπως το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας, το Πάντειο Πανεπιστήμιο, το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, το Ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού, το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας, το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, το Πολύκεντρο της ΑΔΕΔΥ, το Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών, την ΠΕΨΑΕΕ, την Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος, την ΠΟΚοιΣΠΕ κ.α. και εκπαιδευτής στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Είναι επίσης εμπειρογνώμονας του European Social Policy Network τα τελευταία 6 χρόνια σε θέματα κοινωνικής προστασίας. Είναι μέλος της Ομάδας Έργου της Γραμμής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 και του προγράμματος του Υπουργείου Υγείας «Κανένας Μόνος στην Πανδημία». Επίσης έχει εργαστεί ως σύμβουλος κοινωνικής επιχειρηματικότητας και σύμβουλος απασχόλησης στον χώρο της ψυχικής υγείας τόσο ως έμμισθο στέλεχος αλλά και ως εθελοντής και έχει διατελέσει εθελοντικά πρόεδρος και μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Δικτύου Αργώ (2005-2014), μέλος του ΔΣ της ΠΕΨΑΕΕ (2004-2014), ταμίας του ΔΣ του ΚοιΣΠΕ Ευ ζήν (2005-έως σήμερα), πρόεδρος του ΔΣ της ΠΕΨΑΕΕ (Νοέμβριος 2014-έως σήμερα), πρόεδρος του ΔΣ της Ομοσπονδίας Αργώ (Φεβρουάριος 2015 έως σήμερα), μέλος του ΔΣ της Επιστημονικής Εταιρίας Κοινωνικής Πολιτικής (2017 έως σήμερα). Έχει εμπειρία και στη Δημόσια Διοίκηση ως Ειδικός Επιστημονικός Συνεργάτης στην Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Ασφάλισης του Υπουργείου Εργασίας και στην Διοίκηση του ΕΦΚΑ (Απρίλιος 2015 έως Σεπτέμβριος 2019). Έχει τέλος συμμετάσχει στην συγγραφή συλλογικών βιβλίων και άρθρων και έχει δημοσιεύσει και ατομικά άρθρα σε έγκριτα περιοδικά.

Ο Χρήστος Τσόπελας είναι πτυχιούχος της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Η εκπαίδευση στην Ψυχιατρική ολοκληρώθηκε στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο Αθηνών, 414  στρατιωτικό νοσοκομείο και στο Charring Cross Psychiatric Training Scheme, Λονδίνο, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έχει εργαστεί στο Λονδίνο σε διάφορες θέσεις, όπως κοινοτική υπηρεσία για αλκοόλ και ουσίες και σε ανάπτυξη ομάδας παρέμβασης και επίλυσης κρίσεων για ψυχικά πάσχοντες  και θεραπείας στο σπίτι. Η τελευταία του θέση στο Λονδίνο ήταν ως Διευθυντής Ψυχίατρος σε τομέα του Νοτίου Λονδίνου, τόσο σε Πολυκλαδική Θεραπευτική Κοινοτική ομάδα, όσο και σε πολυκλαδική θεραπευτική ομάδα νοσηλείας στο Bethlem Royal Hospital που ανήκει στο South London and Maudsley  NHS Trust. Επέστρεψε στην Ελλάδα στα τέλη του 2005 και από τότε εργάζεται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της Ελλάδας, αρχικά στο Θριάσιο Νοσοκομείο. Από το 2006 εργάζεται στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής σε κλινική οξέων αρχικά και μετέπειτα σε ενδιάμεσης νοσηλείας ψυχιατρική κλινική και με συμμετοχή στα επιστημονικά δρώμενα του νοσοκομείου. Από το 2015 ως Διευθυντής Ψυχίατρος βρίσκεται υπεύθυνος σε πλειάδα δομών και υπηρεσιών, τόσο ενδοσοκομειακών όσο και κοινοτικών.

Ολοκλήρωσε το MSc στην Ψυχιατρική Έρευνα στο Ινστιτούτο Ψυχιατρικής, στο Λονδίνο το 2005 και την διδακτορική του διατριβή στην Ψυχοπαθολογία των Ελληνίδων κρατουμένων γυναικών στην Ψυχιατρική κλινική του Πανεπιστήμιου Αθηνών το 2013. Έχει εκπαιδευτεί στην επικεντρωμένη στην επίλυση προβλημάτων βραχεία και στην διαπροσωπική Ψυχοθεραπεία. Έχει συμμετάσχει σε συγγραφή κεφαλαίων βιβλίων και σε επιστημονικά άρθρα σε Ελληνικά και Διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Έχει συμμετάσχει σε πλήθος στρογγυλών τραπεζιών σε Πανελλήνια και Διεθνή συνέδρια, ενώ και ο ίδιος έχει οργανώσει πλειάδα ημερίδων σεμιναρίων, και Πανελληνίων συνεδρίων. Τα ειδικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την Επιδημιολογία, την Ψυχιατροδικαστική, τα δικαιώματα των ασθενών, την ψυχοφαρμακολογία και την κοινοτική ψυχιατρική.

Η Μαρία Μητροσύλη είναι Δικηγόρος και Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Δυτικής Ατιικής. Είναι Μέλος και εισηγήτρια Νομοπαρασκευαστικών Επιτροπών και Εμπειρογνώμονας Διεθνών Οργανισμών και της Ε.Ε.

Έχει διατελέσει Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη - Κύκλος Κοινωνικής Προστασίας και Πρόεδρος της Ειδικής Επιτροπής ελέγχου προστασίας των ατόμων με ψυχικές διαταραχές του Υπουργείου
Υγείας.

Η Τζένη Σουμάκη είναι Παιδοψυχίατρος, Ψυχαναλύτρια και Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδοψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι Αντιπρόεδρος Δ.Σ. της ΕΕΨΨ.

Ο Στέλιος Στυλιανίδης είναι καθηγητής κοινωνικής ψυχιατρικής στο τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών της Αθήνας. Αφού ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές σπουδές στην Ιατρική Αθηνών, τo 1978 έλαβε την ειδικότητα της Ψυχιατρικής στη Γαλλία (Paris XII), όπου και εργάστηκε στη συνέχεια στους τομείς της Κοινωνικής Ψυχιατρικής και της εφαρμογής της Ψυχανάλυσης στο Δημόσιο Τομέα. Είναι ιδρυτής και Επιστημονικός Διευθυντής (1989-2015) της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (Ε.Π.Α.Ψ.Υ.). Από το 2016 είναι Επιστημονικός Σύμβουλος στην Ε.Π.Α.Ψ.Υ. και τ. Αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Εταιρείας για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση (WAPR, 2000-2004). Από το 2020 διατελεί Επίτιμος Πρόεδρος της ΕΠΑΨΥ.

Ο Δρ. Στυλιανίδης είναι ψυχαναλυτής, μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης (IPA), καθώς και ομαδικός αναλυτής, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Ομάδας (ΕΕΨΨΟ) και της Société Française de Psychothérapie Psychanalytique de Groupe (SFPPG). Έχει διατελέσει, κατά τα έτη 2009-2011, Εθνικός Εκπρόσωπος για την Ψυχική Υγεία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO). Διετέλεσε επίσης Διοικητής του Παιδοψυχιατρικού Νοσοκομείου Νταού Πεντέλης (2001 – 2004) και Διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας στη Χαλκίδα (1989-1997).

Ο Δρ. Στυλιανίδης έχει επαγγελματική εμπειρία (κλινική εμπειρία, έρευνα και διαχείριση) στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ελλάδα. Μετά την επιστροφή του από τη Γαλλία πρωτοστάτησε στον αγώνα για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και την Αποασυλοποίηση στην Ελλάδα. Μεταξύ άλλων συνετέλεσε στη μεταφορά και επανένταξη χρόνιων ασθενών από το Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου (ΚΘΛ), το Ψ.Ν. Δρομοκαΐτειο και το ΨΝΑ Δαφνί. Το πεδίο ενασχόλησής του στην Ελλάδα περιλαμβάνει το μετασχηματισμό των ψυχιατρικών υπηρεσιών, την ενσωμάτωση της Ψυχικής Υγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και τη δικτύωση των υπηρεσιών στην κοινότητα. Κατά τα έτη 2010-2012, διετέλεσε Αντιπρόεδρος στην Ομάδα Εργασίας για την Αναθεώρηση της Ελληνικής Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης (Ψυχαργώς).

Έχει συμβάλλει σημαντικά στη δημιουργία και συνέχιση του κινήματος των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και των οικογενειών τους, τόσο σε εθνικό όσο και διεθνές επίπεδο, έχοντας πραγματοποιήσει παρεμβάσεις σε πολλαπλά επίπεδα (πολιτικό, οικονομικό, ακαδημαϊκό, εκπαιδευτικό κ.ά.) για την ενδυνάμωση, την εφαρμογή του μοντέλου Recovery και την προστασία των δικαιωμάτων στην ψυχική υγεία. Έχει μακρά εμπειρία σε παρεμβάσεις εποπτείας και εκπαίδευσης σε στελέχη υπηρεσιών ψυχικής υγείας, οργανισμών, νοσοκομείων και εταιρειών. Από το 2019 ασκεί ψυχαναλυτική εποπτεία στην ομάδα εργασίας του Προγράμματος Ψυχοκοινωνικής Παρέμβασης σε Πρόσφυγες της ΕΠΑΨΥ για την Ύπατη Αρμοστεία, ενώ έχει πραγματοποιήσει σειρά παρουσιάσεων σε συνέδρια με θέμα την φροντίδα της ψυχικής υγείας των προσφύγων και των μεταναστών.

Από το 2011 έως το 2017 ήταν επιστημονικά υπεύθυνος για το ερευνητικό πρόγραμμα «Μελέτη των Ακούσιων Νοσηλειών στην Αττική», και από το 2018 μέχρι σήμερα είναι επιστημονικά υπεύθυνος στην πολυκεντρική έρευνα «Μελέτη των Ακούσιων Νοσηλειών στην Ελλάδα».

Έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 160 εργασίες σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, ενώ είναι συγγραφέας μεγάλου αριθμού άρθρων στον ελληνικό δημόσιο τύπο.