Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Η πολιτιστική κληρονομιά στο προσκήνιο! Σύνοψη - Συμπεράσματα

Ανδρεαδάκη - Βλαζάκη Μαρία, Magnier Michel, Μενδώνη Λίνα

8 Μαρτίου 2014

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 31:44 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 1355
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Ένα νέο «αφήγημα» για την κοινή Ευρωπαϊκή ταυτότητα στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο, αναζητά η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο του σχεδιασμού των μελλοντικών της πολιτικών. Ένα αφήγημα το οποίο θα αξιοποιεί το ευρύ πολιτισμικό απόθεμα των χωρών – μελών της ΕΕ, προτάσσοντάς το ταυτόχρονα ως βασικό πυλώνα χάραξης πολιτικής της Στρατηγικής Ευρώπη 2020: Το ευρωπαϊκό όραμα για μια «έξυπνη, διατηρήσιμη, χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη». Πρόκειται για ένα σύνολο πολιτικών το οποίο προωθεί ένα νέο μοντέλο ανάκαμψης, που επιδιώκει το συνδυασμό ανταγωνιστικότητας και αποτελεσματικότητας με την κοινωνική συναίσθηση, την αλληλεγγύη και τη δικαιοσύνη.

Η ανάγκη της πρόταξης της πολιτιστικής κληρονομιάς στις δημόσιες πολιτικές για τη βιώσιμη ανάπτυξη καθίσταται επιτακτική για μια σειρά από πρόσθετους λόγους. Καταρχήν, η Ευρώπη μπορεί και οφείλει να αξιοποιήσει το πολιτισμικό της απόθεμα, προκειμένου να ξαναπλάσει και να συνδιαμορφώσει περαιτέρω τις πολιτιστικές αξίες της και να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή σε μια εποχή εντάσεων και μετασχηματισμών, κατά την οποία αναπτύσσονται ποικίλες φυγόκεντρες και οπισθοδρομικές τάσεις. Δεύτερον, η πολιτιστική κληρονομιά αντιμετωπίζει σήμερα πρόσθετες περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιβαρύνσεις σε σχέση με το παρελθόν (π.χ. επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή). 

Τέλος, αποτελεί κοινή παραδοχή μεταξύ των ειδικών ότι οι συνθήκες οικονομικής κρίσης, που επικρατούν σήμερα σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και η δημοσιονομική λιτότητα, μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στους τομείς της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Τούτη είναι μια δαπανηρή υπόθεση, η έλλειψη και η απώλεια όμως της πολιτιστικής κληρονομιάς, ενδεχομένως να κοστίσουν στην Ευρώπη ακόμη περισσότερο.

Με βάση τα παραπάνω, καθώς και το γεγονός ότι η πολιτιστική κληρονομιά δεν λογίζεται απλώς ως ένα πολύτιμο απόθεμα που διαφυλάττουμε και συντηρούμε, αλλά ως ένα σύνολο πόρων που αναδεικνύουμε και αξιοποιούμε, καθώς και ως κινητήριος δύναμη για την ενεργό συμμετοχή των πολιτών, η Ελληνική Προεδρία διοργάνωσε  στην Αθήνα, στις 6 - 8 Μαρτίου 2014 το συνέδριο «Η Πολιτιστική Κληρονομιά στο Προσκήνιο! Προς μια Κοινή Προσέγγιση για μια Βιώσιμη Ευρώπη». Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο και στο Μουσείο της Ακρόπολης. Συμμετείχαν εκπρόσωποι ευρωπαϊκών θεσμών, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, του επιχειρηματικού κόσμου, αλλά και της Κοινωνίας των Πολιτών.

Σκοπός του συνεδρίου είναι 

• να αναδείξει την εγγενή σχέση μεταξύ πολιτιστικής κληρονομιάς και βιώσιμης ανάπτυξης

• να τονίσει την καίρια και διακριτή συμβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς στη συμμετοχική κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη

• να υπογραμμίσει την ανάγκη να διερευνηθούν νέοι τρόποι σκέψης σε επίπεδο χάραξης και εφαρμογής δημόσιας πολιτικής, καθώς και καινοτόμοι τρόποι λειτουργίας

• και τέλος, να προωθήσει το αίτημα για την υιοθέτηση από την ΕΕ μιας μακροπρόθεσμης προσέγγισης της πολιτιστικής κληρονομιάς ως πόρου και προϋπόθεσης για μια «έξυπνη, 

διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» στην Ευρώπη.

Το συνέδριο επιχειρεί να συνδέσει τη θεωρητική συζήτηση με παραδείγματα καλής πρακτικής, τα οποία καταδεικνύουν τον καίριο ρόλο της πολιτιστικής κληρονομιάς στην επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης. Αποτέλεσε, επιπλέον, ευκαιρία για τη συζήτηση και την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ φορέων χάραξης πολιτικής, ερευνητών, εκπροσώπων διεθνών οργανισμών, ευρωπαϊκών ομάδων εμπειρογνωμόνων, φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών και επαγγελματιών της πολιτιστικής κληρονομιάς, με σκοπό να συμβάλει:

• Στην αναγνώριση και την καλύτερη κατανόηση της αξίας και του ρόλου της πολιτιστικής κληρονομιάς στο ευρύτερο πλαίσιο της βιωσιμότητας, κυρίως ως τρόπου ανταπόκρισης στις τρέχουσες κοινωνικές προκλήσεις.

• Στην ευαισθητοποίηση σχετικά με το ευρύ φάσμα των ωφελειών που προκύπτουν από την οργανική ένταξη της πολιτιστικής κληρονομιάς στις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές πολιτικές για τη βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς και στα σχετικά προγράμματα.

• Στην ανάδειξη της αναγκαιότητας για την ανάληψη συντονισμένης και συλλογικής δράσης από όλους τους ενδιαφερόμενους, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών κυβερνήσεων, της 

Αυτοδιοίκησης, του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών, με σκοπό τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχει η πολιτιστική κληρονομιά για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.

• Στη συζήτηση για ένα κοινό ευρωπαϊκό στρατηγικό πλαίσιο για την πολιτιστική κληρονομιά, με σκοπό την ενίσχυσή της ως βασικού παράγοντα και πόρου για την επίτευξη των στόχων της Στρατηγικής Ευρώπη 2020, καθώς και για τη διαμόρφωση προτεραιοτήτων στη χάραξη πολιτικών, κοινοτικών και εθνικών, στο άμεσο μέλλον – ιδίως, σε συσχετισμό με το επόμενο Πρόγραμμα Εργασίας του Συμβουλίου της ΕΕ για τον Πολιτισμό.

Ανδρεαδάκη - Βλαζάκη Μαρία Αρχαιολόγος - Γενική Γραμματέας, Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

Η Μαρία Ανδρεαδάκη Βλαζάκη γεννήθηκε στα Χανιά της Κρήτης το 1952. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας και εκπόνησε τη διδακτορική διατριβή της στο Πανεπιστήμιο του Clermont - Ferrand II στη Γαλλία με θέμα «Η πόλη των Χανίων (Κυδωνία) στη Μινωική και Γεωμετρική Περίοδο (3000 – 700 π. Χ.)». Η προϊστορική Κρήτη παραμένει το πεδίο του επιστημονικού της ενδιαφέροντος καθώς διεξάγει συστηματική ανασκαφική έρευνα ενός Μινωικού ανακτορικού κέντρου, που βρίσκεται στο λόφο του Καστελλίου, στα Χανιά.

Η Δρ. Μαρία Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη έχει υπηρετήσει ως αρχαιολόγος από το 1975 στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, αρχικά στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και στη συνέχεια στην ΚΕ΄ Εφορεία Δυτικής Κρήτης, όπου από το 1990 έως το 2010 υπήρξε Διευθύντρια. Κατά τα έτη 2001-2003 υπήρξε Διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου και της αντίστοιχης ΚΓ΄ Εφορείας. Από το Φεβρουάριο του 2009 ως τον Οκτώβριο του 2014 διετέλεσε Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Αναπληρώτρια: 2009 – 2010). Το Μάρτιο του 2015 διορίστηκε Αναπληρώτρια Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, ενώ το Φθινόπωρο του ίδιου έτους διορίστηκε Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει αξιοσημείωτη δραστηριότητα σε διεθνές επίπεδο καθώς συντονίζει τις προσπάθειες και τις δράσεις της Ελλάδος για τον επιτυχή επαναπατρισμό αρχαιοτήτων, ενώ προωθεί την εφαρμογή της ελληνικής πολιτικής για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων και την αποτροπή λεηλασίας και βανδαλισμού μνημείων. Το Σεπτέμβριο του 2015 εξελέγη πρόεδρος της Επικουρικής Επιτροπής της Σύμβασης της ΟΥΝΕΣΚΟ του 1970 για τα ληπτέα μέτρα για την απαγόρευση και παρεμπόδιση της παράνομης εισαγωγής, εξαγωγής και μεταβίβασης της κυριότητας των πολιτιστικών αγαθών.

Στο πλαίσιο της πολιτιστικής διπλωματίας συντονίζει τη διοργάνωση διάφορων εκθέσεων ελληνικών αρχαιοτήτων στο εξωτερικό και από την παρούσα θέση της προάγει την διαχείριση της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και του σύγχρονου πολιτισμού.

Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα αφορούν στη μινωική Κρήτη και τη γεωμετρική Ελλάδα και κυρίως επικεντρώνονται στους νομούς Χανίων και Ρεθύμνου όπου έχει διεξαγάγει πλήθος ανασκαφών. Σχετικώς, έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 50 επιστημονικά άρθρα και μονογραφίες, έχει επιμεληθεί αρκετές εκδόσεις, έχει συμμετάσχει με ομιλία σε περισσότερα από 30 διεθνή συνέδρια και έχει πραγματοποιήσει πολλές διαλέξεις σε πανεπιστήμια και ιδρύματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Επίσης έχει επιμεληθεί και συντονίζει μεγάλες εκθέσεις αρχαιοτήτων στο εξωτερικό.

Μέλος των Κεντρικών Συμβουλίων του Υπουργείου Πολιτισμού, Πρόεδρος της Εθνικής Συμβουλευτικής Επιτροπής για τη Σύμβαση της Χάγης σχετικά με την προστασία πολιτιστικών αγαθών, μέλος  της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής της ΟΥΝΕΣΚΟ, της Εθνικής Επιτροπής για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος και του Μουσείου Κανελλοπούλου, του Ταμείου Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων, της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων, εκπρόσωπος του Υπουργείου Πολιτισμού στην Προγραμματική Σύμβαση για την Παλιά Πόλη Χανίων.

Magnier Michel Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Πολιτισμού και Δημιουργηκότητας, Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης και Πολιτισμού, Ευρωπαϊκή Επιτροπή

O Michel Magnier (γεννημένος το 1960) αποφοίτησε από το Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών στο Παρίσι (1981) και την Εθνική Σχολή Διοίκησης (1986). Άρχισε την επαγγελματική του σταδιοδρομία στην Γαλλική Δημόσια Διοίκηση, υπηρετώντας ως «υπονομάρχης» στις Γαλλικές Δυτικές Ινδίες και στην Προβηγκία. Ξεκίνησε να εργάζεται για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 1992, ως μέλος του προσωπικού γραφείου του τότε Προέδρου Jacques Delors. Από το 1995 κατείχε διάφορες θέσεις στις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ιδιαίτερα στις γενικές διευθύνσεις που ήταν υπεύθυνες για τους ανθρώπινους πόρους, τον προϋπολογισμό, τον ανταγωνισμό και τα εσωτερικά ζητήματα. Είναι Διευθυντής από το 2008 και ανέλαβε την τρέχουσα θέση του ως Διευθυντής Πολιτισμού και Δημιουργικότητας τον Ιανουάριο του 2013.

Μενδώνη Λίνα Υπουργός Πολιτισμού

Η Λίνα Γ. Μενδώνη γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του Αρσακείου Ψυχικού και πτυχιούχος των Τμημάτων Κλασικής Φιλολογίας, Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1988 αναγορεύθηκε με άριστα διδάκτωρ Αρχαιολογίας του ιδίου Πανεπιστημίου. Το 1987, παρακολούθησε ως υπότροφος του C.N.R.S. προδιδακτορικό κύκλο σπουδών στη Maison de l'Orient, στην Λυών. Το 1988, παρακολούθησε κύκλο μεταδιδακτορικών σεμιναρίων σε θέματα αρχαίας ελληνικής ονομαστικής στην Οξφόρδη με υποτροφία της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής της Αθήνας.

Το 1989 εντάχθηκε στο ερευνητικό δυναμικό του Κέντρου Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, στο οποίο υπηρετεί μέχρι σήμερα σε θέση Κυρίου Ερευνητή.

Είναι μέλος πολλών ελληνικών και διεθνών επιστημονικών οργανισμών, εταιρειών και ενώσεων. Διατελεί επικεφαλής και μέλος σε επιστημονικές ομάδες ευρωπαϊκών και διεθνών προγραμμάτων.

Πεδία των επιστημονικών της ενδιαφερόντων είναι η αρχαία ελληνική επιγραφική, η ιστορία και η τοπογραφία, η μελέτη του τοπίου ως πολιτιστικού αγαθού, η προστασία, ανάδειξη και διαχείριση του πολιτιστικού αποθέματος, η θεωρία και η πολιτική του Πολιτισμού.

Συγγραφέας μονογραφιών και μεγάλου αριθμού άρθρων σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων και συλλογικούς τόμους. Συνεκδότρια πέντε συλλογικών τόμων.

Διετέλεσε Ειδική Επιστημονική Σύμβουλος στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, από το 1994 έως 1997, και στο Υπουργείο Αιγαίου, από το 1997 έως το 1999.

Από τον Μάρτιο 1999 έως τον Μάρτιο 2004 υπηρέτησε ως Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού. Από το Νοέμβριο 2009 έως τον Ιανουάριο 2015, υπηρέτησε ως Γενική Γραμματέας των Υπουργείων Πολιτισμού και Τουρισμού και Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Είναι παντρεμένη με τον καθηγητή Παναγιώτη Δουκέλλη. Ο γιος τους, Νικόλας Δουκέλλης, είναι νομικός με εξειδίκευση στο οικονομικό έγκλημα.

Έχει τιμηθεί:

1. Για την συμβολή της στις πολιτιστικές σχέσεις Ελλάδος και Ιταλίας, από τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας με το παράσημο Commendatore (II Clase), Ordine della Stella della Solidarietà Italiana (2003).

2. Για την διαρκή στήριξη και βοήθειά της στον θρόνο του Αγίου Μάρκου, από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας με το οφφίκιο της Αρχόντισσας Θησαυροφύλακος (2014).

3. Για την συμβολή της στην προστασία του πολιτιστικού αποθέματος της Μονής του Σινά, από τον Αρχιεπίσκοπο Σιναίου με το παράσημο του τάγματος της Αγίας Αικατερίνης (2010).

4. Για την συμβολή της στην προστασία του πολιτιστικού αποθέματος της Μεσσηνίας, από τον Μητροπολίτη Μεσσηνίας με τον μεγαλόσταυρο της Ιεράς Μητροπόλεως (2016).

Σχετικές ομιλίες