Η πρόκληση των διαστρικών ταξιδιών και η προοπτική του ανθρώπου στο σύμπαν

Ο ουρανός και το φως των άστρων αποτέλεσε πηγή έμπνευσης, προβληματισμού και δημιουργίας από τις πρώτες στιγμές που οι πρόγονοί μας έκαναν τα πρώτα δειλά τους βήματα στον πλανήτη Γη και ανορθώνοντας το βλέμμα τους προς το στερέωμα έγιναν «άνθρωποι». 

Εδώ και αιώνες οι αστρονόμοι, αρχικά με τα μάτια τους και στη συνέχεια με τηλεσκόπια, συλλέγουν το αμυδρό φως των άστρων και αποτυπώνουν με συνεχώς μεγαλύτερη ακρίβεια τις θέσεις των ουράνιων αντικειμένων καθώς και την κίνησή τους μέσα στο χρόνο. Επιπλέον, αναλύοντας το φως στα χρώματά του αποκαλύπτουν τη χημική σύσταση των αστεριών και υπολογίζουν τις αποστάσεις τους. Έτσι οι αστρονόμοι γίνονται συγγραφείς ενός κοσμικού ταξιδιού πίσω στο χρόνο, μια που η πεπερασμένη ταχύτητα του φωτός σε συνδυασμό με τις «αστρονομικές αποστάσεις», τους προσφέρει μια στιγμιαία εικόνα του παρελθόντος για καθένα από τα ουράνια αντικείμενα. Η λεπτομερής καταγραφή της πληροφορίας αυτής –αρχικά σε λίθινες πλάκες και παπύρους, ύστερα σε βιβλία και σήμερα πια σε ψηφιακά μέσα– καθώς και η διαφύλαξη και μετάδοσή της στις επόμενες γενιές των επιστημόνων υπήρξε καθοριστικής σημασίας για την πρόοδο της επιστήμης και την κατανόηση του Σύμπαντος.

Δεν έχουν όμως μόνο οι αστρονόμοι και οι παρατηρήσεις τους το προνόμιο να μας ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο. Όταν ως αναγνώστες ξεφυλλίζουμε σήμερα ένα βιβλίο, φιλοσοφικό, ιστορικό ή επιστημονικό, εξερευνούμε με οδηγό το πνεύμα του συγγραφέα έναν άλλο κόσμο. Ειδικά εάν το βιβλίο πραγματεύεται ιδέες ή απτά θέματα του παρελθόντος ανακαλύπτουμε πώς χρόνια πριν οι συνάνθρωποί μας αντιμετώπιζαν τις προκλήσεις της καθημερινότητας, διατύπωναν με βάση τα δεδομένα της εποχής επιστημονικές και φιλοσοφικές θεωρίες ή ονειρεύονταν το μέλλον τους. Ένα μέλλον το οποίο εμείς σήμερα έχουμε την τύχη να βιώνουμε και να γινόμαστε έτσι προνομιούχοι κριτές τους.

Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, το αρχαιότερο ερευνητικό ίδρυμα της χώρας, σε συνεργασία με τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, έναν εκδοτικό οίκο που συμβάλλει καθοριστικά στην προαγωγή της επιστημονικής σκέψης στο ελληνικό κοινό, ξεκινούν μαζί το 2018 μια σύντομη εξερεύνηση σε τέσσερα θέματα, επιστημονικά και όχι μόνο, που αποτέλεσαν διαχρονικά κομβικά σημεία στην κατανόηση βασικών εννοιών του κόσμου που μας περιβάλλει.

Ως σταθμοί στην πορεία αυτή θα χρησιμοποιηθούν επιλεγμένα βιβλία, ενώ ξεναγοί μας είναι εμπνευσμένοι συγγραφείς και ακαδημαϊκοί. Κάτω από τον καθαρό αττικό ουρανό και την προστασία που προσφέρει ο ηλικίας 110 ετών θόλος του ιστορικού τηλεσκοπίου Δωρίδη, όλοι μαζί μαθίνουμε, συζητάμε και προβληματιζόμαστε.

Θα μπορέσουμε να ταξιδέψουμε κάποτε στα αστέρια; Με τί είδους διαστημόπλοια; Θα συναντήσουμε κάποτε κάποια μορφή ζωής στο Σύμπαν; Μακροπρόθεσμα, ποιο θα είναι το μέλλον της Γης, του Ήλιου, του Γαλαξία μας και του Σύμπαντος γενικότερα; Ποιος θα μπορούσε να είναι ο ρόλος του ανθρώπου μέσα στο εξελισσόμενο Σύμπαν που μας αποκαλύπτει η σύγχρονη Κοσμολογία; Θα υπάρξει ένα οριστικό τέλος στην πορεία της ζωής και του Σύμπαντος ή μήπως η νοήμων ζωή θα κατορθώσει να διαιωνίσει τη δραστηριότητά της; Ποια είναι τα συμπεράσματα της σύγχρονης Αστροφυσικής για όλα αυτά, και πώς συνδυάζονται με τα φουτουριστικά οράματα των συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας;