Η πρόληψη της Σεξουαλικής Κακοποίησης

«Το Χαμόγελο του Παιδιού» ενώνοντας τις δυνάμεις του με την ελληνική και διεθνή επιστημονική κοινότητα διοργάνωσε το Διεθνές Συνέδριο με τίτλο: «Σεξουαλική Κακοποίηση Παιδιών: Τα Επόμενα Βήματα για την Ολιστική Στήριξη των Παιδιών» την Πέμπτη 28 Φεβρουαρίου στη Μεγάλη Αίθουσα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με την υποστήριξη των Πρεσβειών του Ηνωμένου Βασιλείου και της Σουηδίας.

Οι εργασίες του Συνεδρίου ανέδειξαν τη δραματική έκταση που λαμβάνει το φαινόμενο σε παγκόσμιο, αλλά και εθνικό επίπεδο. Ενδεικτικά, μόνο στην Ελλάδα, σύμφωνα με την έρευνα BECAN για την έκθεση των παιδιών στη βία, 1 στα 6 παιδιά κατά τη διάρκεια της ζωής του θα υποστούν κάποια μορφή σεξουαλικής βίας, 1 στα 13 παιδιά θα υποστούν και σωματική επαφή από τους δράστες, ενώ 1 στα 30 παιδιά θα βιώσει την εμπειρία βιασμού ή απόπειρας βιασμού. Την ίδια στιγμή σε διεθνές επίπεδο σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας 1 στους 4 ενήλικες έχουν κακοποιηθεί ως παιδιά, ενώ σε ποσοστό 80% η σεξουαλική κακοποίηση προέρχεται από άτομα στο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον του παιδιού, “υπεράνω κάθε υποψίας”.

Κοινή διαπίστωση των περισσοτέρων από τους 700 Έλληνες και ξένους συμμετέχοντες, ακαδημαϊκούς, εκπροσώπους της Πολιτείας, κρατικών υπηρεσιών, μη κυβερνητικών Οργανισμών, δικαστικών λειτουργών, εκπροσώπων των αρχών της επιβολής του νόμου, του τομέα της δημόσιας υγείας και άλλων επαγγελματιών στο πεδίο υπήρξε το γεγονός ότι η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών δεν καταγγέλλεται. Μόνο στην Ελλάδα τα καταγγελλόμενα περιστατικά σε όλων των ειδών τις υπηρεσίες δε φτάνουν ούτε το 1 τοις χιλίοις, ενώ το 2018 «Το Χαμόγελο του Παιδιού» από τις περίπου 729 κλήσεις που έλαβε στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1056 μόνο 4 αφορούσαν καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση!

Τις εργασίες του Συνεδρίου άνοιξε η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Ξένη Δημητρίου, ενώ χαιρετισμούς απηύθυναν ο Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητής Μελέτιος-Αθανάσιος Δημόπουλος, η Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Θεώνη Κουφονικολάκου, η Πρέσβης του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ελλάδα ΑΕ Kate Smith και η Πρέσβης της Σουηδίας στην Ελλάδα ΑΕ Charlotte Sammelin.

«Σήμερα ενώνουμε τη φωνή μας ενάντια στη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών συνδυάζοντας τη γνώση των κορυφαίων επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό με την πολύτιμη εμπειρία των επαγγελματιών της πρώτης γραμμής. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών ΜΕΝΕΙ ΜΥΣΤΙΚΟ. Τα παιδιά φοβούνται να μιλήσουν γι’ αυτό που τους συμβαίνει υπομένοντας τη φρίκη, ενώ οι ενήλικες κρατούν το στόμα τους κλειστό γι’ αυτά που γνωρίζουν» τόνισε ο Πρόεδρος του Δ.Σ του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού», Κώστας Γιαννόπουλος. Στην εναρκτήρια ομιλία του Συνεδρίου ο κ. Γιαννόπουλος αναφέρθηκε στη διεθνή προσπάθεια για την καταπολέμηση του φαινομένου, ενώ δεν παρέλειψε να επισημάνει τις ελλείψεις, τα προβλήματα και τις προκλήσεις που παραμένουν σε εθνικό επίπεδο τονίζοντας την ανάγκη συνεργασίας και προώθησης συγκεκριμένων μέτρων σε θεσμικό επίπεδο. «Με τη σημερινή μέρα συνεχίζουμε το έργο που ξεκινήσαμε με την Πανελλαδική εκστρατεία ΜΕΝΕΙ ΜΥΣΤΙΚΟ, δηλώνοντας καθαρά την πρόθεσή μας να μη σταματήσουμε έως ότου βρεθούν λύσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ανοίξαμε τον φάκελο της Σεξουαλικής Παιδικής Κακοποίησης και δε θα τον κλείσουμε μέχρι το μαρτύριο κάποιων παιδιών να σταματήσει να μένει μυστικό και ο αριθμός των περιστατικών να φτάσει στο ΜΗΔΕΝ».

Ο Πρόεδρος του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού», Κώστας Γιαννόπουλος, ανακοίνωσε ότι τα βασικά συμπεράσματα του Συνεδρίου θα αποτελέσουν τη Διακήρυξη της Αθήνας, προωθώντας την άμεση ανάγκη λήψης μέτρων σε διεθνές επίπεδο για την ολιστική υποστήριξη και προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση και βία. Το κείμενο της Διακήρυξης της Αθήνας θα ανακοινωθεί σύντομα από «Το Χαμόγελο του Παιδιού».

Στη διάρκεια του Συνεδρίου αναλύθηκαν οι κοινωνικές πολιτικές για την αντιμετώπιση και πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης. Ο πρωτοπόρος στην επιστημονική έρευνα του φαινομένου για περισσότερες από 4 δεκαετίες, Καθηγητής Κοινωνιολογίας, David Finkelhor, παρουσίασε την πρόοδο στον τομέα της πρόληψης του φαινομένου, την οποία και έκρινε ικανοποιητική σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Ωστόσο, στάθηκε ιδιαίτερα στην αναποτελεσματικότητα των προγραμμάτων που αφορούν στο σκέλος της θεραπείας των δραστών. «Οι πολιτικές αυτές έχουν αποδειχτεί ιδιαίτερα δαπανηρές για τα κράτη, ενώ η θεραπεία των δραστών δεν φαίνεται να μειώνει την πιθανότητα επανάληψης του εγκλήματος στο μέλλον», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Finkelhor.

Στην ίδια γραμμή σκέψης κινήθηκε και ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Linköping στη Σουηδία, Carl Göran Svedin, τονίζοντας τη σημασία εμπλοκής διαφορετικών επαγγελματιών στον τομέα της πρόληψης, ενώ η Καθηγήτρια Εγκληματολογίας και Πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Βάσω Αρτινοπούλου, εστίασε στο δικαίωμα προσφυγής στη δικαστική προστασία και τη σημασία σωστής εκπαίδευσης των επαγγελματιών.

Ο Γιώργος Νικολαΐδης, Ψυχίατρος, Επιστημονικός Υπεύθυνος του Κέντρου Ημέρας που λειτουργεί ο Οργανισμός «Το Χαμόγελο του Παιδιού», Διευθυντής της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού και Πρόεδρος της Επιτροπής Λανζαρότε του Συμβουλίου της Ευρώπης τόνισε πως τα διαθέσιμα στοιχεία για την έκταση και τη σοβαρότητα του φαινομένου στην Ελλάδα είναι συνταρακτικά. Σε αυτή την κατεύθυνση η Συνθήκη του Λανζαρότε που έχει κυρωθεί με νόμο από την Ελληνική Βουλή το 2007 περιλαμβάνει σειρά μέτρων για την αποτελεσματική πρόληψη του φαινομένου, την παροχή των κατάλληλων υπηρεσιών θεραπείας και υποστήριξης στα θύματα, τη δίωξη των δραστών αλλά και τη συμμετοχή των παιδιών σε όλα τα επίπεδα για την εξάλειψη της θυματοποίησής τους.

Αναλύοντας τον ρόλο του παιδιού ως μάρτυρα κατά τη δικαστική διαδικασία ο Καθηγητής Ιατροδικαστικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Νόττινχαμ, Kevin Browne, τόνισε ότι η φαινομενική αναξιοπιστία ενός παιδιού μάρτυρα τις περισσότερες φορές είναι αποτέλεσμα της σύγχυσης που έχει επέλθει στο παιδί λόγω της επαναλαμβανόμενης, παρατεταμένης κακοποίησης. Εντούτοις, όχι μόνο δεν ακυρώνει την αξιοπιστία της μαρτυρίας του αλλά κρίνεται ως αναγκαία για την αποφυγή επαναθυματοποίησης.

Εστιάζοντας στη θεματική της δικανικής εξέτασης των παιδιών θυμάτων ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Συνηγορίας των Παιδιών στις ΗΠΑ, Chris Newlin ανέλυσε τη σημασία της διεπιστημονικής σύμπραξης και πολύ-επιστημονικής προσέγγισης αναλύοντας την εμπειρία των ΗΠΑ μέσα από τη λειτουργία των Κέντρων Συνηγορίας για τα Παιδιά (Child Advocacy Centers), ενώ έκανε ιδιαίτερη μνεία στην πρωτοβουλία του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» να δημιουργήσει το 2014 σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο των ΗΠΑ και την υποστήριξη της Πρεσβείας των Η.Π.Α το πρώτο παρόμοιο Κέντρο στην Ελλάδα θέτοντάς το στη διάθεση του Υπουργείου Δικαιοσύνης και των συναρμόδιων Αρχών.