Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Η ψυχολογική διάσταση του ποιητικού λόγου

Ζέρβας Γιάννης, Βλαβιανός Χάρης, Γεμενετζής Κώστας

18 Μαΐου 2012

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 106:04 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 4074
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Έχει ο ποιητικός λόγος διαστάσεις; Όπου μια από αυτές θα ήταν η ψυχολογία; Γιατί η ψυχολογία μπορεί να είναι διάσταση του ποιητικού λόγου;
Η απάντηση θα μπορούσε να είναι: Ο άνθρωπος είναι ένα ον με "ψυχή", δηλαδή με έναν εσωτερικό, ψυχικό κόσμο, και η όποια συμπεριφορά του συνιστά έκφραση, εξωτερίκευση του ψυχισμού του. Η ψυχολογία λοιπόν δεν είναι μια επιστήμη μεταξύ άλλων, αλλά η θεμελιακή επιστήμη για την έρευνα, την ερμηνεία και, όπου χρειάζεται, τη θεραπευτική αγωγή της ανθρώπινης συμπεριφοράς –και ως ανθρώπινη συμπεριφορά νοείται βέβαια και η ποιητική συγγραφή. Ο καμβάς, επάνω στον οποίο συντίθεται ένα ποίημα, είναι φτιαγμένος, μεταξύ άλλων, από ψυχολογία. Από την ψυχολογία του ποιητή.

Ο ποιητής δεν υπάρχει ποτέ στον πληθυντικό, δεν ταυτίζεται ποτέ με ‘τους ποιητές’. Ως μέρος μιας ομάδας είναι βαθύτατα απομονωμένος ακόμη και μέσα στο μεγαλύτερο και συγγενικότερο πλήθος. Ο ποιητής,  επιπλέον,  δεν είναι ‘η ποίηση’, είτε σε επίπεδο προϊόντος της προσωπικής του κρίσης, είτε  σε επίπεδο ιδέας ή ιδανικού.  Μπορεί να φανταστεί κανείς τον ποιητή ως ένα ευαίσθητο (αλλά και ταυτόχρονα κατά κάποιο τρόπο αναίσθητο) αντηχείο των γεγονότων και των κοινωνικών κρίσεων. Ευαίσθητο ως προς το ότι συνταράσσεται ολόκληρος. Αναίσθητο ως προς το ότι  μόνο μέσα από τον δικό του ιδιόμορφο ιδίωμα είναι ικανός να βιώσει και να αντιδράσει στις καταστάσεις. Τα ψυχικά υλικά που (αναγκαστικά) τον οδηγούν στην ποίηση τον βοηθούν να επιβιώσει αυτών των κρίσεων με τις οποίες (δεν) ταυτίζεται και να τις μετασχηματίσει σε πλάγιους δημιουργικούς μουρμουρισμούς που ενδέχεται κάποτε να λειτουργήσουν ως έμπνευση σε κοινωνικό επίπεδο. Ο ποιητικός τρόπος έτσι γίνεται αντίδοτο στους πάσης φύσεως θανάτους, και ίσως παρέχει κεντρικές αξίες και αρχές, αλλά σπανιότατα μπορεί να χρησιμεύσει αυτούσιος ως εφαρμοσμένη λύση.

Ζέρβας Γιάννης Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Ο Γιάννης Ζέρβας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959. Σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα και Ψυχιατρική στη Νέα Υόρκη. Εργάζεται ως Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το λογοτεχνικό του έργο περιλαμβάνει έξι ποιητικά βιβλία: Τζούλια – Τραμ, 1983, Ο Μετανάστης – Άγρα, 1986, Τοιχογραφία – Άγρα 1992, Κλειδωμένος στο Γραφείο – Άγρα, 1997, Η Πυξίδα της ‘Άνοιξης – Άγρα 2001, Τζούλια 2 – Άγρα 2010. Ποιήματά του έχουν μετφραστεί στα Σουηδικά και στα Γαλλικά. Στο μεταφραστικό του έργο περιλαμβάνονται: WC Williams: Η Κόρη στην Κόλαση (1997), Lee Breuer: Το Κόκκινο Άλογο (με την Ευαγγελία Ανδριτσάνου, 1998), TS Eliot: Το Εγχειρίδιο Πρακτικής Γατικής του Γερο-Πόσουμ (με την Παυλίνα Παμπούδη, 2000),  Sylvia Plath: Ο Γερο-Πανικός και η Βίβλος των Ονείρων ( 2002), καθώς και επιλογές ποιημάτων των Seamus Heaney, Adrienne Rich, Kenneth Koch, Pierre Reverdy. Έχει επίσης μεταφράσει και επιμεληθεί (με την Ευαγγελία Ανδριτσάνου) μυθιστορήματα και επιστημονικά δοκίμια του Irvin Yalom και του Leston Havens. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Βλαβιανός Χάρης Ποιητής - Κριτικός - Μεταφραστής - Καθηγητής Ιστορίας και Πολιτικής Θεωρίας, The American College of Greece

O Χάρης Βλαβιανός γεννήθηκε στη Ρώμη το 1957. Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και πολιτική θεωρία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Η διδακτορική διατριβή με τίτλο "Greece 1941-1949: From Resistance to Civil War", κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Macmillan (1992). Έχει εκδώσει έντεκα ποιητικά βιβλία, με πιο πρόσφατα τη δίγλωσση, συλλεκτική έκδοση "Η επιφάνεια των πραγμάτων" (2006) και τις συλλογές "Διακοπές στην πραγματικότητα" (2009), "Σονέτα της συμφοράς" (2011) και "H ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας σε 100 χαϊκού" (2011), τα δοκίμια "Ο άλλος τόπος" (1994), "Ποιον αφορά η ποίηση;" (2007) και "Το διπλό όνειρο της γραφής" (μαζί με τον Χρήστο Χρυσόπουλο, 2010) και τη χιουμοριστική ανθολόγηση "Britannica" (2004). Έχει επίσης μεταφράσει έργα κορυφαίων συγγραφέων, όπως Walt Whitman ("Επιλογή ποιημάτων", 1986), Εzra Pound ("Χιου Σέλγουιν Μώμπερλυ", 1987, "Αποσπάσματα και σχεδιάσματα των Κάντος CΧ-CXX", 1991), Wallace Stevens ("Adagia", 1993, "Δεκατρείς τρόποι να κοιτάς ένα κοτσύφι και άλλα ποιήματα", 2007), e.e. cummings ("33x3x33", 2004), John Ashbery ("Αυτοπροσωπογραφία σε κυρτό κάτοπτρο", 1995), Michael Longley ("Το χταπόδι του Ομήρου", 2008), Carlo Goldoni ("Οι δίδυμοι της Βενετίας", 1996- έργο που ανέβασε την ίδια χρονιά το Θέατρο Τέχνης), William Blake ("Oι γάμοι του Ουρανού και της Κόλασης", 1997 -υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης), Sbigniew Herbert ("Η ψυχή του κ. Cogito και άλλα ποιήματα", 2001), κ.λπ. Διηύθυνε το περιοδικό "Ποίηση", επί 15 χρόνια. Σήμερα διευθύνει το νέο περιοδικό "Ποιητική" (τ.1, 2008). Διδάσκει Ιστορία και Πολιτική Θεωρία στο Αμερικανικό Κολέγιο Ελλάδος και δημιουργική γραφή στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ).

Γεμενετζής Κώστας Ψυχαναλυτής
Ο Κώστας Γεμενετζής είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και συνέχισε τις σπουδές του στον τομέα της Φιλοσοφίας και Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Tübingen της τότε Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας με υποτροφία της DAAD. Έχει διαταλέσει Αναπληρωτής διευθυντής στην ψυχιατρική κλινική Dr. Binswanger Sanatorium Bellevue στο Kreuzlingen (γερμανοελβετικά σύνορα).
Έχει εργαστεί ως ψυχαναλυτής στο Ινστιτούτο της Daseinsanalyse στη Ζυρίχη.

Το 1984 επέστρεψε στην Ελλάδα. Εγκατάσταση και εργασία στην Αθήνα ως ψυχαναλυτής. Από το 1989 καταπιάνεται με την Εκπαιδευτική δραστηριότητα με σεμινάρια και εποπτείες, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Το 2000 μετακομίζει και συνεχιζει την ψυχαναλυτική εργασία στη Θεσσαλονίκη, ενώ παράλληλα αναπτύσσει εκπαιδευτική - διδακτική δραστηριότητα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Το 2004 ιδρύεται η Ελληνική Εταιρεία Φαινομενολογικής - Υπαρξιακής Ανάλυσης και Ψυχοθεραπείας, της οποίας διετέλεσε Πρόεδρος για τα επόμενα 3 χρόνια.

Από το 2009 είναι Πρόεδρος της IFDA (International Federation of Daseinsanalytic Societies).

Επίσημη ιστοσελίδα του Κώστα Γεμενετζή

Σχετικές ομιλίες