Καπετάνιος Ανδρέας
Μπελαβίλας Νίκος
Μπένος Σταύρος
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
13/06/2019
Διάρκεια
01:42:24
Εκδήλωση
Κύκλος: «Η Τριλογία της Αθήνας: Ελευσίνα – Αθήνα – Λαύριο»
Χώρος
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Διοργάνωση
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών - Megaron Plus
Σωματείο "Διάζωμα"
Κατηγορία
Αρχαιολογία
Ετικέτες
Τριλογία της Αθήνας, Ελευσίνα, Αθήνα, Λαύριο, ορυχεία αργύρου του Λαυρίου, μεταλλεία Λαυρίου, Θορικός, Λαυρεωτική, κλασική Αθήνα, κλασική εποχή, δούλοι, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου, Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου, αποκατάσταση αρχαίων μνημείων, μνημείο, ανάπλαση, Μουσείο Μεταλλείας-Μεταλλουργίας Λαυρίου
Το Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ» και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ολοκλήρωσαν τον χειμερινό κύκλο εκδηλώσεων για το έτος 2019 την Πέμπτη 13 Ιουνίου 2019 στην Αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών με την τέταρτη διάλεξη: «Η Τριλογία της Αθήνας: Ελευσίνα – Αθήνα – Λαύριο».
Στην τέταρτη εκδήλωση μίλησαν οι:
Ανδρέας Καπετάνιος, Αρχαιολόγος και Επίκουρος Καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου», με θέμα «Χθόνιος μόχθος: οι άνθρωποι και η γη του αρχαίου Λαυρίου»
Νίκος Μπελαβίλας, Αναπληρωτής Καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, αναπληρωματικό μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου, με θέμα «Το Λαύριο των δύο εποχών: ένα πετυχημένο πείραμα είκοσι χρόνων».
Προλόγισε ο Πρόεδρος του Διαζώματος Σταύρος Μπένος.
Η «Τριλογία της Αθήνας» είναι ένας ισχυρός αφηγηματικός ιστός που συνδέει τρεις πόλεις της Κλασικής Αθήνας: το άστυ, την Αθήνα και δύο περιφερειακούς δήμους, τον Θορικό, το σημερινό Λαύριο, και την Ελευσίνα. Στόχος είναι η Αθήνα και η Αττική να γίνουν ένας αυτόνομος ταξιδιωτικός προορισμός, μέσα από ένα σχέδιο Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης.
Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων φετινών διαλέξεων, κορυφαίοι επιστήμονες έριξαν φως στην «Τριλογία της Αθήνας», μια δυναμική πρωτοβουλία που αναπτύσσουν το τελευταίο διάστημα όλοι οι αρμόδιοι φορείς και το ΔΙΑΖΩΜΑ, με στόχο το σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός καινοτόμου προγράμματος «Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης για την Αττική». Βασικός άξονας του παραπάνω προγράμματος είναι η αποκατάσταση της σύνδεσης που είχε η πόλη της αρχαίας Αθήνας με το Ιερό της Ελευσίνας, το Λαύριο και τα ορυχεία αργύρου, καθώς και με το επίνειό της, τον Πειραιά.
Στην τέταρτη και τελευταία διάλεξη του κύκλου, η οποία επικεντρώθηκε στο Λαύριο, ο Ανδρέας Καπετάνιος μας ξενάγησε στα αρχαία ορυχεία αργύρου του Λαυρίου, αποτυπώνοντας ένα κορυφαίο τεχνολογικό θαύμα της αρχαιότητας, ενώ, ο Νίκος Μπελαβίλας αφηγήθηκε τη σημαντική ιστορία τόσο της Λαυρεωτικής, όσο και των Μεταλλείων Λαυρίου κατά τον 19ο και 20ό αιώνα.
Ο Θορικός είναι ο δήμος μιας εξαιρετικά σημαντικής δραστηριότητας: εκεί είναι τα ορυχεία μολύβδου και αργύρου, που έχουν ιδιαίτερο τεχνολογικό και οικονομικό ενδιαφέρον. Το Λαύριο μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε και να σκεφτούμε την Κλασική Αθήνα στην μεγάλη κλίμακα. Επιπλέον, το νεότερο Λαύριο σώθηκε εν μέσω της χειρότερης κρίσης της ιστορίας του, στις αρχές της δεκαετίας 1990. Η αυτοδιοίκηση, οι εργαζόμενοι της πόλης σε συνεργασία με μία μεγάλη ομάδα καθηγητών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, συνέλαβαν την ιδέα μετατροπής της καταστροφής της αποβιομηχάνισης σε δημιουργία πολιτισμού και τεχνολογίας. Αυτό το Λαύριο, της τεχνολογίας, έρευνας, εκπαίδευσης και αρχαιολογίας γίνεται ένας από τους ισχυρούς πόλους στο μεγάλο δίκτυο της Αττικής.
«Χθόνιος μόχθος: οι άνθρωποι και η γη του αρχαίου Λαυρίου»
«Η Λαυρεωτική είναι ο μοναδικός τόπος στον οποίο καθίσταται συνεχώς αισθητή η σχέση της μακράς διάρκειας της γεωλογίας και της γεωγραφίας με τη συνέχεια των στιγμών του ανθρώπινου σωματικού και πνευματικού μόχθου. Κυρίαρχο στοιχείο της, η πάλη με το μετάλλευμα και τα μέταλλα μέσα και πάνω στη γη, η οποία μαρτυρείται αρχαιολογικά τουλάχιστον από το τέλος της 4ης π.Χ. χιλιετίας. Η εξέλιξη της αρχαίας τεχνολογίας, των οικονομικών και πολιτικών δομών στέκουν απτά, εκεί, αρχαία κατάλοιπα στριμωγμένα σε εικοσιπέντε χιλιάδες στρέμματα του λαυρεωτικού τοπίου. Ανάμεσά τους, κυρίαρχη η παρουσία των υλικών και ιδεολογικών θεμελίων της Πόλεως της Αθήνας των κλασικών χρόνων: εκατοντάδες μεταλλουργικά εργαστήρια, υδραυλικά έργα, δεκάδες αγροικίες, ιερά και φρούρια, αγορές και το θέατρο του Θορικού, ενταγμένα σε δέκα περίπου Κλεισθένειους Δήμους. Το Λαύριο μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε και να σκεφτούμε την Κλασική Αθήνα στην μεγάλη κλίμακα. Η αργυρίτις γη του, ο λεγόμενος ναυτικός νόμος του Θεμιστοκλή, η νίκη στη Σαλαμίνα αποτελούν μιαν ιστορική ακολουθία σχέσεων από την οποία αναδύθηκε η αθηναϊκή πολιτική, οικονομική και πολιτισμική ηγεμονία. Το υλικό σύμβολό της, ο Παρθενώνας, έγινε και παγκόσμιο. Το Λαύριο, όμως, παρέμεινε εν πολλοίς άγνωστο. Ίσως γιατί σε αυτό το τοπίο, το κάποτε εκκωφαντικό από τους κρότους και τις φωνές των μεταλλείων και των εργαστηρίων, μόχθησαν μυριάδες από τους σιωπηλούς της Ιστορίας: οι δούλοι. Η αρχαιολογική μέθοδος καθώς, εκτός από τα μεγάλα και υψηλά έργα τέχνης, εστιάζει και στα μικρά και ασήμαντα υλικά κατάλοιπα, μπορεί, μερικές φορές, να δώσει φωνή και στις σιωπηλές ομάδες. Και όταν, μέσω αυτής, καταφέρουμε να συναντήσουμε την τεράστια κλίμακα του αρχαίου μεταλλευτικού και μεταλλουργικού λαυρεωτικού χώρου, με τα αμέτρητα εργαστήρια στην επιφάνεια και τα χιλιόμετρα των στοών στο υπέδαφος, μπορεί να μάθουμε κάτι και για τις χιλιετίες του σιωπηλού χθόνιου μόχθου.» Α.Κ.
«Το Λαύριο των δύο εποχών: ένα πετυχημένο πείραμα είκοσι χρόνων»
«Το νεότερο Λαύριο σώθηκε εν μέσω της χειρότερης κρίσης της ιστορίας του, στις αρχές της δεκαετίας 1990. Η αυτοδιοίκηση, οι εργαζόμενοι της πόλης και δίπλα τους μια μεγάλη ομάδα καθηγητών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, συνέλαβαν την ιδέα μετατροπής της καταστροφής της αποβιομηχάνισης σε δημιουργία πολιτισμού και τεχνολογίας.
Έτσι σώθηκε η Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου (ΓΕΜΛ).
Τα 250 στρέμματα και τα 41 ερείπια άρχισαν τότε να μετασχηματίζονται στο ωραιότερο και μεγαλύτερο βιομηχανικό μνημείο της χώρας, το Τεχνολογικό-Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου. Δίπλα σε αυτό, με συστηματικές αποκαταστάσεις μνημείων και αναπλάσεις από τον Δήμο Λαυρεωτικής, η ιστορική βιομηχανική πόλη, η «company town» του 19ου αιώνα, διασώθηκε και αναβίωσε.
Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη μια σειρά έργα, με κορυφαίο το Μουσείο Μεταλλείας-Μεταλλουργίας Λαυρίου (ΜΜΜΛ). Το επόμενο βήμα είναι η σύνδεση της αρχαίας τεχνικής κληρονομιάς των μεταλλείων και του εθνικού δρυμού όπου βρίσκονται με τη νεότερη βιομηχανική κληρονομιά της πόλης.
Αυτό το Λαύριο της τεχνολογίας, της έρευνας, της εκπαίδευσης και της αρχαιολογίας γίνεται έτσι ένας από τους ισχυρούς πόλους στο μεγάλο δίκτυο της Αττικής.» Ν.Μ.
Γεννήθηκε στη Σάμο το 1966. Απόφοιτος της Αρσακείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας και του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Μεταπτυχιακές σπουδές (MPhil και PhD) στο πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ, κατά τη διάρκεια των οποίων ερεύνησε συγκριτικά και διαχρονικά την κοινωνικοοικονομική δομή και λειτουργία του ορεινού χώρου στην Κρήτη, Ικαρία και Ήπειρο. Είναι επίκουρος καθηγητής αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου.
Από το 2002 έως το 2017, εργάστηκε ως αρχαιολόγος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, στην Ανατολική Αττική, όπου διεξήγαγε σωστικές ανασκαφές και επιφανειακές έρευνες στις περιοχές Μαραθώνα, Θορικού, Σουνίου, Λαυρεωτικής χερσονήσου και νησιών του Αργοσαρωνικού. Υπεύθυνος προγράμματος ανάπτυξης δικτύου αρχαιολογικών και ιστορικών διαδρομών στην περιοχή των αρχαίων μεταλλείων και μεταλλουργικών εργαστηρίων Λαυρίου, του σχεδιασμού του Αρχαιολογικού Πάρκου Λαυρεωτικής, του προγράμματος μελέτης χαρακτηρισμού των αρχαίων υδραυλικών κονιαμάτων. Παρείχε εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά, και σεμινάρια για φοιτητές και εκπαιδευτικούς αναπτύσσοντας μεθοδολογίες ανάγνωσης του ιστορικού τοπίου στη Λαυρεωτική.
Από το 2012 διδάσκει σε ΠΜΣ του Ιονίου Πανεπιστημίου. Διεξήγαγε ανασκαφική, επιφανειακή και εθνοαρχαιολογική έρευνα συμμετέχοντας σε ερευνητικά προγράμματα στην Εύβοια, Σάμο, Ικαρία, Θήβα, Λευκάδα, Ιόνιο Αρχιπέλαγος. Διηύθυνε το πρόγραμμα επιφανειακής έρευνας στην περιοχή αρχαίων μεταλλουργικών εργαστηρίων στο Αρύ Λαυρεωτικής, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Rühr-Bochum. Τρέχοντα ερευνητικά προγράμματα περιλαμβάνουν τη μελέτη της αρχαίας τεχνολογίας διαχείρισης υδάτων στις κοιλάδες των μεταλλουργικών εργαστηρίων σε συνεργασία με το ΕΜΠ και το ΕΚΦΕ Δημόκριτος, τη γεωρχαιολογική και παλαιοπεριβαλλοντική διερεύνηση της περιοχής του αρχαίου Δήμου του Θορικού, σε συνεργασία με το ΕΜΠ και την τελική δημοσίευση των ανασκαφών στο αρχαίο θέατρο του Θορικού (1964-2012) σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Gent, τη συγκριτική μελέτη κτερισμάτων και βιοαρχαιολογικών δεδομένων ταφών από την Kλασική έως την υστερο-Ρωμαϊκή περίοδο, στη Λαυρεωτική, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο του Freiburg.
Τα αποτελέσματα των ερευνών του δημοσιεύονται σε επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Το επιστημονικό του ενδιαφέρον έχει αφετηρία μια ολιστική προσέγγιση του παρελθόντος, ενσωματώνοντας εργαλεία δομικής ανάλυσης, ερμηνευτικής κριτικής και φαινομενολογίας του τοπίου. Επικεντρώνεται στην Αρχαιολογία του Χώρου ως πεδίου ώσμωσης των μεθόδων της Αρχαιολογίας, της Ιστορίας και της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Εστιάζει στο παράδειγμα των Κλασικών Αττικών Δήμων και την εξέλιξη της οργάνωσης των κοινωνικών (συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών), οικιστικών και παραγωγικών δομών.
Ο Νίκος Μπελαβίλας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πολεοδομίας στη Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ και Διευθυντής του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ. Έχει διατελέσει Συντονιστής του έργου του Τεχνολογικού-Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου (1994-1997) και Διευθυντής του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης (2000). Αρχιτέκτων μαζί με τη Βάσω Τροβά της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Επιστημονικός υπεύθυνος ερευνών για τα μητροπολιτικά πάρκα της Αθήνας, το θαλάσσιο μέτωπο Ελευσίνας, τα μνημεία και τους δημόσιους χώρους του Πειραιά κ.ά. Μέλος διεθνών επιτροπών για τα μνημεία και επιστημονικός αξιολογητής του ICOMOS για τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Έχει βραβευθεί σε διεθνείς αρχιτεκτονικούς-πολεοδομικούς διαγωνισμούς. Σήμερα είναι πρόεδρος και διευθύνων Σύμβουλος της «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.» και αναπληρωματικό μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου.
Ο Σταύρος Μπένος γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1947 και είναι τοπογράφος-μηχανικός. Υπηρέτησε το δημόσιο βίο της χώρας ως: Δήμαρχος Καλαμάτας (1979-1990), Βουλευτής (Μεσσηνίας 1990-2004, Β΄ Αθήνας 2004-2007), Υφυπουργός Πολιτισμού στην τελευταία κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου και Υπουργός Πολιτισμού, Υπουργός Αιγαίου και Υφυπουργός Δημόσιας Διοίκησης στις κυβερνήσεις Κώστα Σημίτη. Οι σημαντικότεροι σταθμοί στη διαδρομή του στη δημόσια σφαίρα είναι: α) η ανασυγκρότηση της Καλαμάτας μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς του Σεπτεμβρίου του 1986 που βραβεύθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Πολεοδόμων (πρότυπη και ανθρωποκεντρική πολεοδομική ανάταξη της Καλαμάτας) και από την Europa Nostra (Διάσωση και ανάδειξη των μνημείων της πόλης), β) η ίδρυση και λειτουργία των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.) και γ) η ίδρυση και λειτουργία του σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ».
