Ημερίδα «Climate Challenges» - 1ο μέρος

H Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ) διοργάνωσε την Ημερίδα «Climate Challenges», τη Δευτέρα 25 Νοεμβρίου στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη. Η Ημερίδα ανέδειξε μια νέα οπτική σε 3 βασικούς πυλώνες – Τουρισμός, Πόλεις, Εκπαίδευση – στο πολυδιάστατο και επείγον θέμα της κλιματικής κρίσης.

Ξεκινώντας, ο Στράτος Φαναράς της METRON ANALYSIS, παρουσίασε πανελλαδική έρευνα για την Τουριστική Συμπεριφορά και τη Βιωσιμότητα, που διενήργησε η εταιρία για λογαριασμό της ΕΕΠΦ. Η έρευνα υπογράμμισε τη διττή στάση των Ελλήνων: παρότι τα οικονομικά κριτήρια επηρεάζουν τις επιλογές τους, δείχνουν αυξημένη ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον και τις βιώσιμες πρακτικές. Η αναγνώριση των οικολογικών σημάτων, η ζήτηση για περισσότερη ενημέρωση και η προθυμία των νέων για υποστήριξη καταλυμάτων με περιβαλλοντική πιστοποίηση υποδηλώνουν τις προοπτικές για ανάπτυξη μιας περισσότερο περιβαλλοντικά υπεύθυνης τουριστικής, κουλτούρας στην Ελλάδα.

Την πρώτη θεματική «άνοιξε» ο Στέφανος Παπανίκος, ο οποίος για το ζήτημα του υπερτουρισμού, υποστήριξε ότι στην Ελλάδα παρατηρείται σε συγκεκριμένες περιοχές και χρονικές περιόδους. Επισήμανε ότι οι ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις υστερούν συγκριτικά με τον ανταγωνισμό, λόγω της απουσίας εξειδικευμένων τμημάτων, συγκεκριμένων ρόλων και καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού, παράγοντες που υποστηρίζουν τα συστήματα πιστοποίησης βιωσιμότητας στον Τουριστικό κλάδο. Τέλος, παρουσίασε πρωτοβουλίες όπως το πρόγραμμα “GReco Islands” και έργα σε νησιά όπως η Χάλκη και η Αστυπάλαια, που αποτελούν παραδείγματα για το πώς μπορεί να ενισχυθεί η βιωσιμότητα μέσα από καινοτομία και συνεργασία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα.

Στο πρώτο πάνελ με θέμα «Επαναπροσδιορίζοντας το μέλλον του αειφόρου τουρισμού και των επιχειρήσεων στην Ελλάδα», ο Γιώργος Πελεκανάκης, ανέδειξε την ανάγκη για μακρόχρονο σχεδιασμό καθώς και για την προώθηση της χώρας ως βιώσιμου προορισμού, με την εφαρμογή υποχρεωτικών πιστοποιήσεων βιωσιμότητας που είναι βασικό κριτήριο επιλογής για τους tour operators και τον ξένο τουρισμό. Ο Ιωάννης Κόνσολας, αναφέρθηκε στην ανάγκη για κοινωνική συνοχή που καθιστά απαραίτητη τη συνεργασία μεταξύ τραπεζικού συστήματος, επιχειρήσεων και κοινωνίας των πολιτών. Όπως τόνισε, οι Τράπεζες μπορούν, μέσω στοχευμένων χρηματοδοτήσεων που εμπεριέχουν δείκτες ESG, να βοηθήσουν τις ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της βιωσιμότητας. Ο Νίκος Αυλώνας, χαρακτήρισε τη χρήση του «μέτρου» ως κλειδί για τον βιώσιμο τουρισμό ώστε να διασφαλιστεί η ισορροπία μεταξύ φυσικού περιβάλλοντος και οικονομικής ανάπτυξης, τόνισε τη σημασία της σωστής εκπαίδευσης και ενημέρωσης των μικρομεσαίων επιχειρηματιών του κλάδου, υπογραμμίζοντας τον ρόλο των επιμελητηρίων, και πρότεινε την υποχρεωτικότητα των πιστοποιήσεων.

Στο σχολιασμό της η Μαρία Δαμανάκη, επεσήμανε τη βαρύτητα του τουριστικού κλάδου στην οικονομία της χώρας, με προβληματισμό για την εξέλιξή της σε μονοπαραγωγική, και στους κινδύνους που αυτό εγκυμονεί. Εξήγησε ότι η επένδυση σε υποδομές και στο περιβαλλοντικό κεφάλαιο είναι οικονομικά επωφελής και μπορεί να ενισχύσει τη βιωσιμότητα του τουριστικού προϊόντος. Τέλος, τόνισε την έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού στην Ελλάδα και κάλεσε για αυστηρότερη τήρηση των νόμων και εφαρμογή των εξαγγελιών. Παρά τις προκλήσεις, εξέφρασε αισιοδοξία, αναγνωρίζοντας τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική συνείδηση των νεότερων γενεών και τη δυνατότητα αλλαγής μέσω της συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Ακολούθησε η δεύτερη θεματική, για τις Πόλεις, με παρουσίαση των Αδάμ Μαρκάκη και Αλέξανδρου Βλαβιανού, που μίλησαν για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές πόλεις, αλλά και τις καινοτόμες ιδέες που μπορούν να φέρουν ριζικές αλλαγές για τη βελτίωση της αστικής ζωής. Στο πλαίσιο της δραστηριότητάς τους ως «άγγελοι» επενδυτές, μίλησαν για τη σημασία της χρηματοδότησης και της ενίσχυσης των σωστών προσπαθειών, εφόσον υπάρξει κοινό αφήγημα και στρατηγική συνεργασία.

Στο δεύτερο πάνελ με θέμα «Γιατί ο κόσμος χρειάζεται δυναμικές πόλεις» με εστίαση σε θέματα βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας των πόλεων, ο Νίκος Ανδρουλάκης, τόνισε την ανάγκη γενικού χωροταξικού σχεδιασμού, και υπογράμμισε τη σημασία υιοθέτησης φυσικών λύσεων, όπως τα πάρκα βροχής, που ενισχύουν την ανθεκτικότητα των πόλεων, και της ενίσχυσης των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για ακραία καιρικά φαινόμενα. Ακόμη, αναφέρθηκε σε καλά παραδείγματα, όπως η δράση «Ανάπλαση Πόλης» του Πράσινου Ταμείου και δήλωσε ότι η επίτευξη βιώσιμου μέλλοντος απαιτεί εθνική πολιτική και διακομματική συναίνεση. Ο Νίκος Χαραλαμπίδης, υπογράμμισε την ανάγκη για μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων στις πόλεις όπως προκύπτει στη σύγκριση με την κατανάλωση σε άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις. Εξέφρασε την απογοήτευσή του για την αργή πρόοδο του προγράμματος «Εξοικονομώ» και τη μειωμένη αποτελεσματικότητά του σε σχέση με το στόχο. Επιπλέον, αναφέρθηκε στο βασικό θέμα της έλλειψης σχεδιασμού σε υποδομές, όπως στις δημόσιες μεταφορές. Ο Νίκος Ξυλούρης, μίλησε για τις πρωτοβουλίες της Περιφέρειας Κρήτης, όπως η μελέτη για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και η λειτουργία μονάδων παραγωγής ενέργειας από βιοαέριο, για τη σημασία της τοπικής παραγωγής και κατανάλωσης για τη μείωση του μεταφορικού κόστους, καθώς και για τη διαχείριση του νερού με την αξιοποίηση τεχνολογιών όπως ο τριτοβάθμιος καθαρισμός, που μπορεί να υποστηρίξει τη βιώσιμη άρδευση.

Στη θεματική για την Εκπαίδευση, η Δαρεία Νεφέλη Βουρδουμπά, παρουσίασε τη Σύμπραξη για την Πράσινη Εκπαίδευση της UNESCO, που έχει στόχο την ενσωμάτωση της κλιματικής εκπαίδευσης σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα και την πιστοποίηση του 50% των σχολείων ως “πράσινων” μέχρι το 2030. Όπως ανέφερε, το Πρόγραμμα “Οικολογικά Σχολεία” του FEE, που υλοποιείται ήδη σε 99 χώρες και στην Ελλάδα από την ΕΕΠΦ, αναγνωρίζεται ως καίριο εργαλείο για την επίτευξη των στόχων της UNESCO, καθώς πληροί το 90% των απαιτούμενων κριτηρίων.

Στο τρίτο πάνελ με θέμα «Τι σημαίνει το Πρασίνισμα της Εκπαίδευσης», η Στεριανή Ματσιώρη ανέδειξε τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειώσει η τριτοβάθμια εκπαίδευση προς την κατεύθυνση της αειφορίας, με την ενσωμάτωση πράσινων προγραμμάτων σπουδών και τη μείωση του οικολογικού τους αποτυπώματος. Ακόμη, αναφέρθηκε στις σημαντικές προσπάθειες των εκπαιδευτικών, που με τη στήριξη προγραμμάτων ολιστικής προσέγγισης όπως είναι τα Οικολογικά Σχολεία, εμπνέουν υπευθυνότητα στους μαθητές και δημιουργούν συνέργειες μεταξύ σχολείων και τοπικής κοινωνίας. Η Στέλλα Αποστολάκη υπογράμμισε τη σημασία της επιστημονικής έρευνας και της διάδοσης της ορθής επιστημονικής γνώσης, και αναφέρθηκε στο παράδειγμα εκπαιδευτικού ιδρύματος στην Ελλάδα το οποίο, χρησιμοποιώντας ολιστική προσέγγιση σε θέματα βιωσιμότητας, πρωτοστατεί στην πράσινη εκπαίδευση μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ερευνητικών δράσεων και συνεργασιών, ενώ επενδύει σε βιώσιμες υποδομές και έχει λάβει διεθνείς διακρίσεις.

Η Μαρία Δημοπούλου, έθεσε ως προτεραιότητα την ενεργοποίηση των υφιστάμενων δομών περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, που περιλαμβάνουν 56 Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με υπεύθυνους σε κάθε νομό της χώρας και χαρακτήρισε τη σημερινή συγκυρία ως «χρυσή ευκαιρία» χάρη σε πρωτοβουλίες όπως το Κλιματικό Σύμφωνο της Αθήνας και οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για ενεργειακή αναβάθμιση σχολείων. Ο Νίκος Ράπτης, υπογράμμισε την ανάγκη μιας ευρύτερης προσέγγισης για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, πέρα από το σχολείο, εμπλέκοντας θεσμούς, πόλεις, ΜΜΕ, κοινωνικά δίκτυα και οικογένειες. Όπως είπε, οι περιβαλλοντικές πολιτικές πρέπει να είναι δίκαιες και να λαμβάνουν υπόψη τις κοινωνικές ανισότητες.

Η ημερίδα ολοκληρώθηκε με σχολιασμό του Νίκου Πέτρου, Προέδρου της ΕΕΠΦ και Αντιπροέδρου του Ιδρύματος για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Foundation for Environmental Education - FEE), ο οποίος κατέδειξε τις ελλείψεις στον κεντρικό σχεδιασμό και τη διοικητική αποτελεσματικότητα, παρά την ύπαρξη επιστημονικά εφικτών λύσεων. Αναφέρθηκε στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα. Επισήμανε τις αντιφατικές πολιτικές, όπως οι επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα, που υπονομεύουν τις προσπάθειες για ενεργειακή μετάβαση και τόνισε τη σημασία των COP, παρά τις αδυναμίες τους, ως φόρουμ διαλόγου και πίεσης. Ολοκλήρωσε την τοποθέτησή του με έμφαση στην κρισιμότητα του χρόνου, επισημαίνοντας «Now is better than New and Time more important than Tech» και προέτρεψε στην επείγουσα κινητοποίηση όλων των μερών και των πολιτών.

Τις συζητήσεις συντόνισαν ο Ηλίας Παλιαλέξης, δημοσιογράφος στο ΑΠΕ ΜΠΕ βραβευμένος με ΟΙΚΟΠΟΛΙΣ 2019 για το περιβαλλοντικό δημοσιογραφικό του έργο, και η Ιωάννα Καρδάρα, δημοσιογράφος στο ΑΠΕ ΜΠΕ, με πολυετή εμπειρία στην κάλυψη θεμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Η ημερίδα υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση και του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη.