Ιστορία της τέχνης και εθνικισμός: από τη «γαλλική» Αναγέννηση στους «πριμιτίφ» Ζωγράφους

H ανακοίνωση αυτή έγινε στο πλαίσιο του Ε΄ Συνεδρίου Ιστορίας της Τέχνης με γενικό τίτλο «Ζητήματα ιστορίας, μεθοδολογίας, ιστοριογραφίας», που διοργάνωσαν η Εταιρεία Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης (Ε.Ε.Ι.Τ.) σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη από τις 15 έως τις 17 Ιανουαρίου 2016.

Ιστορία της τέχνης και εθνικισμός: από τη «γαλλική» Αναγέννηση στους «πριμιτίφ» Ζωγράφους

Σημείωμα του ομιλητή

Οι ιστορικές έννοιες έχουν τη δική τους ιστορία. Ο 19ος αιώνας αποτελεί μια περίοδο όπου διαμορφώνονται οι όροι με βάση τους οποίους προσεγγίζεται πλέον συστηματικά η δυτική παράδοση. Και εδώ, η Αναγέννηση παίζει καίριο ρόλο ακριβώς επειδή επιτρέπει να δημιουργηθεί ένα κρίσιμο ερμηνευτικό πλαίσιο για την κατανόηση του νεότερου δυτικού πολιτισμού. Όμως ποια Αναγέννηση; Εκείνη που, μέσω της αναγωγής στην αρχαιότητα, εμφανίστηκε στην ιταλική χερσόνησο; Ή μήπως εκείνη που προετοίμασε ο ευρωπαϊκός «βορράς» με την έμφαση την οποία έδωσε σε ένα νέο εκφραστικό ρεαλισμό που χρωστά ελάχιστα στην αρχαιότητα; Η δεύτερη άποψη υποστηρίχθηκε με σθένος στη Γαλλία στο περιβάλλον της ακαδημαϊκής ιστορίας της τέχνης καθώς προσφέρονταν για τη συγκρότηση της νέας γαλλικής εθνικής ταυτότητας. Τη δική τους ωστόσο ταυτότητα μέσω της ιστορίας της τέχνης θα διεκδικήσουν και άλλα ευρωπαϊκά «έθνη» μέσα στον 20ό αιώνα με αφορμή το πρόβλημα των «πριμιτίφ» ζωγράφων. Ό,τι θα μας απασχολήσει λοιπόν εδώ αφορά το πώς η ιστορία της τέχνης αναδύεται ως πεδίο σύγκρουσης διαφορετικών αντιλήψεων για το παρελθόν που στην ουσία παραπέμπουν, ως συνήθως, στο ίδιο το παρόν.