Καταγραφή των ιδεών των μαθητών της Α΄ τάξης του Δημοτικού για την έννοια της “ενέργειας” μέσα από το σχεδιασμό δύο διδακτικών παρεμβάσεων

Το Κέντρο Μελέτης Ψυχοφυσιολογίας και Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών διοργάνωσε το 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Επιστημών Εκπαίδευσης, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 15-18 Ιουνίου 2017. Οι εργασίες του συνεδρίου διεξήχθησαν στο ξενοδοχείο DIVANI CARAVEL.

Σκοπός του συνεδρίου ήταν η παρουσίαση πρόσφατης θεωρητικής όπως και εφαρμοσμένης έρευνας σε θέματα εκπαίδευσης  και ψυχολογίας,  όπως επίσης, η διατύπωση προτάσεων για το μέλλον της εκπαίδευσης στη χώρα μας και η παρουσίαση ερευνητικών και παιδαγωγικών  εμπειριών από διακεκριμένες προσωπικότητες στο χώρο. Κεντρική θεματική του Συνεδρίου ήταν: «Εκπαίδευση χαρισματικών ατόμων στην Ελλάδα».

Το Blod βιντεοσκόπησε και δημοσιεύει τις ομιλίες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της θεματικής «Φυσικές Επιστήμες και Περιβάλλον στην εκπαίδευση».

Περίληψη της ομιλίας

Η διδασκαλία της ενέργειας συναντά σημαντικές δυσκολίες από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου.
 

Από τη μία παρουσιάζονται εννοιολογικές δυσκολίες καθώς η ενέργεια δεν μπορεί να καθοριστεί μονοσήμαντα λόγω της αφηρημένης υπόστασης της έννοιας και από την άλλη συναντώνται διδακτικές δυσκολίες λόγω των ήδη διαμορφωμένων αντιλήψεων των παιδιών για την ενέργεια από το περιβάλλον τους, πριν την είσοδο τους στο σχολείο. Οι απόψεις των μαθητών για τα φυσικά φαινόμενα καταγράφονται ως εναλλακτικές ιδέες των παιδιών ή παρανοήσεις, προϋπάρχουσες ιδέες, αυθόρμητες αντιλήψεις, αναπαραστάσεις ή νοητικά μοντέλα.

Σκοπός της έρευνας είναι η διερεύνηση της δυνατότητας οικοδόμησης από μαθητές της Α’ τάξης του δημοτικού ενός ποιοτικού εξηγητικού προτύπου για την έννοια της “ενέργειας”. Πρόκειται να διαπιστωθεί αν πράγματι οι αντιλήψεις των μαθητών για την έννοια της ενέργειας φαίνεται να συγκροτούν αυτά τα μοντέλα που χαρακτηρίζονται από λογική συνέπεια και συνοχή. Θα διερευνηθεί μια νέα προσέγγιση της διδασκαλίας της ενέργειας, που βασίζεται στο εννοιολογικό πρότυπο των ενεργειακών αλυσίδων, ενώ παράλληλα θα ληφθούν υπόψη οι νοητικές παραστάσεις των μαθητών, που βασίζονται σε ένα θεμελιώδη τύπο νοητικού συλλογισμού, τον λεγόμενο γραμμικό αιτιακό συλλογισμό.

Ως προς τη μέθοδο προσέγγισης της έρευνας παρουσιάζονται δυο διδακτικές παρεμβάσεις για την έννοια της ενέργειας, μία παραδοσιακή διδασκαλία σύμφωνα με το ισχύον αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών και μία καινοτομική διδασκαλία της ενέργειας, αφενός βασιζόμενη στο εννοιολογικό πρότυπο των ενεργειακών αλυσίδων και αφετέρου στην ενεργοποίηση εκ μέρους των μαθητών του γραμμικού αιτιακού συλλογισμού.

Η έρευνα που παρουσιάζεται διενεργήθηκε με τη μέθοδο των συνεντεύξεων και η ανίχνευση των ερευνητικών υποθέσεων με την ερευνητική τεχνική των pre/post τεστ.

Τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν: α) ότι οι μαθητές της Α’ τάξης του Δημοτικού δίνουν μία φυσική εξήγηση που τους επιτρέπει να κατασκευάζουν και να περιγράφουν τη λειτουργία διαφόρων φυσικών φαινομένων διατυπώνοντας αυθόρμητους προ-ενεργειακούς συλλογισμούς, β) ότι με την παρουσίαση των διδακτικών παρεμβάσεων αναδεικνύονται τα πλεονεκτήματα της καινοτομικής διδακτικής προσέγγισης σε σχέση με το παραδοσιακό σύστημα διδασκαλίας, γ) ότι το εννοιολογικό πρότυπο των ενεργειακών αλυσίδων (Κολιόπουλος ,2006) αποτελεί κατάλληλη επιλογή διδακτικού μετασχηματισμού της επιστημονικής γνώσης στη σχολική εκδοχή της.