kleros and oikos: Equality, Lottery and Distribution of Land in Archaic and Classical Greece

Τα κειμενικά και αρχαιολογικά δεδομένα σχετικά με την κατανομή γης μεταξύ των Ελλήνων εποικιστών (ή ‘αποίκων’) αποκαλύπτουν τη μέριμνα των δεύτερων για τις έννοιες της ακριβοδικίας και της ισότητας ήδη από τον 8ο αιώνα. Επιπλέον, δείχνουν ότι οι άποικοι είχαν αίσθηση συνοχής των πολιτικών τους κοινοτήτων. Οι όροι ίσαι και όμοιαι είναι φορμουλαϊκοί όροι που βρίσκουμε σε περιβάλλοντα ίδρυσης αποικιών –κεντρικοί όροι που θα πραγματευτούμε παρακάτω.

Ο συνδυασμός οίκου (σπίτι, σπιτικό) και κλήρου (μερίδα γης) αντανακλά τις προσδοκίες των πρώτων αποίκων. Ταυτόχρονα παραπέμπει στο σύστημα διανομής, το οποίο αφενός προϋποθέτει ίσες ευκαιρίες για απόκτηση καλύτερων μερίδων (καλύτερων ως προς την ποιότητα και την τοποθεσία), ενώ ταυτόχρονα εμμένει στην ισότητα του μεγέθους της μερίδας. Η ευρύτερη πρακτική της κλήρωσης στην αρχαϊκή Ελλάδα (π.χ. για κατανομή λείας, υποδιαίρεση κληρονομιάς, επιλογή στρατιωτών και αποίκων δια κλήρου) μας βοηθάει να κατανοήσουμε καλύτερα τόσο τον ίδιο τον μηχανισμό όσο και τις αρχές της ισότητας και της ισονομίας που τον ενέπνευσαν.

Θα συζητηθούν οι πρώτοι κλήροι, στο γενικότερο πλαίσιο των Ελλήνων νομοθετών και αναμορφωτών, με έμφαση στην ιδέα ότι οι κλήροι αυτοί δεν είναι απαλλοτριώσιμοι, συντηρώντας το σχήμα ‘ένας κάτοχος κλήρου ανά οίκο/κλήρο’.

Την εποχή του αποικισμού, το γενικό σύστημα διανομής γης, καθώς και οι αξιώσεις των αποίκων για ίση και δίκαιη διανομή, συνεπάγεται τον αποκλεισμό άλλων, συχνά μη-Ελλήνων γειτόνων, από τον αρχικό οικισμό. Αυτό μάλλον διαψεύδει ισχυρισμούς ότι οι πρώτες Ελληνικές αποικίες ήταν ‘υβριδικές’, αφού ο αποκλεισμός των μη-αποίκων φαίνεται πως ήταν ο κανόνας, όπως αποκαλύπτουν τα πρότυπα ίσης διανομής γης μέσω κλήρωσης σε προκαθορισμένες ομάδες του πληθυσμού.