Χατζόπουλος Θανάσης
Παναγιωτοπούλου Ιωάννα
Αθανασιάδου Κωνστάνς
Μαλισόβα Βίκυ
Τσιριμώκου Λίζυ
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
29/02/2024
Διάρκεια
01:09:25
Εκδήλωση
Επιστημονικό συμπόσιο: Το ξένο, το αλλότριο, το ανοίκειο
Χώρος
Αίθουσα "Γιάννης Μαρίνος" του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Διοργάνωση
Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (Ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη)
Κατηγορία
Ιστορία, Εκπαίδευση, Τέχνες / Πολιτισμός, Ψυχολογία / Ψυχική Υγεία, Κοινωνικά θέματα
Ετικέτες
ξένο, αλλότριο, ανοίκειο, ιστορία, Διαφορετικότητα, εκπαίδευση, τέχνη, πολιτιστική ετερότητα, ψυχανάλυση, ρατσισμός, μισαλλοδοξία, ετερότητα, ασυνείδητο, μητρικό σώμα, μητέρα, άγχος αποχωρισμού, παιδί, έφηβοι, σώμα, Λούσιας, Νίκος Χουλιαράς, νοητική υστέρηση
Η Εταιρεία Σπουδών διοργάνωσε επιστημονικό συμπόσιο με θέμα: «Το ξένο, το αλλότριο, το ανοίκειο». Οι τρεις λέξεις που συνθέτουν τον τίτλο του συμποσίου συμπυκνώνουν και τη θεματολογία του: το ξένο, αυτό που έρχεται από αλλού, που δεν ανήκει ή που απλώς φιλοξενείται· το αλλότριο, αυτό που δεν κατέχουμε και δεν μας αφορά· το ανοίκειο, το ανάρμοστο, το όχι γνώριμο, αλλά και το δυσοίωνο – που εξοβελίζεται ως αιωρούμενη απειλή. Πώς διακρίνουμε το ιθαγενές από το ξένο; Το «δικό» από το αλλότριο; Το ίδιο από το διαφορετικό; Αλλά και με ποιους μηχανισμούς γεννιέται η έλλειψη ανοχής ή και το μίσος για κάθε αντίθετη θέση;
Τα παραπάνω θέματα διερευνώνται, μεταξύ άλλων, μέσα από ποικίλες επιστημονικές προσεγγίσεις, στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 28 και την Πέμπτη 29 Φεβρουαρίου 2024, στην αίθουσα Γιάννης Μαρίνος (πρώην Πολυχώρος) του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Ακολουθούν οι περιλήψεις των ομιλιών του κύκλου:
Θανάσης Χατζόπουλος (συντονιστής): «Το ξένο, το αλλότριο, το ανοίκειο»
Η ψυχανάλυση είναι ένα από τα βασικά πεδία που μας εξοικειώνουν με την έννοια του ξένου, εγγράφοντας στο βαθύτερο είναι του υποκειμένου την ετερότητα, είτε με τη μορφή του ίδιου του ασυνειδήτου είτε με εκείνη του Άλλου, από τον οποίο προκύπτει το υποκείμενο και η αλλοτρίωσή του, είτε με τη σεξουαλικότητα, η οποία δυνητικά αντιπροσωπεύει καθετί «άλλο». Έτσι το ανοίκειο στα κατάβαθα του εαυτού αποτελεί τόσο έναν χώρο βαθιάς και συνεχούς εξερεύνησης όσο και απώλειας της φαντασιακής ενότητας αυτού που καθένας μας είναι.
Ιωάννα Παναγιωτοπούλου: «Ο ξένος, το ανοίκειο, ο ξενιστής»
Συνάντηση με τον ξένο και το αλλότριο είναι η συνάντηση με τον άλλο / Άλλο για το Υποκείμενο: σηματοδοτεί την ετερότητα και αναδύει το ανοίκειο στην ψυχική πραγματικότητα. Μολονότι το ασυνείδητο είναι άγνωστο και ανοίκειο, είναι την ίδια στιγμή και ενδόμυχο, οικείο, είναι ο πυρήνας της ψυχής. Το διακύβευμα για το Υποκείμενο είναι αν θα το οικειοποιηθεί ή θα αποξενωθεί, θα αμυνθεί. Τη συνάφεια ανοίκειο-οικείο τη διέπει ο φόβος για τα δύο, σε μια αλληλουχία οικειοποίησης του ξένου και αποξένωσης από το οικείο. Θα ήταν άραγε το ξένο / το αλλότριο απειλή αλλά και «μπόλιασμα» νέων ετεροτήτων στην ψυχική πραγματικότητα του Υποκειμένου;
Κωνστάνς Αθανασιάδου: «Η γέννηση, η εξορία και το ταξίδι»
Το μητρικό σώμα είναι η γενέθλια γη που το παιδί πρέπει να αποχωριστεί προκειμένου να οργανώσει το εγώ του. H όψη του ξένου πυροδοτεί ένα ασυνείδητο άγχος αποχωρισμού, ενώ η ασυνείδητη νοσταλγία επιστροφής στην «Ιθάκη» καταγωγής μπορεί να επανέρχεται με ποικίλες μεταμορφώσεις.
Βίκυ Μαλισόβα: «Το ξένο στο σώμα του εφήβου»
Όταν ο έφηβος ζει το σώμα του ως ξένο, όταν οι αλλαγές στο σώμα λόγω της ήβης τού προκαλούν έντονο αίσθημα ανοίκειου, αυτό κάποιες φορές εκφράζεται ως δυσφορία φύλου, ενώ κάποιες άλλες συνοδεύεται επιπλέον από ένα αίτημα μετάβασης φύλου. Οι ενήλικοι καλούνται να απαντήσουν. Δομές ψυχικής υγείας, ιατρικές και εκπαιδευτικές, καθώς και οι νομοθέτες καλούνται να βοηθήσουν τα παιδιά και τις οικογένειές τους στην οδό της σεξουαλικής επιβεβαίωσης. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τον έφηβο που υποφέρει; Ποια ερωτήματα βάζει στο ξένο που ο καθένας μας φέρει μέσα του;
Λίζυ Τσιριμώκου: «Η εξόριστη γλώσσα της παιδικότητας»
Ο Λούσιας (1979) του Νίκου Χουλιαρά προβάλλει τον λόγο ενός καθυστερημένου παιδιού, αλλά κατά τα άλλα παρατηρητικού και φιλοπερίεργου, που ζει στα Γιάννενα στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Η παιδική ηλικία είναι μια μεταβατική φάση, απαραίτητη στην όδευση προς την ενηλικίωση, αλλά σαφώς παροδική. Τι συμβαίνει όταν το παιδί μένει πάντα παιδί και βαθμηδόν αποξενώνεται από τον κόσμο των «μεγάλων»; Η ανεπεξέργαστη, αντισυμβατική γλώσσα του δεν είναι πια χαριτωμένη στην αφέλειά της, αλλά «ξένη» – ίσως κι ενοχοποιητική.
Ποιητής και μεταφραστής, παιδοψυχίατρος και ψυχαναλυτής, μέλος των: Société de Psychanalyse Freudienne (Παρίσι), International Winnicott Association (Σάο Πάολο) και Ελληνικός Ψυχαναλυτικός Χώρος Ντ. Γ. Γουίνικοτ. Εργάζεται ιδιωτικά με παιδιά, εφήβους και ενηλίκους. Δημοσίευσε το βιβλίο Πανδημία και περιοριστικά μέτρα. Ο ψυχισμός απέναντι στον θάνατο και στους περιορισμούς του (Αρμός, 2021) και είναι επιστημονικός υπεύθυνος της σειράς Γραφές της ψυχανάλυσης (εκδόσεις Αρμός). Από το 1986 δημοσίευσε δεκαέξι βιβλία ποίησης, δύο βιβλία ποιητικής, τρία παραμύθια για παιδιά, δύο νουβέλες, ένα βιβλίο με αφηγήματα και δεκαπέντε μεταφράσεις. Το 2013 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το σύνολο του ποιητικού του έργου. Το 2014 ονομάστηκε από τη Γαλλική Δημοκρατία Ιππότης στην τάξη των Γραμμάτων και των Τεχνών. Το βιβλίο του Ιστορικός ενεστώς (Πόλις, 2020) τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για το 2021 και το βιβλίο του Υπό κατασκευήν σημαίες (Πόλις, 2021) με το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού Ο Αναγνώστης και με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το 2022.
Ψυχίατρος & ψυχαναλύτρια, τακτικό μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης. Απόφοιτη της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, έλαβε την ειδικότητα ψυχιατρικής στο Παρίσι όπου απέκτησε τον τίτλο μετά την υποστήριξη εργασίας / mémoire (présenté pour le Certificat d’Études Spéciales de Psychiatrie, Faculté de Médecine – Pitié Salpêtrière, Université Paris VI – Pierre et Marie Curie). Εργάστηκε ως ψυχίατρος στο Παρίσι για μία δεκαετία, στον δημόσιο ψυχιατρικό τομέα, ψυχοδυναμικής κατεύθυνσης – psychotherapie institutionelle. Ψυχαναλυτική διαδρομή: πρώτη φάση ανάλυσης στο Παρίσι, δεύτερη στην Αθήνα, στο πλαίσιο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας. Έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα στα ελληνικά και γαλλικά.
Κλινική ψυχολόγος - ψυχαναλύτρια. Εργάζεται ιδιωτικά ως ψυχαναλύτρια παιδιών και ενηλίκων. Σπουδές: ΑΠΘ, Τμήμα Ψυχολογίας, Παν/μιο René Descartes (Paris V) – DESS: Kλινική ψυχολογία και ψυχοπαθολογία. Εργασία: KΨΥ και «Περιβολάκι». Μέλος της Société de Psychanalyse Freudienne, Paris, ιδρυτικό μέλος του Eλλ. Ψυχαν. Χώρου «Ντ. Γ. Γουίνικοτ», ιδρυτικό μέλος της δομής «Το Μεγάλο μας Σπίτι». Έχει ασχοληθεί με τη μετάφραση και τη συγγραφή ψυχαναλυτικών κειμένων (συλλ. έργο Ψυχανάλυση και νεοελληνική λογοτεχνία: «Σταυροδρόμια», Γαβριηλίδης, 2013) κ.ά. Συνδιoργανώνει & επιμελείται το πρόγραμμα ομιλιών «Tέχνη & Ψυχανάλυση».
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1967. Είναι κλινική ψυχολόγος - ψυχοπαθολόγος με σπουδές στο Στρασβούργο και στο Παρίσι, και ψυχαναλύτρια, μέλος της Société de Psychanalyse Freudienne (Παρίσι) και του Ελληνικού Ψυχαναλυτικού Χώρου Ντ. Γουίνικοτ (Αθήνα), μέλος της International Winnicott Association. Εργάζεται ιδιωτικά με παιδιά, εφήβους και ενήλικους.
Η Λίζυ Τσιριμώκου είναι Ομότιμη Καθηγήτρια γενικής και συγκριτικής γραμματολογίας του ΑΠΘ, δοκιμιογράφος και μεταφράστρια. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1949. Σπούδασε φιλοσοφία και φιλολογία στην Αθήνα και στο Παρίσι. Δίδαξε θεωρία λογοτεχνίας και συγκριτική γραμματολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ (1979-2016). Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα στρέφονται προς τους τομείς της ιστορίας, της κριτικής και της θεωρίας της λογοτεχνίας.
Ασχολείται με τη λογοτεχνία της πόλης (αστυγραφία), την ευρωπαϊκή και ελληνική λογοτεχνία σε συνάφεια με την ιστορία (18ος-21ος αι.). Έχει εκδώσει δοκίμια για τη λογοτεχνία (Εσωτερική ταχύτητα, 2000), την αλληλογραφία της εξορίας των Ρίτσου-Αλεξάνδρου-Δρόσου (Τροχιές σε διασταύρωση, 2008). Μεταφράζει, κυρίως από τα γαλλικά, κριτικά και λογοτεχνικά κείμενα. Κείμενά της βρίσκονται σε αυτόνομους ή συλλογικούς και αφιερωματικούς τόμους, σε πρακτικά ημερίδων και συνεδρίων, σε περιοδικά κι εφημερίδες. Εδώ και χρόνια, δημοσιεύει βιβλιοκριτικά σημειώματα στο ΒΗΜΑ.
