Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Κυπριακό 1974-2024. Προσπάθειες, εξελίξεις, εκκρεμότητες - 2η ημέρα

Πέτρου Μιχάλης Α., Λοΐζου - Χατζηγαβριήλ Λουκία, Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη, Χαρίσης Ρήσος, Ντεκάστρο Μαρίζα

11 Δεκεμβρίου 2024

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 01:42:48 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 13
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Η Εταιρεία Σπουδών διοργάνωσε Επιστημονικό Συμπόσιο με θέμα: «Κυπριακό 1974-2024. Προσπάθειες, εξελίξεις, εκκρεμότητες» για τα πενήντα χρόνια μετά τα τραγικά γεγονότα του 1974, τα οποία οδήγησαν στην κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη διχοτόμηση της Κύπρου.

Το συμπόσιο πραγματοποιήθηκε τα απογεύματα της Τρίτης 10 και Τετάρτης 11 Δεκεμβρίου 2024 στην αίθουσα «Γιάννης Μαρίνος» του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Η δεύτερη μέρα, Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου, ήταν αφιερωμένη στην κυπριακή κοινωνία και τον πολιτισμό. Ο κλινικός ψυχολόγος και κοινωνικός ανθρωπολόγος Μιχάλης Πέτρου, η διευθύντρια της Λεβεντείου Πινακοθήκης στη Λευκωσία Λουκία Λοΐζου Χατζηγαβριήλ, η ομότιμη καθηγήτρια νεοελληνικής φιλολογίας του ΑΠΘ Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου και ο λογοτέχνης Ρήσος Χαρίσης μίλησαν για τη δύσκολη ολοκλήρωση της διαδικασίας του πένθους, την επούλωση του συλλογικού τραύματος μετά την εισβολή, την επεξεργασία των δεινών μέσω της τέχνης.

Μιχάλης Πέτρου «Το ζήτημα των αγνοουμένων της Κύπρου ως παράδειγμα της κοινωνικής και πολιτικής αντιμετώπισης του Κυπριακού»
Παρά τις εκταφές οστών και ταυτοποιήσεις των περισσότερων από εκείνους που αποκαλούμε ακόμη αγνοούμενους, η ολοκλήρωση της διεργασίας του πένθους τους παραμένει ουσιαστικά αδύνατη. Αυτό το χαίνον πένθος συνδέεται, αναδεικνύει και εκπροσωπεί μία σειρά άλλα γενικότερα άλυτα πένθη που αφορούν το συλλογικό τραύμα της εισβολής και τα επακόλουθά του. Το ζήτημα των αγνοουμένων είναι ένα παράδειγμα κατανόησης της κοινωνικής και πολιτικής αντιμετώπισης του Κυπριακού στο σύνολό του: ο αγνοούμενος είναι το σύμβολο μιας γενικότερης και διαρκούς αναζήτησης, που εμποδίζει τη διεργασία του τραύματος, του πένθους, της μνήμης, της ιστορικοποίησης, καθώς και την εκπόνηση ενός ικανοποιητικού σχεδίου για το μέλλον του τόπου.

Λουκία Λοίζου Χατζηγαβριήλ «Μνήμη, ιστορία, εικαστική δημιουργία στην Κύπρο, 1974-2024»
Η χρονολογία 1974 στην Κύπρο μιλά από μόνη της. Μνήμη, ιστορία, δράση και αντίδραση. Όπως όλες οι πτυχές της κυπριακής πολιτικής και κοινωνικής ζωής, έτσι και η εικαστική δημιουργία -ως προς το ύφος και τη θεματολογία της- σημαδεύεται από τα γεγονότα του 1974. Στην παρουσίαση θα επιχειρηθεί μια εξιστόρηση και σύντομη ανάλυση της εξέλιξης της κυπριακής τέχνης των τελευταίων πενήντα χρόνων, με γνώμονα την επίδραση της τουρκικής εισβολής. Η αναδρομή-διαδρομή θα εστιάσει στο έργο των σημαντικών Κυπρίων ζωγράφων της πρώτης γενιάς αλλά και στην εικαστική δημιουργία των μετέπειτα σύγχρονων καλλιτεχνών της Κύπρου.

Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου «Για το έργο και την πνευματική παρουσία της Νίκης Μαραγκού»
Θα μιλήσω για το έργο και την προσωπικότητα της Νίκης Μαραγκού, Κύπριας ποιήτριας, πεζογράφου και ζωγράφου, που πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1981 και αναδείχθηκε σε μια από τις πλέον φωτεινές μορφές της πνευματικής ζωής της Κύπρου. Κοσμογυρισμένη, με σπουδές κοινωνιολογίας στο Βερολίνο, από υπέρμετρη αγάπη για το νησί της αφιερώθηκε ολόψυχα στη μελέτη της ιστορίας, της λαογραφίας και της ανθρωπογεωγραφίας του. Στο πολύπλευρο έργο της κατόρθωσε να συνδυάσει την ιστορία με την πάλλουσα πραγματικότητα• να δώσει με την ποίηση και το μυθιστόρημα μια ευαίσθητη και διορατική προσέγγιση για τη θέση της Κύπρου στον κόσμο• να διασώσει μαρτυρίες αφανών γυναικών τις Κύπρου στην ντοπιολαλιά τους σε ένα υπόδειγμα έρευνας της προφορικής ιστορίας• να γίνει πρέσβειρα της κυπριακής τέχνης. Πολυβραβευμένη με κρατικά και διεθνή βραβεία, η Νίκη Μαραγκού αποτελεί για την Κύπρο το πρότυπο ενός μοντέρνου ανθρωπισμού, που από τις τέχνες και τα γράμματα περνά στην κατανόηση των προβλημάτων και των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε δύσκολους καιρούς.

Ρήσος Χαρίσης «Τραύμα και Μνήμη στην ελληνική λογοτεχνία της Κύπρου»
Η ανακοίνωση καλείται ουσιαστικά να απαντήσει στα ακόλουθα ερωτήματα: Είναι όντως ανεξίτηλα τα σημάδια του τραύματος στην ελληνική λογοτεχνία της Κύπρου; Μήπως κάποιες φορές υπάρχει μεθοδευμένη αλλοίωση και νοθευμένη μνήμη; Συναντάμε συγγραφική υπερκατανάλωση ή και πολιτικοποίηση στη διαχείριση τραυματικών εμπειριών από τα γεγονότα του 1974; Η επαναλαμβανόμενη ροή τραυμάτων ενισχύει ή διεμβολίζει την ανάγκη για «υψηλή» τέχνη; Εντέλει η μνήμη συστρατεύεται με όλα τα παραπάνω ή «δεν έχει παιδιά, είναι γυναίκα στείρα»;

Πέτρου Μιχάλης Α. Κλινικός Ψυχολόγος - Κοινωνικός Ανθρωπολόγος

Κλινικός ψυχολόγος PhD και κοινωνικός ανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου Lumiere-Lyon 2. Δίδαξε κλινική ψυχολογία στο ίδιο πανεπιστήμιο και ανθρωπολογία και εθνοψυχιατρική στις Ανώτερες Σχολές Ψυχιατρικών Νοσηλευτών της Λυόν. Εργάστηκε σε ανοικτό παιδοψυχιατρικό πλαίσιο στη Λυόν και στο Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών σε πρόγραμμα αποϊδρυματισμού. Διετέλεσε επιστημονικός υπεύθυνος του κέντρου για τον αυτισμό «Το Περιβολάκι III». Σήμερα εργάζεται ιδιωτικά σε Ελλάδα και Κύπρο ως ψυχαναλυτής και αναλυτής, συντονιστής και επόπτης ομάδων. Εκτός από μία σειρά μελετών, δημοσίευσε το βιβλίο Σπαράγματα της Γλυκείας Χώρας. Πένθος: άτομο - κοινωνία - πολιτική (Αρμός, 2023). Είναι μέλος των εταιρειών: Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία, International Psychoanalytical Association, Societe Franiaise de Psychotherapie Psychanalytique de Groupe, Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Ομάδας.

Λοΐζου - Χατζηγαβριήλ Λουκία Διευθύντρια, Λεβέντειος Πινακοθήκη & Ίδρυμα Αναστάσιος Γ. Λεβέντης

Σπούδασε ιστορία της τέχνης, αρχαιολογία και ιστορία και κριτική του σινεμά στο Πανεπιστήμιο Paul Valery στο Μονπελιέ. Στη συνέχεια απέκτησε δίπλωμα διοίκησης και διαχείρισης μουσείων από το Smithsonian Institute. Διετέλεσε πρώτη διευθύντρια του Λεβέντειου Δημοτικού Μουσείου Λευκωσίας (1984-2012), βραβευμένου με το «Ευρωπαϊκό Μουσείο της Χρονιάς» το 1991. Από το 2012 μέχρι σήμερα είναι διευθύντρια της Λεβεντείου Πινακοθήκης στη Λευκωσία και από το 2022 είναι ταυτόχρονα διευθύντρια του Ιδρύματος Αναστάσιος Γ. Λεβέντης. Έχει συντονίσει και επιμεληθεί πολυάριθμες εκθέσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό.Έχει επιμεληθεί ή συγγράψει βιβλία με θέμα την ιστορία της Λευκωσίας, την ιστορία της τέχνης και τις συλλογές της Λεβεντείου Πινακοθήκης. Από το 1985 είναι μέλος του ΔΣ της Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής ICOM (International Council of Museums). Διετέλεσε πρόεδρος της Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής UNESCO (2006-2023). Είναι σύμβουλος μουσειολόγος καθώς και μέλος της Κριτικής Επιτροπής για το «Ευρωπαϊκό Βραβείο του Μουσείου της Χρονιάς» της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας (European Museum Academy). Διδάσκει θέματα μουσειολογίας και οργάνωσης μουσείων σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του Πανεπιστημίου του Μιλάνου. Το 2022 τιμήθηκε με το μετάλλιο του Τάγματος της Τιμής και της Αξίας της Γαλλικής Δημοκρατίας. Το 2024 έγινε μέλος του ΔΣ της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Μουσείων.

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Ομότιμη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ

Η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου είναι Ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. Από το 2011 μέχρι το 2014 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου. Έχει γράψει μελέτες για τον ελληνικό υπερρεαλισμό και από το 1986 ασχολείται με τις εικονολογικές σπουδές και τη λογοτεχνική αναπαράσταση του Άλλου στην ελληνική και διεθνή λογοτεχνία. Έχει ασχοληθεί με την ιστορία των ιδεών στο χώρο της λογοτεχνίας, με τις αυτοβιογραφικές αφηγήσεις των Ελλήνων Εβραίων.

Δημοσιεύματα (επιλογή): «Δεν άνθησαν ματαίως...». Aνθολογία υπερρεαλισμού (Νεφέλη, 1980)· O Άλλος εν διωγμώ.  H εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο. Ζητήματα ιστορίας και μυθοπλασίας. (Θεμέλιο, 1998, Πατάκης 2020)· Η γραφή και η βάσανος. Ζητήματα λογοτεχνικής αναπαράστασης (Πατάκης, 2001)· Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου (εισαγωγή-επιμέλεια), Εισαγωγή στην ποίηση του Εγγονόπουλου. Επιλογή κριτικών κειμένων (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2008)· «Ιατρικές ιδέες στη λογοτεχνία: Ανδρέας Εμπειρίκος και René Laforgue», στο: Για μια Ιστορία της Λογοτεχνίας του 20ού αιώνα (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης - Μουσείο Μπενάκη, 2012).

Έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας σε Ελληνική Γλώσσα (2000) για τη μετάφραση των Εξομολογήσεων του Αγίου Αυγουστίνου (1997) και με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου της (2018). Είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Χαρίσης Ρήσος Ποιητής

Σπούδασε ελληνικό πολιτισμό στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, σκηνοθεσία κινηματογράφου -τηλεόρασης και δημοσιογραφία. Η ποιητική συλλογή του Ο Μεταξουργός (Κρατικό Βραβείο Νέου Λογοτέχνη 1987) εκδόθηκε από τη Μορφωτική Υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας Κύπρου, στη Λευκωσία το 1988. Το 2020 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κίχλη το ποιητικό του βιβλίο Θάλασσα εσωτερικού χώρου (Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κυπριακής Δημοκρατίας για εκδόσεις 2020). Το 2024 κυκλοφόρησε από την Ασφαλιστική Εταιρεία η «Κεντρική» Λτδ, στη Λευκωσία, το λεύκωμα Κυριάκος Χαραλαμπίδης: Ψηφίδες Ποίησης και Ζωής, όπου είχε την ευθύνη της έρευνας, της συγγραφής, της σύνθεσης και της γενικής επιμέλειας.

Ντεκάστρο Μαρίζα Κριτικός παιδικής λογοτεχνίας - Συγγραφέας

Η Μαρίζα Ντεκάστρο γεννήθηκε το 1953 στην Αθήνα. Από το 1973 μέχρι το 1982 έζησε στο Παρίσι όπου σπούδασε στη Σορβόννη παιδαγωγικά και λογοτεχνία για παιδιά και νέους. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα άρχισε να διδάσκει ιστορία και λογοτεχνία από μια άλλη, ιδιαίτερη σκοπιά σε παιδιά του δημοτικού στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Η Μαρίζα Ντεκάστρο γράφει βιβλία για παιδιά, πάνω σε θέματα ιστορίας και τέχνης, καθώς και πολλά άρθρα και μεταφράζει λογοτεχνία για νέους και ενηλίκους. Από το 1998 ασχολείται με την κριτική παιδικού και νεανικού βιβλίου. Έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου στο πρόγραμμα της Φιλαναγνωσίας και έχει επισκεφθεί πολλά σχολεία σε όλη την Ελλάδα.

Διακρίσεις:
Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων (2006, 2018, 2019)
Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων της ΙΒΒΥ - Ελληνικό Τμήμα (2012, 2016, 2021)
Βραβείο Μετάφρασης Νεανικού Βιβλίου της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας (2014)

Βιβλία της έχουν αναγραφεί στον κατάλογο White Ravens (2017, 2018) της Διεθνούς Νεανικής Βιβλιοθήκης του Μονάχου.

Σχετικές ομιλίες