Κυτταρολογική προσέγγιση του καρκίνου των ωοθηκών - Σύγχρονες εξελίξεις

Τα νεοπλάσματα των ωοθηκών αποτελούν διαγνωστική πρόκληση, εξαιτίας του απρόσιτου των ωοθηκών στην κλινική εξέταση, της χαμηλής διαγνωστικής ακρίβειας των απεικονιστικών μεθόδων και της καθυστερημένης εκδήλωσης των συμπτωμάτων και σημείων της νόσου. Αποτελούν το 30% όλων των καρκίνων του γεννητικού συστήματος, και κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται παγκοσμίως 230.000 νέες περιπτώσεις, το 75% των οποίων σε προχωρημένο στάδιο (III-IV), με φτωχή πρόγνωση και 5ετή επιβίωση που δεν ξεπερνά το 40%.

Τα κακοήθη νεοπλάσματα των ωοθηκών χαρακτηρίζονται από ετερογένεια, με πολλαπλές γενετικές και επιγενετικές αλλαγές. Σε ποσοστό >75% παρουσιάζουν αντίσταση στη δράση του TGF σημαντικό γεγονός για την παθογένεια και την εξέλιξη τους. Επισημαίνεται ακόμη ο ρόλος των Τ λεμφοκυττάρων ως διαμεσολαβητών στην ανοσιακή απάντηση και στη βελτίωση της επιβίωσης.

Στη διαγνωστική προσέγγιση των πρωτοπαθών και μεταστατικών νεοπλασμάτων η συμβολή της Κυτταρολογίας είναι καθοριστική. Το κυτταρολογικό υλικό μπορεί να προέρχεται διεγχειρητικά από παρακέντηση κύστης και έκπλυμα δουγλασίου, από ασκιτικό υγρό, που συχνά αποτελεί την πρώτη εκδήλωση της νόσου. Η εφαρμογή διαγνωστικών και προβλεπτικών δεικτών είναι χρήσιμη τόσο στην επίλυση διαφοροδιαγνωστικών προβλημάτων, όσο και στην παρακολούθηση της πορείας της νόσου (έγκαιρη ανίχνευση υποτροπών, απάντηση στη θεραπεία, τροποποίηση θεραπευτικής αγωγής).

Ξεχωριστή οντότητα αποτελούν οι όγκοι οριακής κακοήθειας (borderline) με ιδιαίτερα ιστολογικά χαρακτηριστικά και ευνοϊκότερη βιολογική συμπεριφορά. Η ταυτοποίηση τους είναι καθοριστική για την αντιμετώπιση και την πρόγνωση και στηρίζεται κυρίως στην απουσία υπερέκφρασης και μεταλλάξεων του ογκοκατασταλτικού γονιδίου p53, σε αντίθεση με τα διηθητικά καρκινώματα που το υπερεκφράζουν σε ποσοστό 50-80%.

Στην αντιμετώπιση του καρκίνου των ωοθηκών μικρή πρόοδος σημειώθηκε κατά την τελευταία 20ετία ενώ εξακολουθεί να παραμένει νόσος υψηλής νοσηρότητας και θνητότητας, με αποτέλεσμα τη μετατόπιση του θεραπευτικού ενδιαφέροντος στις στοχευμένες θεραπείες. Η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση είναι καθοριστική και συμβάλλει ουσιαστικά στην βελτίωση της επιβίωσης.