Μένης Κουμανταρέας: 50 χρόνια παρουσίας στα γράμματα

Η Αντιγόνη Βλαβιανού είναί Διδάκτωρ Γενικής και Συγκριτικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης Ρaris III, καθηγήτρια-σύμβουλος Ιστορίας της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο ΕΑΠ και καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Κέντρο εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου της Βουργουνδίας στην Dijon. Η διδακτορική της διατριβή εστίασε στο έργο του Γ Ιωάννου σε σύγκριση με συγχρόνους του Γάλλους και Έλληνες συγγραφείς. Έκανε τη φιλολογική επιμέλεια της επανέκδοσης του συνόλου των τευχών του περιοδικού του "Φυλλάδιο" (Εστία Αθήνα 1996). και των βιβλίων του "Το Κατοχικό Ημερολόγιο χωρίς περικοπές" και "Δέκα Ανέκδοτα γράμματα στον Χρήστο Σαμουηλίδη" (Εστία, Αθήνα 2000). Συμμετείχε σε συνέδρια Συγκριτικής Φιλολογίας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με επίκεντρο το διήγημα ή το σύντομο αφήγημα και δημοσίευσε το δοκίμιο "Το διήγημα στην καμπή του 19ου αιώνα από την κλασική αρτιότητα στις πρώτες καινοτόμες αποκλίσεις" (Μεσόγειος, Αθήνα 2005)

Ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες συνθέτες. Γεννήθηκε το 1939 στην Αθήνα όπου και μεγάλωσε. Σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι και στο Julliard School of Music της Νέας Υόρκης. Έχει γράψει τραγούδια σε περισσότερους από 42 δίσκους, μουσική για 21 ταινίες και 15 τηλεοπτικές παραγωγές. Ακόμα, έχει συνθέσει μουσική για αρχαία τραγωδία, δράματα και διεθνή μπαλέτα.

Στην αρχή της σταδιοδρομίας του γράφει μουσική κυρίως για το θέατρο και τον κινηματογράφο και διακρίνεται ως συνθέτης κινηματογραφικής και θεατρικής μουσικής. Προς το τέλος της δεκαετίας του ’60 επικέντρωσε το ενδιαφέρον του στην κλασσική μουσική. Στα έργα του περιλαμβάνονται σουίτες μπαλέτου, κοντσέρτα αλλά και συμφωνικά έργα. Έχει βραβευτεί πολλές φορές σε κινηματογραφικά και μουσικά φεστιβάλ.

Τον Μάιο του 1994 ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Adelphi της Νέας Υόρκης, ενώ στις αρχές του 1995 ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση της «Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής» (KOEM). Διατέλεσε Δημοτικός Σύμβουλος και αργότερα Αντιδήμαρχος Πολιτισμού στο Δήμο Αθηναίων. Επίσης, διατέλεσε βουλευτής Αθηνών - για σύντομο χρονικό διάστημα - και Ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας από το 1999 έως το 2004.

Ο Τίτος Πατρίκιος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1928, γιος των ηθοποιών Σπύρου και Λέλας Πατρικίου. Το 1946 ολοκλήρωσε τα γυμνασιακά του μαθήματα στο Βαρβάκειο και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάστηκε για κάποια χρόνια ως δικηγόρος. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, στρατευμένος αρχικά στην ΕΠΟΝ και στη συνέχεια στον ΕΛΑΣ. Το 1944 καταδικάστηκε σε θάνατο από συνεργάτες των Γερμανών και η εκτέλεσή του ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας εξορίστηκε στη Μακρόνησο (1951-1952) και κατά τη διετία 1952-1953 στον Άη Στράτη, από όπου επέστρεψε στην Αθήνα με άδεια εξορίστου. Από το 1959 ως το 1964 σπούδασε κοινωνιολογία στην Ecole Pratique des Hautes Etudes του Παρισιού και πήρε μέρος σε έρευνες του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας. Επέστρεψε στην Ελλάδα, μετά την επιβολή της δικτατορίας του Παπαδόπουλου όμως, κατέφυγε ξανά στο Παρίσι, όπου πήρε μέρος σε εκδηλώσεις ενάντια στο παράνομο καθεστώς, και εργάστηκε στην έδρα της Unesco στο Παρίσι και στη Fao στη Ρώμη. Στην Ελλάδα επέστρεψε το 1975 και εργάστηκε ως δικηγόρος, κοινωνιολόγος και λογοτεχνικός μεταφραστής. Το 1982 επέστρεψε στη θέση που κατείχε στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών πριν το 1967. Στην Αθήνα εργάστηκε επίσης στο Κέντρο Μαρξιστικών Μελετών.

Η πρώτη του εμφάνιση στο χώρο των γραμμάτων πραγματοποιήθηκε το 1943 με τη δημοσίευση ενός ποιήματός του στο περιοδικό "Ξεκίνημα της Νιότης", ενώ το 1954 εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο "Χωματόδρομος". Ακολούθησαν δεκαέξι ακόμη ποιητικές συλλογές. Ιδρυτικό μέλος του περιοδικού "Επιθεώρηση Τέχνης" από το 1954 δημοσίευσε πολλά άρθρα και κριτικές στις στήλες του, ενώ πολλά δοκίμιά του συμπεριλήφθηκαν σε συγκεντρωτικές εκδόσεις. Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση (κείμενα των Σταντάλ, Αραγκόν, Μαγιακόφσκι, Νερούντα, Γκόγκολ, Γκαρωντύ, Λούκατς, Μπαλζάκ, Βαλερύ) και την πεζογραφία, ενώ τα περισσότερα κοινωνιολογικά έργα του είναι γραμμένα στα γαλλικά. Πρόσφατα εκδόθηκε σε δύο τόμους το σύνολο των ποιημάτων του. Έχουν επίσης εκδοθεί πέντε βιβλία του με πεζά. Βιβλία με μεταφράσεις ποιημάτων του έχουν εκδοθεί στη Γαλλία, τη Γερμανία, τις ΗΠΑ, την Ιταλία, τη Σερβία, την Αλβανία, τη Ρουμανία, το Μεξικό. Το 1994 τιμήθηκε με ειδικό κρατικό βραβείο για το σύνολο του έργου του και το 2008 με το Βραβείο Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών.

Ο Βασίλης Βασιλικός (1939-2023) γεννήθηκε στη Θάσο και μεγάλωσε στην Καβάλα και τη Θεσσαλονίκη. Αποφοίτησε από τη νομική σχολή του ΑΠΘ και στη συνέχεια μετακόμισε στην Αθήνα προκειμένου να εργαστεί ως δημοσιογράφος. Μετά την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών το 1967 αυτοεξορίστηκε και για τα επόμενα επτά χρόνια έζησε στην Ιταλία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ (Νέα Υόρκη). Σπούδασε σκηνοθεσία τηλεόρασης στο School of Radio and Television στη Νέα Υόρκη και στο Πανεπιστήμιο Yale. Το 1981 διορίστηκε αναπληρωτής γενικός διευθυντής της κρατικής ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, θέση από την οποία παραιτήθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα. Διετέλεσε πρέσβης της Ελλάδας στην ΟΥΝΕΣΚΟ από το 1996 έως το 2004. Εργάσθηκε ως βοηθός σκηνοθέτη σε ξένες παραγωγές, σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ, σεναριογράφος, επιμελητής σεναρίων, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Υπήρξε, επίσης, ερασιτέχνης ηθοποιός.

Ο Βασίλης Βασιλικός ήταν ένας ιδιαίτερα παραγωγικός συγγραφέας και έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Είχε δημοσιεύσει περισσότερα από 120 βιβλία, μεταξύ των οποίων νουβέλλες, διηγήματα, θεατρικά και ποίηση. Τα περισσότερα γνωστά είναι τα: Ο Μονάρχης, Υπάρχουν όνειρα, Οι φωτογραφίες, Το πηγάδι. Το αγγέλιασμα. Το φύλλο, Ο ιατροδικαστής, Το ψαροντούφεκο και Γλαύκος Θρασάκης. Το γνωστότερο έργο του είναι το πολιτικό μυθιστόρημα “Ζ”, το οποίο έχει μεταφραστεί σε 32 γλώσσες και μεταφερθεί στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά.

Ο Μένης Κουμανταρέας (1931-2014), από τους σημαντικότερους συγγραφείς της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς της ελληνικής πεζογραφίας, γεννήθηκε στην Αθήνα. Το 1949 αποφοίτησε από το Πρότυπο Λύκειο Αθηνών- δεν ακολούθησε συστηματικές πανεπιστημιακές σπουδές. Εργάστηκε επί είκοσι χρόνια σε ναυτιλιακές και ασφαλιστικές εταιρείες. Το 1961 άρχισε να συνεργάζεται με το περιοδικό "Ταχυδρόμος", και το 1962 εμφανίστηκε στη λογοτεχνία με τη συλλογή διηγημάτων "Τα μηχανάκια". Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας συμμετείχε στην αντιστασιακή έκδοση "18 Κείμενα" και οδηγήθηκε τρεις φορές σε δίκη βάσει του νόμου "περί ασέμνου δημοσιεύματος" για το έργο του "Το αρμένισμα". Από το 1982 ασχολείται αποκλειστικά με τη συγγραφή και τη μετάφραση. Έχει μεταφράσει, μεταξύ άλλων, Λιούις Κάρολ, Έντγκαρ Άλαν Πόε, Έρνεστ Χέμινγουεϊ, Ουίλιαμ Φώκνερ και Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ.

Τιμήθηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (1967, για το Αρμένισμα) και το Α΄ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1976, για τη "Βιοτεχνία υαλικών"), το Α΄Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (1997 για τη συλλογή "Η μυρωδιά τους με κάνει να κλαίω"), το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (2002, για το "Δύο φορές Έλληνας") και το Βραβείο Πεζογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη (2008, για το σύνολο του έργου του). Είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, και τη δεκαετία του 1980 διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά.

Τα πεζογραφικά του έργα είναι:

Τα μηχανάκια (διηγήματα, Κέδρος, 1962)
Το αρμένισμα (διηγήματα, Κέδρος, 1967, 2010)
Τα καημένα (διηγήματα, Κέδρος, 1972)
Βιοτεχνία υαλικών (μυθιστόρημα, Κέδρος, 1975)
Η κυρία Κούλα (νουβέλα, Κέδρος, 1978, 2010)
Το κουρείο (νουβέλα, Κέδρος, 1979, 2010)
Σεραφείμ και Χερουβείμ (διηγήματα, Κέδρος, 1981)
Ο ωραίος λοχαγός (μυθιστόρημα, Κέδρος, 1982)
Η φανέλα με το εννιά (μυθιστόρημα, Κέδρος, 1986, 2012)
H συμμορία της άρπας (μυθιστόρημα, Κέδρος, 1993)
H μυρωδιά τους με κάνει να κλαίω (διηγήματα, Κέδρος, 1996)
H μέρα για τα γραπτά κι η νύχτα για το σώμα (συλλογή κειμένων, Κέδρος, 1999)
Δυό φορές Έλληνας (μυθιστόρημα, Κέδρος, 2001)
Nώε (μυθιστόρημα, Κέδρος, 2003)
Η γυναίκα που πετάει (νουβέλες, Κέδρος, 2006)
Θυμάμαι την Μαρία (εικονογραφημένη νουβέλα, Καστανιώτης, 2007)
Το Show είναι των Ελλήνων (νουβέλες, Κέδρος, 2008)
Σ' ένα στρατόπεδο άκρη στην ερημιά (νουβέλα, Κέδρος, 2009)
Ξεχασμένη φρουρά (κριτικά δοκίμια, Καστανιώτης, 2010)
Οι αλεπούδες του Γκόσπορτ (μυθιστόρημα, Κέδρος, 2011)
Η φανέλα με το εννιά (συλλεκτική έκδοση, Κέδρος, 2012)