Μνήμη και ανάμνηση στον Κυριακό Αγκωνίτη: προς μια φιλοσοφία της περιπλάνησης

Το ευρύτερο πλαίσιο της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς Ελλήνων και ευρωπαϊκών λαών και οι σχέσεις που αναπτύχθηκαν μεταξύ τους στο πέρασμα των αιώνων απασχόλησε την εκδήλωση της επιτυχημένης Σειράς «Η Ελλάδα και η Δύση» του Megaron Plus, τη Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2013, στη διάρκεια της οποίας δύο έγκριτοι ερευνητές η Ελένη Τούντα και ο Νικήτας Σινιόσογλου επικεντρώθηκαν σε κορυφαία (όσο και πολύπλοκα) ιστορικά γεγονότα του δυτικού μεσαιωνικού πολιτισμού και φυσιογνωμίες της αναγεννησιακής περιόδου: την Τέταρτη Σταυροφορία και την έκβασή της με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τη μια μεριά, αλλά και το πολύτιμο έργο ενός από τους πατέρες της αρχαιολογίας, του Κυριακού Αγκωνίτη (Ciriaco di Ancona) που ταξίδεψε ακατάπαυστα στην Ελλάδα και στη Μικρά Ασία λίγο πριν την κατάρρευση του Βυζαντίου.

Την εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ) και την Εταιρεία Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας (Ε.Μ.Ε.ΙΣ.), συντόνισε ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μ.Ζ.Κοπιδάκης.

Στην ομιλία του, στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης, ο Διδάκτωρ Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ Νικήτας Σινιόσογλου μίλησε για τον σημαντικότερο αρχαιοδίφη της εποχής της Αναγέννησης, Κυριακό Αγκωνίτη (1391-1452). Περίπτωση που είναι «σημαντική και από την οπτική γωνία μιας φιλοσοφίας της περιπλάνησης όπως την εννοούσε ο Βάλτερ Μπένγιαμιν» καθώς για κείνον «περιπλάνηση και συγγραφή αποσκοπούν στην αισθηματοποίηση και όχι στην απλή καταγραφή των υλικών καταλοίπων και βιωμάτων του παρελθόντος». Όπως εξήγησε ο Ν.Σινιόσογλου, «σε μια εποχή που οι λόγιοι περιορίζονταν να μελετούν την αρχαία Ελλάδα μέσα από κείμενα, ο Κυριακός αναζητά και εφευρίσκει έναν νέο και εντελώς προσωπικό τρόπο να σχετιστεί με το παρελθόν και να αναμετρηθεί με την βία του ιστορικού χρόνου: επιλέγει την αυτοψία, την περιήγηση και την άσκοπη περιπλάνηση (flâneurie), κατόπιν την σύνθεση των εντυπώσεών του σε ημερολόγια και επιστολές που αποκτούν μια υβριδική μορφή…  Παθιάζεται με την θαλάσσια νύμφη Κυμοδόκη που παρεμβαίνει στα ταξίδια του και αναγνωρίζει ως προστάτη τον Ερμή, επιτρέποντας σε μυθολογικά και παγανιστικά στοιχεία να συμφύρονται με την χριστιανική του ταυτότητα και να υπονομεύουν την φαινομενικά γραμμική ανέλιξη της ιστορίας».