Μουσεία και το Humboldt Forum. Ένα νέο μέλλον για την Τέχνη και τον Πολιτισμό στο ιστορικό κέντρο του Βερολίνου

Κυνηγός θησαυρών, από τους διασημότερους σύγχρονους ερευνητές της αρχαιότητας, χαρισματικός διανοούμενος, αρχαιολόγος με πανοραμική ματιά στους αρχαίους κόσμους, ο Χέρμαν Πάρτσινγκερ ήρθε στην Αθήνα να μιλήσει για το μεγάλο πολιτιστικό στοίχημα της γερμανικής πρωτεύουσας: Τη μεταμόρφωση των μεγάλων μουσείων στο Νησί των Μουσείων και τη δημιουργία του νέου Forum των τεχνών στην καρδιά του Βερολίνου.

Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ).

Ο Χέρμαν Πάρτσινγκερ είναι από το 2008, Πρόεδρος του Ιδρύματος της Πρωσικής Κληρονομιάς, του μεγαλύτερου πολιτιστικού φορέα της Ευρώπης. Εκλέχθηκε στη θέση αυτή παραλαμβάνοντας από τον προκάτοχό του ένα μεγάλης κλίμακας έργο σε εξέλιξη, ένα εργοτάξιο που επαναφέρει το Βερολίνο σε μια προπολεμική του ταυτότητα και ταυτόχρονα του δίνει μια νέα, σύγχρονη και δυναμική.

Γεννημένος το 1959, ο προϊστορικός αρχαιολόγος από το Μόναχο με τις ριζοσπαστικές αντιλήψεις για την επιστήμη του, αλλά και για τις τέχνες, θεωρείται ο κατάλληλος άνθρωπος για να ολοκληρώσει αυτή τη δύσκολη πρόκληση. Το εγχείρημα αυτό της πολιτιστικής επανένωσης του Βερολίνου έχει δύο σκέλη:

-την ανακαίνιση και τον εκσυγχρονισμό των πέντε μουσείων που είναι συγκεντρωμένα στο νησί που βρίσκεται στον ποταμό Σπρέε, που διασχίζει το Βερολίνο, υπήρξαν το πολιτιστικό έμβλημα της πρωσικής ηγεμονίας και προστατεύονται από την UNESCO, και

- την ανακατασκευή των πρωσικών ανακτόρων του Βερολίνου, στη θέση που βρισκόταν το κοινοβούλιο της Ανατολικής Γερμανίας, τα οποία θα στεγάσουν το Humboldt Forum.

Το ανάκτορο εγκαταλείφθηκε το 1918 από τον τελευταίο Πρώσο Αυτοκράτορα, Γουλιέλμο ΙΙ, κατεδαφίστηκε από την ανατολικογερμανική κυβέρνηση το 1950 ως σύμβολο του γερμανικού ιμπεριαλισμού και στη θέση του χτίστηκε το Ανάκτορο της Δημοκρατίας. Το 2000 το γερμανικό κοινοβούλιο ψήφισε την κατεδάφισή του και αποφάσισε την επανακατασκευή του πρωσικού ανακτόρου.

Για τον Πάρτσινγκερ η ανακαίνιση των μουσείων δεν περιορίζεται μόνο στα κατασκευαστικά έργα, αλλά έχει να κάνει κυρίως με το περιεχόμενο: «Οποιαδήποτε μόνιμη έκθεση μετά από 20-30 χρόνια χάνει την αίγλη της», υποστηρίζει και το μεγάλο του όνειρο είναι το Forum, που θεμελιώθηκε τον περασμένο Ιούνιο από τον  πρόεδρο της Γερμανικής Ομοσπονδίας, Γιόακιμ Γκάουκ. Ο Πάρτσινγκερ οραματίζεται το πρωσικό ανάκτορο ως έναν νέο τόπο για τη μη ευρωπαϊκή τέχνη, ζωντανό και ελκυστικό για τους επισκέπτες από όλο τον κόσμο, έναν νέο τρόπο παρουσίασης των εκθεμάτων , ώστε να παραπέμπουν στα συμφραζόμενά τους και να αφηγούνται ιστορίες.

Ο πήχης του είναι πολύ ψηλά, «Πρέπει πάντα να συντηρείς μια ένταση. Η ρουτίνα είναι εχθρός της δράσης» λέει και με αυτή την ένταση έχτισε την εντυπωσιακή του καριέρα: Βοηθός στο τμήμα Προϊστορίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου στα τέλη της δεκαετίας του 80, έγινε γρήγορα επικεφαλής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, που το διεύρυνε και το εκσυγχρόνισε με τις ανατρεπτικές αντιλήψεις του για την αρχαιολογία. Επιμένει σε όλο το πανόραμα της αρχαιολογίας και δεν αρκείται στις εξειδικεύσεις παρόλο ότι είναι ένας από τους κορυφαίους μελετητές του σκυθικού πολιτισμού. Προτείνει να μην ξεχνάμε τα μεγάλα ερωτήματα: Ποιες είναι οι πολιτικές επικράτειες. Πότε εμφανίζονται τα ιερά, στη Νότια Αμερική, την Κίνα, την Ελλάδα; «Αν συγκρίνεις σε παγκόσμια κλίμακα έχεις τους βασικούς μηχανισμούς της ανθρώπινης δραστηριότητας».

Στις αρχαιολογικές του περγαμηνές είναι η ανακάλυψη μιας μούμιας 2500 ετών στη Μογγολία, που δημιούργησε παγκόσμια αίσθηση. Τα θεαματικά του ευρήματα από τις ανασκαφές στη νότια Σιβηρία εκτίθενται διαρκώς σε μεγάλες εκθέσεις για τον πολιτισμό των Σκύθων –μιας νομαδικής ιρανικής φυλής- πολιτισμός που βρίσκεται στο κέντρο των ερευνών του. Έχει εξερευνήσει τη διαδικασία των πολιτισμικών αλλαγών στις ζώνες επαφής Ευρώπης και Ασίας από τον 7ο πχ αιώνα έως την πρώτη μΧ. χιλιετία, την εξέλιξη της νεολιθικής ζωής, το προϊστορικό εμπόριο των μετάλλων, την εμφάνιση των βουκόλων νομάδων της ευρασιατικής στέπας. ‘Έχει καταγράψει τις έρευνές του αυτές σε  250 δημοσιεύσεις. «Αν δεν έχεις χρόνο να σκεφτείς και να γράψεις, η ανασκαφή είναι χαμένος χρόνος», υποστηρίζει.

Ο Χέρμαν Πάρτσινγκερ εκλέχθηκε το 2007 ομόφωνα πρόεδρος του Ιδρύματος της Πρωσικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς και το 2008 διαδέχθηκε επίσημα τον Κλάους-Ντίτερ Λέμαν. Το Ίδρυμα δημιουργήθηκε το 1957 από την Γερμανική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση και τα δεκαέξι κρατίδια της ομοσπονδίας. Είναι το μεγαλύτερο πολιτιστικό ίδρυμα της Ευρώπης, με 2000 εργαζόμενους και εποπτεύει 17 μουσεία, την κρατική βιβλιοθήκη του Βερολίνου, τα Πρωσικά Κρατικά Αρχεία και ερευνητικά ιδρύματα που ασχολούνται με τη μουσειακή και τη μουσική έρευνα. Με την επίσημη διάλυση του πρωσικού κράτους το 1947, προέκυψε η ανάγκη να  δημιουργηθεί ένας φορέας, που θα αναδείκνυε την πολιτιστική κληρονομιά  σχεδόν πέντε αιώνων.

Ο αρχικός σκοπός του ιδρύματος ήταν να συγκεντρώσει και να επανενώσει συλλογές έργων τέχνης που είχαν σκορπίσει σε μοναστήρια, πύργους και ανενεργά ορυχεία σε όλη τη Γερμανία, για να προστατευτούν από τους βομβαρδισμούς του Βερολίνου κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ιδρυτική του αποστολή είναι η συντήρηση και η ανάδειξη των συλλογών έργων τέχνης, η ανάπτυξή τους, η εξέλιξη της ακαδημαϊκής και επιστημονικής έρευνας και η καλλιέργεια  της γνώσης και της κατανόησης μεταξύ διαφορετικών λαών.