Στεφανής Λεωνίδας
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
11/12/2017
Διάρκεια
44:42
Εκδήλωση
Νευροεκφυλιστικές νόσοι: Πρόοδος και προκλήσεις στην αναζήτηση αιτίων και νέων θεραπειών
Χώρος
Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας - Κέντρο ΓΑΙΑ
Διοργάνωση
Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας
Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας
Κατηγορία
Νευροεπιστήμες
Ετικέτες
νευροεκφυλιστικές νόσοι, αλτσχάιμερ, πάρκινσον, εγκέφαλος, γονίδιο SNCA, πρωτεΐνη α-συνουκλεΐνη
Επιστημονική Ημερίδα με τίτλο «ΝΕΥΡΟΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΕΣ ΝΟΣΟΙ: ΠΡΟΟΔΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΙΤΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΘΕΡΑΠΕΙΩΝ» διοργάνωσαν το Βιοαναλυτικό Εργαστήριο του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας και το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας Κρήτης (ΙΤΕ). Η Ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο «Άγγελος Γουλανδρής» του Κέντρου ΓΑΙΑ του Μουσείου, στις 11 Δεκεμβρίου 2017.
Οι ασθένειες του Αλτσχάιμερ και του Πάρκινσον είναι οι πιο διαδεδομένες νευροεκφυλιστικές ασθένειες που δημιουργούν σημαντικές άμεσες και έμμεσες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις που σχετίζονται με τον τομέα της υγείας. Χαρακτηρίζονται από σοβαρές νευρωνικές απώλειες σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, με κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα τη μη φυσιολογική συσσωμάτωση πεπτιδίων και πρωτεϊνών. Αυτή η Ημερίδα παρουσιάζει την πρόσφατη πρόοδο στην κατανόηση της παθογένειας αυτών των ασθενειών, με έμφαση στους υποκείμενους μηχανισμούς συσσωμάτωσης πρωτεϊνών και μερικές από τις πιο υποσχόμενες θεραπευτικές μεθόδους που βρίσκονται σε εξέλιξη για αυτές τις ανίατες νευροεκφυλιστικές διαταραχές.
Η ομιλία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της συνεδρίας "Νόσος Πάρκινσον – PD Αναζήτηση των αιτιών και των νέων Θεραπειών".
Νόσος Πάρκινσον: Κλινική οντότητα και αιτιοπαθογενετική προσέγγιση βασισμένη σε γενετικά δεδομένα
Η Νόσος Πάρκινσον είναι μία από τις συχνότερες νευροεκφυλιστικές παθήσεις. Η νόσος αντιμετωπίζεται, μόνον εν μέρει, όσον αφορά τα κινητικά συμπτώματα, ενώ δεν υπάρχει κάποια νευροπροστατευτική θεραπεία που να επιβραδύνει την εξελικτική πορεία της. Η αιτιολογία της νόσου Πάρκινσον είναι στις περισσότερες περιπτώσεις άγνωστη. Τα τελευταία όμως χρόνια έχει διαφανεί ότι ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών πάσχει από γενετικές/κληρονομικές μορφές της νόσου, ενώ, μεγάλες μελέτες συσχέτισης GWAS (Genome Wide Association Studies) έχουν αναδείξει σημαντικό γενετικό παράγοντα ακόμη και στις σποραδικές μορφές της νόσου. Τα γονίδια που εμπλέκονται στην κληρονομική μορφή της νόσου Πάρκινσον είναι ποικίλα, αλλά το σημαντικότερο είναι το γονίδιο SNCA, που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη α-συνουκλεΐνη. Στο γονίδιο αυτό έχουν ανευρεθεί σημειακές μεταλλάξεις ή πολλαπλασιασμοί του γενετικού τόπου, που οδηγούν σε αυτοσωμική επικρατούσα μορφή της νόσου. Επιπλέον, η πρωτεΐνη α-συνουκλεΐνη, που είναι φυσιολογικά παρούσα σε μεγάλη ποσότητα σε προσυναπτικές απολήξεις των νευρώνων, καθιζάνει ανώμαλα στους εγκεφάλους ασθενών με νόσο Πάρκινσον, δημιουργώντας τα γνωστά σωμάτια Lewy. Στην Ελλάδα, οι συχνότερες γενετικές/κληρονομικές μορφές της νόσου Πάρκινσον αφορούν την μετάλλαξη p. A53T στο SNCA γονίδιο, καθώς και μεταλλάξεις στο γονίδιο GBA1 που κωδικοποιεί την λυσοσωμική πρωτεΐνη Glucocerebrosidase. Μια σειρά από άλλες γενετικές μορφές της νόσου, όπως επίσης και “hits” από τις GWAS, φαίνεται ότι σχετίζονται με την λυσοσωμική λειτουργία, καθιστώντας την κομβικό στοιχείο στην παθογένεια της νόσου. Θεωρείται ότι η αλληλεπίδραση της λυσοσωμικής δυσλειτουργίας, και ιδιαίτερα των μηχανισμών της μακροαυτοφαγίας και της αυτοφαγίας διαμεσολαβούμενης από σαπερόνες (CMA), με τις ανώμαλες διαμορφώσεις της α-συνουκλεΐνης συνιστούν έναν φαύλο κύκλο που οδηγεί στη νευρωνική εκφύλιση στη νόσο Πάρκινσον. Στο εργαστήριό μας μελετάμε αυτή ακριβώς την συσχέτιση, με έμφαση στους μηχανισμούς ρύθμισης της αποικοδόμησης της α-συνουκλεΐνης.
Ο Δρ. Στεφανής πήρε το πτυχίο Ιατρικής από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1987, και ολοκλήρωσε την Διδακτορική του Διατριβή στο ίδιο Πανεπιστήμιο, με θέμα την συσχέτιση γονοτύπου-φαινοτύπου στην β-θαλασσαιμία, το 1992. Το 1991 άρχισε την ειδίκευση στη Νευρολογία στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης. Κατόπιν εργάστηκε ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο εργαστήριο του Lloyd Greene, στο Τμήμα Παθολογικής Ανατομικής, με θέμα μηχανισμούς Νευρωνικού κυτταρικού θανάτου, ενώ παράλληλα εξειδικεύτηκε στη Νευρολογία της Συμπεριφοράς. Το 1998 έγινε Επίκουρος Καθηγητής Νευρολογίας στο Κέντρο Νευροεκφυλιστικών Νόσων της Νευρολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Columbia, με επικέντρωση στην παθογένεια νευροεκφυλιστικών νόσων και ιδιαίτερα στη νόσο του Πάρκινσον (ΝΠ). Το 2003 επέστρεψε στην Ελλάδα, ως Ερευνητής στο ΙΙΒΕΑΑ, όπου ίδρυσε εργαστήριο με εστίαση σε μηχανισμούς νευροεκφύλισης. Από το 2006, ανέλαβε θέση Αναπληρωτή Καθηγητή Νευρολογίας και Νευροβιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο «Αττικόν», ενώ έκτοτε συνεχίζει την ερευνητική του δραστηριότητα στο ΙΙΒΕΑΑ ως συνεργαζόμενος Ερευνητής. Το βασικό κλινικό ενδιαφέρον αφορά τη ΝΠ, με εστίαση στη γενετική βάση της. Από το 2011 μέχρι το 2017 διετέλεσε Διευθυντής της Β’ Νευρολογικής Κλινικής, ενώ από το 2012 εξελίχθηκε στην βαθμίδα του Καθηγητή. Πρόσφατα μετακινήθηκε στη Διεύθυνση της Α Νευρολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ στο Αιγινήτειο. Συνεχίζει την δουλειά του στο ΙΙΒΕΑΑ σε μηχανισμούς νευροτοξικότητας που σχετίζονται με την α-συνουκλεΐνη, καθώς και την παθογόνο δράση γενετικών παραλλαγών άλλων γονιδίων σχετικών με τη νόσο Πάρκινσον. Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 125 επιστημονικά άρθρα σε διεθνή περιοδικά, έχει αντλήσει πολλά διεθνή και Ελληνικά ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα και έχει διατελέσει μέλος της Συντακτικής Επιτροπής σημαντικών περιοδικών του χώρου της Νευροβιολογίας, όπως και αντιστοίχων διεθνών επιτροπών αξιολόγησης.
