Ο εθνικισμός και η φυλή: Ιων Δραγούμης και Πέτρος Βλαστός

Έβδομη Συνεδρία: Ο φυλετισμός στη λογοτεχνία και την τέχνη

Ο Ίων Δραγούμης και ο Πέτρος Βλαστός είναι αυτοί που, με τον πιο εμφαντικό τρόπο, εισήγαγαν στην Ελλάδα τις ιδέες του εθνικισμού και της φυλής. Του εθνικισμού, όχι με την γενικότερη περιγραφική έννοια του όρου, αλλά ως ενός συγκεκριμένου πολιτικού, ιδεολογικού και πολιτισμικού ρεύματος, που αποκαλείται έτσι από τους οπαδούς του και από τρίτους, του «εθνικισμού των εθνικιστών»· και της φυλής, όχι με την «παραδοσιακή» σημασία της, ως ενός επιστημονικοφανούς εργαλείου κοινωνικής και ιστορικής ανάλυσης που στηρίζεται σε θεωρίες περί ανισότητας των φυλών.

Αυτή η από κοινού εξέτασή των Ίωνα Δραγούμη και Πέτρου Βλαστού βασίζεται στην παράλληλη ανάπτυξη και την αλληλοτροφοδότηση των απόψεών τους, μια που είναι συνομήλικοι, αδελφικοί φίλοι, κεντρικές μορφές του δημοτικιστικού κινήματος στα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα, και διατηρούν μια πυκνή μεταξύ τους αλληλογραφία. Θέλει να αναδείξει την προέλευση αυτών των ιδεών (από τον νιτσεϊσμό, τον κοινωνικό δαρβινισμό, τις ιδέες του Maurice Barrès –που έρχονται από την Ευρώπη–, αλλά και από εγχώριες –ή μάλλον ελληνόφωνες– πηγές, των κύκλων του ελληνικού εθνικισμού, του δημοτικισμού και των διανοουμένων της διασποράς) και την λειτουργία τους μέσα στο ευρωπαϊκό και ελληνικό ιδεολογικό περιβάλλον της εποχής. Κυρίως, όμως, θέλει να εστιάσει στις μεταξύ τους αποκλίσεις, που κάνουν πιο ανάγλυφες και τις εσωτερικές αντιφάσεις αυτού του «ρεύματος».