Ο μεταφραστής ως «μεταβατικό πεδίο» ανάπτυξης διαπολιτισμικής κοινωνικότητας στην ξενόγλωσση εκπαίδευση

Ξένη ή ακόμη και παράξενη μερικές φορές, η ξένη γλώσσα τοποθετεί το υποκείμενο που την μαθαίνει ή που την διδάσκει σε μία διασταύρωση μεταξύ του ξένου και του ανοίκειου με το οικείο και το προσιτό που καθορίζουν την ύπαρξη του υποκειμένου και διαμορφώνουν την γλωσσική και πολιτισμική του ταυτότητα. Το εκπαιδευτικό πλαίσιο της διδασκαλίας/εκμάθησης των ξένων γλωσσών ως κατεξοχήν χώρος συνάντησης και συνδιαλλαγής διαφορετικών γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην ανακάλυψη, την αποδοχή και την αναγνώριση όχι μόνο του άλλου, του διαφορετικού που φέρει διαφορετικά γλωσσικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά, αλλά και στην ανακάλυψη και αναγνώριση της δικής μας πολιτισμικής και γλωσσικής ταυτότητας καθώς κατά την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας το άτομο αποστασιοποιείται από την μητρική του γλώσσα κι έτσι του δίνεται η ευκαιρία να την παρατηρήσει, να την συγκρίνει και να την ανακαλύψει μέσω της συνάντησης με το διαφορετικό.

Τα τελευταία χρόνια με την επικράτηση παιδαγωγικών θεωριών και διδακτικών μεθόδων και προσεγγίσεων που θέτουν στο επίκεντρο της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης την ανάπτυξη στον μαθητή «κομματιασμένων» γλωσσικών/επικοινωνιακών δεξιοτήτων σε τυποποιημένες επικοινωνιακές περιστάσεις, η εκμάθηση της ξένης γλώσσας φαίνεται να εκλαμβάνεται συχνά ως ποσοτικό αγαθό που σχεδόν αποκολλάται από το όλον μιας πολιτισμικής πανανθρώπινης κληρονομιάς που την προσδιορίζει και τη νοηματοδοτεί. Σε αυτό το πλαίσιο η λειτουργία του περάσματος από την μία γλώσσα στην άλλη – λειτουργία που διενεργείται με την μετάφραση ή την διαμεσολάβηση –, ως δραστηριότητα ενταγμένη στην ξενόγλωσση εκπαίδευση, θα μπορούσε να συμβάλει σε μία εις βάθος γλωσσική και πολιτισμική καλλιέργεια του ατόμου ικανή να αντισταθμίσει το γνωστικό και πολιτισμικό έλλειμμα που παρατηρείται στην εποχή μας από την όλο και πιο χρηστική θεώρηση και αξιολόγηση της γνώσης και της μάθησης. Έτσι, υιοθετώντας την έκφραση του «μεταβατικού πεδίου» από τον Winicott, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η λειτουργία του μεταφραστή, ως αναζήτηση περασμάτων από την μία γλώσσα/κουλτούρα στην άλλη και εξομάλυνσης των διαφορών ανάμεσα στις γλώσσες, τον μετατρέπει σε «μεταβατικό πεδίο» ανάμεσα σε δύο «εγώ» (οι δύο γλώσσες εργασίας) ευνοώντας την ανάπτυξη μιας διαπολιτισμικής κοινωνικότητας.


Ιστοσελίδα του Γραφείου Αθηνών της Γενικής Διεύθυνσης Μετάφρασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Εργαστήριο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Έρευνας, Ανάπτυξης και Διαπανεπιστημιακής Συνεργασίας