Ο Σάξων αρχιτέκτων Ερνέστος Τσίλλερ ως “αρχαιολόγος” της πρώτης ώρας στην Αθήνα

Όπως αναφέρει σχετικά η ομιλήτρια δρ. Μαριλένα Κασιμάτη: «Aρχιτέκτονες και αρχαιολόγοι είναι εδώ και σχεδόν δύο αιώνες συνδεδεμένοι στην επανανακάλυψη της αρχαιότητας. Η συμβολή του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ (1837-1923) στον χώρο της ελληνικής αρχαιολογίας είναι σημαντική. Δεν θα ήταν υπερβολικό να ειπωθεί, ότι οι επιτυχημένες ανασκαφές που διενήργησε ο νεότατος ακόμη Σάξων στο Παναθηναϊκό Στάδιο (1862-64), αλλά και οι αποτυπώσεις του στο Διονυσιακό Θέατρο, καθώς και η επιστημονική μελέτη του “Περί της αρχικής υπάρξεως των καμπυλώσεων του Παρθενώνος” (1865), ήταν οι πρώτοι σταθμοί της σταδιοδρομίας του στην Αθήνα, που, λόγω της μεγάλης δημοσιότητας που δόθηκε, του εξασφάλισαν το απαιτούμενο κύρος που, εκτός της δραστηριότητάς του ως διευθυντή του εργοταξίου της Σιναίας Ακαδημίας και εκπροσώπου του Θεόφιλου Χάνσεν, θα τον καθιέρωσαν ως ανεξάρτητο αρχιτέκτονα στην Αθήνα της εποχής του βασιλιά Γεωργίου Α’.

»Αξίζει επομένως να φωτιστεί αυτή η σχετικά άγνωστη πλευρά του Τσίλλερ ως δραστήριου ερευνητή αρχαιολόγου της “πρώτης ώρας”, φορέα του δυτικού πνεύματος –και αντίπαλου εν πολλοίς των καθιερωμένων ημεδαπών συναδέλφων του–, με διάθεση υπέρβασης του χαρακτηρισμού ενός απλοϊκού αρχαιογνώστη. Ενέσκηψε στην αρχαία τοπογραφία και τα κρυφά ή φανερά μνημεία της, ζητώντας, με τον Παυσανία ανά χείρας, εξακριβώνοντας όσα περισσότερα ήταν δυνατόν, διαθέτοντας το επιπλέον προνόμιο της διαρκούς παρουσίας στην Ελλάδα.

»Στο αρχείο της Εθνικής Πινακοθήκης φυλάσσονται διεξοδικές αποτυπώσεις αρχιτεκτονικών λεπτομερειών αρχαίων μνημείων (Παρθενώνας, Αφαία, Αρχαία Αγορά, Μνημείο Λυσικράτους), μαζί με τα υπολείμματα της πολυχρωμίας που μελετούσε όχι μόνο για ιδία χρήση, αλλά και για ενημέρωση του δασκάλου και ευεργέτη του Θεόφιλου Χάνσεν. Το ενδιαφέρον του για την αρχαιότητα δεν είναι στείρο και σχολαστικό ούτε τυφλό απέναντι στις απαιτήσεις του αιώνα του, αλλά υπερβαίνει τον συμβατικό ρόλο του αρχιτέκτονα εισβάλλοντας στην αρχαιότητα για χειροπιαστά οφέλη».

Στην ομιλία της η κα Κασιμάτη επιχείρησε να αναδείξει τα περισσότερα από τα ερευνητικά προγράμματα του Τσίλλερ στον τομέα της αρχαιολογίας.

Τη διάλεξη διοργάνωσε ο Σύλλογος Φίλων του Ιστορικού Αρχείου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.