Οι Γεωαρχαιολογικές έρευνες στην Ελλάδα και η εγχώρια προστιθέμενη αξία

Ο Ελλαδικός χώρος, ηπειρωτικός και νησιωτικός, συγκεντρώνει µια σειρά από χαρακτηριστικά, το είδος και το πλήθος των οποίων δεν συγκεντρώνονται σε άλες περιοχές του κόσµου. Τα κυριότερα από αυτά είναι: το μήκος των  ακτογραμμών (15.000 km, -30% της περιμέτρου της υδρογείου), ο έvτονος κατακόρυφος και οριζόντιος διαμελισμός, η ηφαιστειότητα, η ενεργή νεοτεκτονική δραστηριότητα, η ποικιλότητα της μεταλλογένειας, η ύπαρξη ανθρώπινων καταλοίπων και δραστηριοτήτων εδώ και τουλάχιστον 250.000 έτη πριν, η παραγωγή πολιτισμού και τεχνολογίας από τους πρώιμους, ήδη, χρόνους και η κομβικότητα της γεωγραφικής θέσης στις παρυφές τριών ηπείρων. Τα προαναφερόμενα χαρακτηριστικά έχουν παρακινήσει το ερευνητικό ενδιαφέρον πολλών επιστημονικών ομάδων/ αποστολών, Ελληνικών και ξένων, για τη μελέτη του παλαιοπεριβάλλοντος και των σχετιζόμενων πολιτισμικών καταλοίπων του, που αφορούν σε συμβάντα τόσο προϊστορικά, όσο και ιστορικά. Ο σύνθετος χαρακτήρας τέτοιων μελετών επιβάλλει τη διεπιστημονική προσέγγισή τους, η οποία άλλωστε είναι και επικρατούσα τάση διεθνώς, με μεθόδους αναλυτικές, χρονολογικές, γεωλογικές, γεωφυσικές, χαρτογραφικές, G.I.S. κ.ά.

Στο Κέντρο «Δημόκριτος» υπάρχει η απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή, η αναγκαία κρίσιμη μάζα ειδικευμένων στελεχών και πολυετής ερευνητική εμπειρία που επιτρέπουν την αποτελεσματική ανάληψη τέτοιου είδους σύνθετων μελετών, είτε αυτόνομα, είτε σε συνεργασία με άλλες ομάδες, μέσω μίας σειράς εγκεκριμένων και χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων. Βασικοί συντελεστές της επιτυχούς υλοποίησης των ερευνητικών έργων είναι οι συμμετέχοντες νέοι επιστήμονες (υποψήφιοι για απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος ή για διδακτορική διατριβή), που προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα πεδίων των θετικών Επιστημών, αλλά και από τις Αρχαιογνωστικές Επιστήμες. Σε επίπεδο ερευνητικής ομάδας, εξασφαλίζεται μία στοχευμένη επιστημονική αλληλεπίδραση και διάχυση δεξιοτήτων και ποικιλίας προσεγγίσεων μεταξύ των εκπαιδευόµενων. Με αυτό τον τρόπο, ασκώντας ταυτόχρονα βασική έρευνα και εφορµογή (ιδιαίτερα στην ύπαιθρο), υπηρετούνται τόσο οι στόχοι των διεπιστημονικών προγραμμάτων όσο και η πληρέστερη µετεκπαίδευση των σπουδαστών. 'Εµφαση δίδεται σε ερευνητικά έργα για τη µελέτη σπηλαιοπεριβαλλόντων µε υλικές µαρτυρίες ανθρώπινης κατοίκησης ή µε µεγάλη φυσικογεωγραφική σηµασία, για τις τεχνικές; δεξιότητες που αναπτύχθηκαν και αξιοποιήθηκαν µε σκοπό την απόκτηση µετάλλων από τα εντόπια µεταλλεύµατα, καθώς και σε έργα ανασύνθεσης αρχαίου τοπίου (µε απόλυτες χρονολογήσεις) σε παράκτιες περιοχές µε πολιτισµικό ενδιαφέρον και αλληλεπίδραση χέρσου-θάλασσας.

Οι δραστηριότητες αυτού του είδους συσχετίζονται, εµµέσως αλλά σαφώς, µε ζητήματα Εθνικής Οικονοµίας, προγραµµατισµού, ανάπτυξης (τουριστικής και άλλης), πολεοδοµικών σχεδιασµών και µεγάλων έργων, σεισµικής θωράκισης περιοχών κλπ. Έτσι, η παραγόµενη επιστηµονική πληροφορία αξιοποιείται πλήρως προς όφελος του τόπου, και το σύνολο -σχεδόν- των χρηματοδοτήσεων από τα σχετικά ερευνητικά κονδύλια (που προέρχονται από τρίτες χώρες και από ιδιωτικές χορηγίες) πιστώνονται, αθροιστικά, και καταγράφονται ως εγχώρια προστιθέμενη αξία. Θα παρουσιαστούν σχετικές ερευνητικές εφαρμογές.