Οι ιοί EBV και CMV και οι συσχετίσεις με τα HLA-αλλήλια στην Σκλήρυνση κατά Πλάκας

Παρόλο που σήμερα η Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΣΚΠ) κατατάσσεται στα αυτοάνοσα νοσήματα, η βάση και ο εκλυτικός μηχανισμός της ανοσοπαθολογικής διαταραχής δεν είναι απόλυτα γνωστά. Γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες συμβάλλουν  στην εκδήλωση της νόσου. Από τους γενετικούς παράγοντες σημαντικό ρόλο φαίνεται να  παίζει η γενετική καταβολή των ασθενών σε σχέση με συγκεκριμένα αλλήλια (απλοτύπους) του μείζονος συμπλέγματος ιστοσυμβατότητας τάξης Ι και ΙΙ. Από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, υπάρχουν ενδείξεις ότι προηγηθείσες λοιμώξεις με διάφορα παθογόνα μικρόβια και ιδίως ερπητοϊούς, συσχετίζονται αιτιολογικά με την παθογένεια της ΣΚΠ.

Δύο από τους αρκετά διερευνημένους ιογενείς παράγοντες είναι ο ιός Epstein Barr (EBV) και ο κυτταρομεγαλοϊός (CMV).
Για τον EBV σήμερα είναι γνωστή, τόσο η στατιστική επιδημιολογική συσχέτιση με την ΣΚΠ, όσο και η βιολογική συσχέτιση με τη συμμετοχή συγκεκριμένων αλληλίων HLA I και II. Από τα HLA-I προστατευτικά φαίνεται να δρουν τα C*01 και A*02 και προδιαθεσικά τα  C*05, C*15, A*03 και B*07. Από τα HLA-II, προστατευτική δράση έχει ο απλότυπος DR14 και προδιαθεσική δράση έχουν τα αλλήλια DRB1*1501, DQA1*0102 και DQB1*0602 (απλότυπος DR15). Η συμμετοχή των αλληλίων αυτών και ιδίως των προδιαθεσικών HLA αλληλίων στην παθογένεση της ΣΚΠ μετά από λοίμωξη EBV, σχετίζεται άμεσα με την ιδιάιτερη ικανότητα του EBV να παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση στον ανθρώπινο οργανισμό (λαθροβίωση) και να επηρεάζει κυτταρικά και χυμικά στοιχεία των ανοσιακών αμυντικών διεργασιών και κυρίως των B-λεμφοκυτταρικών κλώνων, με την έκλυση διαφόρων τύπων μηχανισμών αυτοανοσίας  (μοριακό μιμητισμό, παράπλευρη ενεργοποίηση, επιτοπική διασπορά, υποστήριξη της επιβίωσης αυτοαντιδραστικών λεμφοκυττάρων, αποφυγή της κυτταροτοξικής δράσης).

Για τον ιό CMV και τη σημασία του σαν παράγοντα σχετιζόμενο με την εκδήλωση της ΣΚΠ, τα δεδομένα είναι αρκετά ασαφή. Οι έως σήμερα στατιστικές επιδημιολογικές μελέτες παρουσιάζουν αντικρουόμενα αποτελέσματα. Κάποιες καταλήγουν σε προστατευτική δράση και άλλες σε προδιαθεσική δράση προηγηθείσας  λοίμωξης CMV, σε σχέση με την εμφάνιση της ΣΚΠ. Προσπάθειες βιολογικής συσχέτισης HLA-αλληλίων με τον CMV σε συνάρτηση και με άλλες παραμέτρους (πολυμεταβλητή στατιστική ανάλυση) δεν έχουν δώσει έως σήμερα κάποια σημαντικά αποτελέσματα.

Η περαιτέρω διερεύνηση της αιτιολογικής ανοσοπαθολογικής (αυτοανόσου) σχέσης μεταξύ ιογενών λοιμώξεων, όπως του EBV και CMV,  της εκδήλωσης της ΣΚΠ και της παρουσίας HLA-αλληλίων, πιθανόν μελλοντικά να διαφωτίσει αρκετές άγνωστες πτυχές της ΣΚΠ, μιας νόσου που προσβάλλει περισσότερα  από 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως, προκαλώντας σοβαρή αναπηρία, ιδίως σε νεαρές ηλικίες.