Οι κήποι και η καθημερινή διαβίωση στο βυζαντινό και μεταβυζαντινό κόσμο

Τα οπωροκηπευτικά μαζί με τα δημητριακά και τα όσπρια, αποτελούσαν απαραίτητα στοιχεία της καθημερινής διατροφής των Βυζαντινών. Κήποι με καλλιέργειες λαχανικών και οπωροφόρων δένδρων υπήρχαν στα περίχωρα των μεγάλων πόλεων, αλλά και εντός των τειχών τους και φυσικά στην ύπαιθρο εντός των αγροτικών οικισμών (ενθύρια περιβόλια) ή σε πιο απομακρυσμένες θέσεις (εξώθυρα ή εξωχώρια). Κήποι υπήρχαν στα ιδιωτικά αγροκτήματα (αγρίδια) και στις σημαντικές γαιοκτησίες (προάστεια). Οι κήποι κάποιες φορές περιλάμβαναν αμπέλια (αμπελοκηποπεριβόλιον, κηπάμπελον, αμπελοπεριβόλιον), μαζί με καρποφόρα δένδρα (κηποπεριβόλια), που συχνά συνδυάζονταν με τη φύτευση λαχανικών. Η τροφοδοσία των μεγάλων πόλεων της αυτοκρατορίας ήταν εξαρτημένη από την αγροτική παραγωγή της ενδοχώρας τους και την χωρίς κωλύματα διάθεση των προϊόντων της. Σε καταλόγους δημοτικών δασμών, αναγράφονται τιμές κηπευτικών, πράγμα που μαρτυρεί τη σημασία τους στις αγορές των αστικών κέντρων της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η "κηπουρική γεωργία" υπήρξε από τις πιο βασικές πλευρές της αγροτικής ζωής των Βυζαντινών και αναπτύχθηκε μαζί με άλλες μορφές αγροτικής παραγωγής με την εκχέρσωση την αξιοποίηση ακαλλιέργητων εδαφών. Η περίφραξη των κήπων μαρτυρείται σε νομικές πηγές και οι ποικίλοι όροι που αναφέρονται σε αυτήν προβάλλουν την ανάγκη για την προστασία των καλλιεργειών από τη συστηματική κτηνοτροφία και τις καταστροφές που μπορούσαν να επιφέρουν στις καλλιέργειες τα άγρια ζώα. Κείμενα, τα οποία προέρχονται από την αρχαιότητα, όπως τα Γεωπονικά και το Περί γεωργικών του Μιχαήλ Ψελλού, καθώς και αναφορές σχετικά με τη δημιουργία κήπων ή την καλλιέργεια ορισμένων δένδρων αποκαλύπτουν την ιδιαίτερη σχέση των μορφωμένων αριστοκρατών με τη γεωργία, ενώ οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν έπαυαν να προβάλλουν την ενασχόληση με την κηπουρική ως αναγκάιο μέσο μίας ενάρετης ζωής.